Kraj wielu książąt. Konspekt lekcji historii

Czas trwania zajęć:
- 90 minut
Cel ogólny: uczeń (wie, zna, rozumie)
- pojęcia: Krzyżacy, Mongołowie, możnowładztwo, trójpolówka
- sytuację Polski w okresie rozbicia dzielnicowego
- daty: bitwy pod Legnicą (1241 rok), sprowadzenia Krzyżaków do Polski (1226 rok)
- znaczenie poznanych pojęć
- skutki rozbicia dzielnicowego
- przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski
- przyczyny rozwoju gospodarczego ziem polskich w XII-XIII
Cele operacyjne: uczeń (potrafi, umie)
- posługiwać się poznanymi pojęciami
- wskazać na mapie Legnicę i ziemię chełmińską, Mazowsze, Pomorze Gdańskie, państwo Krzyżackie
- zaznaczyć na taśmie chronologicznej daty: 1241, 1226
- opowiedzieć o rozwoju gospodarki na ziemiach polskich w XII-XIII
- opowiedzieć o sytuacji politycznej kraju w okresie rozbicia dzielnicowego, wskazując na jego słabość zewnętrzną
- wyjaśnić przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski
- wyjaśnić skutki sprowadzenia Krzyżaków do Polski
Ponadto w czasie lekcji uczeń będzie doskonalił umiejętności:
- współdziałania w grupie
- rozumowania w kategoriach historycznych (przyczyna - skutek)
- czytania mapy
- rozwiązywania problemów w sposób twórczy
- poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł
- skutecznego komunikowania się w różnych sytuacjach

Metody nauczania:
- wykład konwersatoryjny
- drama – „pomnik”
- pokaz

Środki dydaktyczne:
- laptop
- projektor
- płyta CD z multimedialnym ćwiczeniowym atlasem historycznym
- ilustracje przedstawiające postaci Konrada Mazowieckiego, Henryka Pobożnego, Krzyżaków oraz bitwę pod Legnicą
- podręcznik oraz zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla klasy V Szkoły Podstawowej

Forma pracy:
- w grupach
- indywidualna

Przebieg lekcji:

Wprowadzenie
1. Sprawdzenie listy obecności oraz poruszenie spraw organizacyjnych.
2. Podanie tematu lekcji.

Rozwinięcie
Nauczyciel zapoznaje uczniów z głównymi zagadnieniami i celami lekcji. Prowadzący wraz z dziećmi przypomina krótko zagadnienie testamentu Bolesława Krzywoustego, analizując przy tym włączoną mapę przedstawiającą podział państwa polskiego na dzielnice.
Nie wyjaśniając uczniom skutków rozbicia dzielnicowego, dzieli klasę na trzy grupy, z których każdej przydziela inne zadanie, oparte jednakże na tej samej zabawie - „pomnik”. Przypomina dzieciom, na czym owa technika polega i zapisuje na tablicy pytania dramowe.
Korzystając z tekstu, ilustracji oraz wiedzy ogólnej, grupy (z uwzględnieniem dzieci integracyjnych) budują pomnik:
- rozbicia dzielnicowego – gr. I
- bitwy pod Legnicą – gr. II
- groźnego sąsiada – gr. III
Pomnik „zastyga” podczas prezentacji. Wtedy nauczyciel, kładąc dłoń na ramieniu wybranej osoby, zadaje pytania dramowe: Kim jesteś? Gdzie się znajdujesz? Co robisz? Dlaczego to czynisz? Co czujesz? Po wypowiedzeniu się każdej z postaci, cały pomnik na chwilę ożywa. Nauczyciel może służyć pomocą w wykonaniu zadania i ingerować w trakcie jego realizacji, a w tle projektowanych pomników prezentuje ilustracje związane tematycznie z zadaniem grupy II i III.
Następuje podsumowanie pracy uczniów i przekazanych przez nich treści lekcji,z podkreśleniem negatywnych skutków podziału Polski na dzielnice.
Nauczyciel włącza kolejną mapę – ziemie polskie w XIII wieku – i analizuje ją wraz z dziećmi pod kątem poznanych zagadnień: najazdu Mongołów, państwa Krzyżackiego – tu zwraca uwagę na negatywne skutki sprowadzenia Krzyżaków na ziemie polskie. Następnie omawia jeszcze dobrze prosperującą gospodarkę Polski w XII i XIII wieku, wyjaśniając zagadnienie trójpolówki i zadaje dzieciom samodzielnie wykonać ćwiczenia.

Zakończenie
Nauczyciel, na forum z uczniami, sprawdza poprawność odpowiedzi do wykonanych wcześniej indywidualnie ćwiczeń, nadzorując przy tym stopień opanowania przeprowadzonych treści oraz ocenia wcześniejszą pracę grup. Przypomina uczniom, by utrwalili temat w domu.