Współpraca przedszkola z rodzicami

Zanim dziecko w wieku przedszkolnym trafi do przedszkola, pierwszym jego środowiskiem, z jakim się styka jest dom rodzinny, rodzice i najbliższe otoczenie.
Rola rodziny w życiu dziecka jest ogromna, bo to przecież rodzice, jako pierwsi opiekują się nim, pielęgnuje, pokazują, co jest dobre a co złe, jak należy zachować się
w danej sytuacji, wprowadzają dziecko w świat wartości i norm społecznych. Wszystko, czego dziecko nauczy się i pozna dzięki rodzicom, stanowi podwaliny dalszej edukacji i zostanie w dziecku na dalsze życie, ,,(...)czas darowany dziecku
w okresie przedszkolnym zaowocuje później, a okazana miłość pomoże
w ukształtowaniu dojrzałej, nieegoistycznej osobowości(...). Rodzice prowadzą proces wychowawczy i opiekuńczy dziecka, w procesie tym nie pozostają oni sami. „Odpowiedzialność rodziców wobec dzieci stanowi podwalinę istnienia ludzkości. Tymczasem, tak we współczesnej Europie, jak i w przyszłej, nie muszą oni dźwigać odpowiedzialności za wychowanie dzieci. W dziele tym są wspomagani przez osoby
i grupy społeczne, zaangażowane w działania edukacyjne.” W działanie edukacyjne zaangażowana jest placówka przedszkolna, nauczyciele i wszyscy jej pracownicy, którzy współpracując z rodzicami dbają o dobro dziecka i jego wszechstronny rozwój. W literaturze przedmiotu pojęcie współpracy określone jest jako „współdziałanie ze sobą jednostek lub grup ludzi, wykonujących swoje cząstkowe zadania, aby osiągnąć jakiś wspólny cel;” w tym przypadku dobro dziecka, ucznia, wychowanka.
Albert W. Maszke pisze o współpracy, iż jest to „ specyficzny rodzaj związków polegający na uczestniczeniu wielu osób lub grup społecznych w tym samym procesie, np.: edukacyjnym, produkcyjnym, usługowym, handlowym, itp. celem wspólnego wykonania określonego zadania.”
Natomiast w odniesieniu do edukacji przedszkolnej współpraca przedszkola z rodzicami sprowadza się do „podejmowania działań przez różne podmioty (w tym także przez nauczycieli i rodziców), zmierzających do optymalizacji procesu wychowawczo-dydaktycznego oraz podniesienia, jakości pracy przedszkola.”
Doceniając rolę rodziny w życiu dziecka a także samo pojęcie współpracy przejdziemy teraz do znaczenia współpracy domu rodzinnego z przedszkolem.
Współpraca przedszkola z rodzicami jest warunkiem prawidłowo przebiegającego procesu wychowawczego, pozytywnej pracy przedszkola, harmonijnego rozwoju
i gwarancją sukcesu w życiu dziecka, ponieważ „współdziałanie przedszkola z rodziną warunkuje poczucie bezpieczeństwa i akceptacji u dziecka, spójności i konsekwencję oddziaływań wychowawczych”. Współpraca powinna być wspólnym celem przedszkola i rodziców, aby osiągnąć zamierzony efekt w procesie nauczania,
a działania obu tych środowisk ujednolicone, placówka przedszkolna „Uczy
i wychowuje dzieci, ale w sprawach wychowawczych współpracuje z rodzicami, stosując jednolite zasady postępowania. W przyswajaniu przez dzieci wartości, przekonań i zachowań nauczyciele mogą dopełniać działanie domu.” Metody
i sposób postępowania z dzieckiem muszą być jednakowe w domu i w przedszkolu. Oddziaływania wychowawcze obu tych środowisk, przecież tak ważnych w życiu dziecka, muszą się w pełni uzupełniać. Przedszkole nadrabia braki, z jakimi nie radzi sobie rodzina, prowadzi zajęcia dydaktyczne, obserwuje dziecko, natomiast rodzina utwierdza i utrwala doświadczenia dziecka zdobyte w przedszkolu. Współpraca przedszkola z rodzicami jest szczególnie ważna w momencie, kiedy pojawiają się jakieś problemy, zdanie rodziców jest też ważną informacją służącą poprawie, jakości pracy
i organizacji przedszkola. Jak pisze s. Urszula Kłusek „ bez dobrego kontaktu
z rodzicami szkoła traci swoje znaczenie. Jedni drugim są potrzebni, bo dobre wychowanie i nauczanie jest wynikiem wysiłku wielu osób. Współpraca jest fundamentem sukcesu wychowawczego.” Autorka przywołuje kontakty szkoły
z rodzicami dziecka, ale myślę, że te same słowa przekładają się również na współpracę przedszkola z domem rodzinnym wychowanka.
Definicja współpracy podaję w dalszej swej części warunki udanego współdziałania nauczycieli i rodziców. „Aby współpraca nauczycieli i rodziców była owocna i przebiegała bez konfliktów, te dwa podmioty edukacji przedszkolnej musi cechować wzajemna lojalność, życzliwość, przestrzeganie przyjętych norm i zasad postępowania oraz zaangażowanie w konkretną działalność dla dobra małego dziecka.”
Podobnie warunki współpracy określa Wincenty Okoń: „współpraca opiera się na wzajemnym zaufaniu i lojalności oraz podporządkowaniu się celowi, należycie uświadomionemu sobie przez wszystkie jednostki i grupy.”
Z kolei M. Łobocki uważa, iż współpraca między domem dziecka a przedszkolem będzie układała się pomyślnie, jeśli zostaną spełnione następujące zasady:
• pozytywnej motywacji,
• wielostronnego przepływu informacji,
• partnerstwa,
• jedności oddziaływań,
• aktywnej i systematycznej współpracy,
W literaturze przedmiotu odnajdujemy powszechne przekonanie, iż podstawą dobrze zaplanowanej współpracy przedszkola jest zaufanie, właściwa wymiana informacji, ujednolicenie oddziaływań wychowawczych, a także motywacja do aktywnej współpracy i jeden wspólny najważniejszy cel. Aby oddziaływania wychowawcze przedszkola były jednolite, bardzo ważne jest nie tylko poznanie dziecka, obserwacja rozwoju, ale i jego warunków rodzinnych, środowiska, w którym żyje i rośnie. Nie jest to możliwe bez wymiany informacji „Wymiana informacji sprzyja ustaleniu ujednoliconych sposobów postępowania wychowawczego, mających na celu ciągłe wzbogacanie osobowości dziecka i dbanie o jego wszechstronny rozwój. Niezbędny jest jednak klimat wzajemnego szacunku i zaufania.” Wszystkie te warunki są ściśle połączone i jeden wynika z drugiego, nie jest możliwy bez spełnienia pozostałych.
Przedszkole, współpracując z rodzicami, dąży do wszechstronnego rozwoju dziecka, aby dążenie to przebiegało bez problemów muszą być określone cele współpracy.
K. Denek pisze, że cele współpracy „ są to świadome, z góry oczekiwane rezultaty, które te dwa podmioty edukacji pragną osiągnąć. Regulują one postępowania nauczycieli i rodziców wobec dziecka.
M. Łobocki wymienia również cele szczegółowe:
• uatrakcyjnienie pobytu w przedszkolu,
• umożliwienie dzieciom kontaktów z osobami spoza przedszkola,
• poznanie i zrozumienie przedszkola przez rodziców, rodziców przez nauczycieli,
• patrzenie na przedszkole przez nauczycieli oczami rodziców,
• zjednywanie rodziców w celu usprawnienia pracy przedszkola;
Inetta Nowosad dzieli cele współpracy na te, które wynikają z potrzeb rodziców
i nauczycieli:
• uświadomienia rodzicom, że wielostronny rozwój dziecka zależy od wspólnie realizowanych działań,
• umacnianie więzi emocjonalnej między nauczycielami a rodzicami podczas wspólnie wykonywanych zadań,
• umożliwienie dwukierunkowego porozumiewania się nauczycieli i rodziców na zasadzie demokratyzmu i partnerstwa,
• wymiana opinii i spostrzeżeń, np. w sprawie rozwoju fizycznego, psychicznego, społecznego dzieci lub odczuwanych przez nich potrzeb psychospołecznych,
• sugerowanie rodzicom określonych form oddziaływań wychowawczych, za pomocą których mogliby wydatnie pomóc swym dzieciom w nauce
i zachowaniu,
• ułatwienie nauczycielom rozumienia stosunku dziecka do swej rodziny, oraz oczekiwań wobec niego.
Aby cele te zostały osiągnięte konieczne są częste kontakty rodziców
z przedszkolem. Chęć nawiązania tych kontaktów i zabieganie o nie leży po stronie przedszkola. Literatura przedmiotu wyróżnia następujące formy kontaktów:
• indywidualne i zbiorowe,
• obowiązkowe i dobrowolne,
• z udziałem dzieci i bez nich,
• rozmowy,
• kontakt pisemny,
• bezpośrednie i pośrednie,
• na terenie przedszkola i poza nim,
• tradycyjne i konwencjonalne,
Żeby właściwie wyzwolić aktywność kontaktów, potrzebna jest znajomość
i zastosowanie odpowiednich form współpracy. J. Andrzejewska Wskazuje:
• zbiorowe formy współdziałania ( zebrania rodziców, spotkania towarzyskie, zajęcia otwarte, prelekcje poświęcone pedagogizacji rodziców,
• współudział rodziców w pracy dydaktycznej przez przekazywanie dzieciom wiadomości zgodnie z planem dydaktycznym przedszkola,
• informacje na temat planu realizowanego programu na tablicy ogłoszeń,
• kontakty indywidualne,
• współudział w organizowaniu wycieczek, uroczystości przedszkolnych, spotkań z ludźmi spoza przedszkola.
Poniżej zostały zamieszczone zdjęcia z spotkania z panem policjantem i panią pielęgniarką w przedszkolu.
B. Pawlak wymienia zestaw form, które ułatwiają nawiązanie współpracy między domem dziecka a instytucjami oświatowymi:
• Formy służące wymianie informacji o dziecku- indywidualne rozmowy, kontakt telefoniczny, gromadzenie prac dziecka, zajęcia otwarte.
• Formy służące bieżącej informacji o przebiegu pracy dydaktyczno-wychowawczej- zebrania z rodzicami, korespondencja, informacje o planach na nowy tydzień, o sukcesach, trudnościach; spotkania ogólnoszkolne(przedszkolne), tablica ogłoszeń dla rodziców, kronika klasowa(przedszkolna), gazetka, dyżur nauczycieli, wystawy prac dzieci.
• Formy integrujące zespół klasowy (przedszkolny) -imprezy dla dzieci
i rodziców, nauczycieli: Andrzejki, Wigilia, Dzień Babci i Dziadka, Dzień Mamy i Taty, Dzień Dziecka; wspólnie organizowane wycieczki, wspólne świętowanie urodzin dzieci.
• Formy pracy na rzecz szkoły ( przedszkola) -wspólne urządzanie przez rodziców i nauczycieli pracowni, gromadzenie środków dydaktycznych.
Natomiast Małgorzata Powałek pisze, aby kontakty rodziców i nauczycieli przebiegały w atmosferze otwartości i zrozumienia, konieczne jest korzystanie z wielu form i metod współpracy, za skuteczne i atrakcyjne uważa:
• Tablica ogłoszeń-zawiera kącik wiadomości dla rodziców, informacje, ogłoszenia, teksty piosenek, zaproszenia, podziękowania, ciekawe artykuły z pracy przedszkolnej i pedagogicznej; ukazanie codziennego życia grupy.
• Rozmowy z rodzicami - będące odpowiedzą na prośby rodziców, podejmowane z inicjatywy nauczyciela.
• Zebrania grupowe-na, których omawiane są sprawy dotyczące całej społeczności przedszkolnej.
• Zajęcia otwarte - dają możliwość obserwacji własnego dziecka przez rodziców, kontaktów z innymi rodzicami, sprzyjają wymianie spostrzeżeń, zgłaszania propozycji.
• Działania na rzecz placówki i dzieci- są formą angażowania rodziców w życie przedszkola, rodzice sami mogą mieć wpływ na estetyczny wygląd przedszkola, widzieć efekty swoich działań.
• Drzewka podziękowań-podziękowania dla rodziców, okazana wdzięczność za pomoc.
• Pikniki rodzinne- imprezy na powietrzu, okazja do integracji i poznania.
• Spacery i wycieczki- możliwość poznania ciekawych miejsc, ludzi, bliższego poznania programu działań edukacyjno-wychowawczego przedszkola.
• Fotograficzna dokumentacja- utrwalenie funkcjonowania i życia grupy przedszkolnej, momenty z życia dziecka, których nie widzą, na co dzień rodzice.
• Internetowa kroniki wydarzeń- codzienny wgląd w życie grupy.
• Zabawy sportowe- z udziałem członków rodziny dziecka, możliwość zacieśnienia więzi.
• Przedstawienia i inscenizacje- z udziałem dzieci i ich rodziców, okazja do zaprezentowania własnych talentów i wspólnej zabawy.
• Grupowe warsztaty – z zagadnień pedagogiki i psychologii mające na celu dostarczenie rodzica wiedzy i umiejętności wychowawczej, informacji na temat prawidłowości rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym, radzenia sobie
z trudnościami wychowawczymi.
Godnymi polecenia są także uroczystości o charakterze rodzinnym np.: wigilia grupowa, wspólne organizowanie urodzin, piknik rodzinny, zawody sportowe.
Przedstawione powyżej formy pokazują, iż rodzice mają bardzo wiele możliwości, aby współuczestniczyć w procesie edukacji i wychowania swoich dzieci. Formy współpracy nie mogą być przez nikogo narzucane i wprowadzane na siłę. Każdy z rodziców może wybrać taką formę, jaka będzie dla niego odpowiednia i atrakcyjna, w której współpraca będzie przebiegała kompetentnie i fachowo. W tak zorganizowanej współpracy rodzice i nauczyciele przedszkola stają się partnerami w edukacji swoich dzieci, nauczyciel ma poczucie dobrze wykonanych zadań, przy wsparciu rodziców.