Jak przekazać tajną wiadomość? Scenariusz lekcji

Scenariusz lekcji otwartej (dla klasy 2)

Temat: Jak przekazać tajną wiadomość?
Cele:
 Poznanie różnych metod szyfrowania wiadomości
 Kształcenie umiejętności kodowania i odkodowywania informacji

Na co będę zwracała uwagę:
 Czy uczeń potrafi wymienić kilka metod szyfrowania wiadomości?
 Czy uczeń potrafi samodzielnie odkodować oraz zakodować informacje?

Metody:
 Podające (wykład informacyjny, opis, pokaz, film)
 Poszukujące (problemowe oraz ćwiczeniowo-praktyczne)

Formy:
 Praca indywidualna
 Praca w parach
 Praca w grupie

Środki dydaktyczne:
 Sprzęt multimedialny
 Zestaw do Skytale (patyczki, papierowe paski z ciągiem liter)
 Karta pracy z szyfrem Cezara (kodowanie i odkodowywanie wiadomości)
 Maszyna szyfrująca
 Walizka podróżna z kodem cyfrowym
 Alfabet Morse’a
 Karteczki z zakodowaną wiadomością
 Tabliczki i flamastry suchościeralne

PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Podanie tematu lekcji oraz celów.
Temat naszych dzisiejszych zajęć brzmi następująco: Jak przekazać tajną wiadomość?
Nauczyciel zadaje pytanie: „Jakie znacie sposoby przekazywania tajnej informacji, by nikt obcy - nawet po przechwyceniu, nie mógł jej odczytać ani usłyszeć?”
Nauczyciel słucha odpowiedzi uczniów, a potem podsumowuje je. Odpowiedzi stanowią wprowadzenie do konkluzji, którą można wyrazić w następujący sposób: „Informację można zakodować. Co to jest kodowanie? To zapisywanie informacji w innym języku. Może to być język angielski, włoski czy chiński. Może być to również język zrozumiały dla komputera lub wybranej grupy osób, które znają jego zasady.”
Szyfry towarzyszą nam każdego dnia i nie zdajemy sobie sprawy, jak są blisko. Bo szyfrowanie, to nic innego jak kodowanie, a kodowanie znajduje się w kartach kredytowych, bankomatach, walizkach podróżnych, systemach alarmowych, domofonach. Bez wiedzy na temat łamania szyfrów, bez klucza jesteśmy bezsilni, ale dzisiejsze zajęcia nauczą Was jak kodować i rozkodowywać tajne wiadomości.

2. Nauczyciel włącza film „Jak przekazać tajną wiadomość?” przygotowany przez Uniwersytet Dzieci w ramach realizacji projektu "Mali detektywi. Jakie tajemnice kryje świat wokół nas? ". Krótkie omówienie treści zawartych w filmie. Prezentacja walizki i wyjaśnienie uczniom w jaki sposób dowiedzą się co jest w środku.
3. Skytale - kilka słów na temat starożytnej sztuki szyfrowania, podział dzieci na dwie grupy, rozdanie przygotowanych materiałów dydaktycznych, omówienie na czym polega zadanie do wykonania. Praca uczniów nad rozwiązaniem zadania, w razie potrzeby dostarczanie wskazówek przez nauczyciela. Zapisanie rozszyfrowanego hasła na tablicy. Zapisanie I cyfry kodu do walizki. Omówienie zadania.
4. Szyfr Cezara – Zawieszenie na tablicy zaszyfrowanej wiadomości. Nauczyciel prosi wybranego ucznia o odczytanie wiadomości. Pyta: Kto zrozumiał? Właśnie o to chodziło Cezarowi (krótka historia). Nauczyciel z pomocą dzieci zapisuje alfabet na tablicy. Potem ujawnia kilka liter z szyfru i pyta czy ktoś jest w stanie odgadnąć klucz. Jeśli nie, wyjaśnia na czym polega metoda Cezara. Wyświetla na tablicy interaktywnej tabliczki do szyfrowania i deszyfrowania wiadomości. Prosi uczniów o zapisanie na swoich tabliczkach odszyfrowanej wiadomości. Zapisanie właściwego rozwiązania na tablicy. Rozdanie kart pracy – szyfrowanie i deszyfrowanie wiadomości - praca w parach.
5. Alfabet Morse’a – Nauczyciel wyświetla tabliczkę z alfabetem Morse’a i wiesza na tablicy kartkę z szyfrem. Prosi o zapisanie na tabliczkach II cyfry kodu do walizki..
6. Czekoladka szyfr harcerski – Nauczyciel rysuje na tablicy schemat szyfru, objaśnia na czym polega. Zapisuje III cyfrę kodu do walizki. Prosi uczniów o rozszyfrowanie i zapisanie cyfry na swoich tabliczkach. Zapisanie cyfry na tablicy. Nauczyciel zadaje pytanie: Czy możemy teraz otworzyć walizkę?

7. Sprawdzenie co znajduje się w walizce. Rozdanie dzieciom materiałów do stworzenia maszyny szyfrującej. Prośba o przygotowanie jej jako praca domowa na czwartek.

8. Podsumowanie zajęć: Nauczyciel zadaje pytania uczniom i prosi o zapisanie odpowiedzi na tabliczkach:
- Czy zajęcia były ciekawe?
- Jak nazywa się szyfr używany przez harcerzy?
- Jakich znaków używa się w alfabecie Morse’a?
- Jak nazywała się maszyna szyfrująca używana przez Niemców w czasie II wojny światowej? Kto złamał do niej szyfr?
- Co jest potrzebne żeby rozszyfrować tajną wiadomość?
- Czy potrafisz zaszyfrować wiadomość?
- Czy potrafisz rozszyfrować wiadomość?

Podziękowanie za udział w zajęciach.

Opracowała Justyna Romanowska