Kształtowanie postaw proekologicznych dzieci w wieku przedszkolnym

Kształtowanie postaw proekologicznych dzieci w wieku przedszkolnym
W ostatnich latach dużo mówi się o edukacji ekologicznej. Poglądy na temat edukacji ekologicznej w przedszkolu i w rodzinie, ciągle się zmieniają, a problem kształtowania postaw proekologicznych dzieci w wieku przedszkolnym staje się coraz bardziej aktualny, co skłoniło mnie do napisania tej pracy.
Współczesny styl życia, który trudno zmienić doprowadził do degradacji naszego środowiska. Zanieczyszczone są wody, gleba i powietrze, niszczone są lasy. Potrzebne są działania, które zapobiegną dalszemu niszczeniu przyrody. Takim działaniem jest m.in. edukacja ekologiczna, która ma na celu kształtować świadomość ekologiczną.
W. Sobczyk definiuje edukację ekologiczną jako „interdyscyplinarny, ustawiczny proces pedagogiczny i wychowawczy oddziaływania na człowieka w celu kreowania jego świadomości, osobowości, postawy proekologicznej”(W. Sobczyk, Teoretyczna i eksperymentalna analiza edukacji ekologicznej młodzieży, Kraków 2003, Wydawnictwo Naukowe AP, s. 14)
Edukacja ekologiczna kształtuje poglądy, cechy osobowościowe dziecka, jego postawy i nawyki, ale żeby przyniosła pożądane rezultaty, musi być ona adresowana do wszystkich sfer ludzkiego bytowania (T. Parczewska, Edukacja ekologiczna w przedszkolu, Lublin 2009, UMCS, s. 11.)
Należy kształtować poczucie odpowiedzialności za stan naszego środowiska już od najwcześniejszych lat, gdyż wtedy przyniesie to najbardziej pożądane rezultaty. Najbardziej korzystnym okresem do kształtowania postaw proekologicznych jest wiek przedszkolny, dlatego że dzieci w tym wieku są niezwykle ciekawe świata i zainteresowane otaczającą nas przyrodą. W edukacji ekologicznej ogromną rolę pełni przedszkole i rodzina. W ostatnich latach obserwuję, że dzieci mają zbyt mało okazji do zabawy, eksperymentowania, badania, gdyż większość czasu spędzają przed telewizorem lub komputerem. Dzieci „potrzebują odpowiedniego otoczenia, które je motywuje i nie jest przypadkowe, a także pozwala w formie zabawy poznać siebie i otaczający świat. Dzięki zastosowaniu różnych zmysłów, a szczególnie przez dotyk, odczuwanie, chwytanie dziecko zaczyna rozumieć zjawiska zachodzące w nim i wokół niego”(A. Erkert, Nowe gry i zabawy pobudzające wszystkie zmysły, Kielce 2013, JEDNOŚĆ, s.6.) Zarówno nauczyciel, jak i rodzice powinni dążyć do bezpośredniego kontaktu dziecka z przyrodą. Tylko taki kontakt, uświadamia dzieciom, jak bogaty jest świat przyrody, ponadto rozwija miłość i szacunek do przyrody, a także opiekuńczą postawę wobec niej oraz odpowiedzialność za jej stan.
Pracuję w przedszkolu i obserwuję, jak dzieci z chęcią biorą udział we wszystkich proponowanych akcjach. Treści przyrodniczo – ekologiczne pobudzają dzieci do działania, wyzwalają ich aktywność.
W procesie edukacji ekologicznej ważne są formy i metody pracy nauczyciela oraz dzieci. Najbardziej skutecznymi metodami i formami dydaktycznymi są te, które aktywizują czyli umożliwiają czynny udział dziecka w procesie kształcenia (Parlak M., Edukacja ekologiczna w procesie kształcenia wczesnoszkolnego - założenia, program, propozycje metodyczne, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 2005, s.26) Należy, więc stwarzać dzieciom okazje do: obserwowania i oglądania, poznawania i przeżywania, doświadczania i badania, wypowiadania się oraz działania i tworzenia.
Pracując z dziećmi przekonałam się, że takie formy edukacji ekologicznej jak: wycieczki i spacery do różnych ekosystemów, prace praktyczno - hodowlane, konkursy o tematyce ekologicznej, udział w akcjach ochrony naturalnego środowiska człowieka, to często ulubione formy dzieci, które niosą wiele przeżyć. Zainteresowanie przyrodą można rozbudzić również organizując w przedszkolu różnorodne święta np. Dzień Liścia, Światowy Dzień Zwierząt, Dzień Wiosny, Dzień Ziemi, Dzień Lasu i Leśnika, Dzień Ekologa.
Podsumowując, efektywność edukacji ekologicznej będzie większa, jeśli nauczyciel będzie stwarzał dzieciom jak najwięcej sytuacji do obcowania z przyrodą i zaangażuje w to również rodziców, gdyż rola rodziców w tym procesie jest równie ważna.

Bibliografia

1. Erkert A., Nowe gry i zabawy pobudzające wszystkie zmysły, JEDNOŚĆ, Kielce 2013, ISBN 978-83-7660-767-2
2. Parczewska T., Edukacja ekologiczna w przedszkolu, UMCS, Lublin 2009, ISBN 978-83-227-2967-0
3. Parlak M., Edukacja ekologiczna w procesie kształcenia wczesnoszkolnego - założenia, program, propozycje metodyczne, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 2005, ISBN 83-7173-089-6
4. Sobczyk W., Teoretyczna i eksperymentalna analiza edukacji ekologicznej młodzieży, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej Kraków 2003, ISBN 83-7271-204-2