Propozycje ćwiczeń dla dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej

Profil dziecka:
I Podreaktywność proprioceptywna
II Obronność dotykowa
III Dyspraksja
IV Zaburzenia posturalne okoruchowe
V Podreaktywność słuchowa
VI Podreaktywność smakowa/zaburzenia oralne

Propozycje ćwiczeń dla rodziców:

I. Podwrażliwość propriocepywna

Zabawy tematyczne

1. Skoki -wersje zabaw:
-Naturalnym rodzajem przeszkód podczas wycieczek pieszych, spacerów po lesie są przeszkody naturalne. Skoki przez ,, jezioro” lub ,,rzekę” dowolną techniką. Dziecko w gumowcach skacze przez kałużę lub strumyk jeżeli nieprawidłowo wykona zadanie- wskoczy do wody;
- ,,Harce na pustyni.''Dziecko skacze w pryzmę piasku, można wprowadzić element rywalizacji, zawody członków rodziny kto skoczy dalej?
-,,Rzut do celu.'' Dziecko skacze na trawie odbijając się od niej obunóż i jednocześnie celuje np. kamieniem np. do dołka.

2. ,,Wiosenne porządki.” Można zaangażować dziecko w prace w ogrodzie tak, żeby miało ono możliwość współtworzenia swojego najbliższego otoczenia: wszelkie prace porządkowe na podwórku, np. przewożenie taczką ziemi, gruzu-, dodatkowo slalom między przeszkodami; wyciąganie z ziemi korzeni wyschniętych roślin,
- sadzenie roślin -czyli wykopywanie łopatą otworów w ziemi i własnoręczne sadzenie np. kwiatów, ubijanie rękoma i nogami ziemi wokół posadzonych roślin,
-codzienne podlewanie posadzonych roślin- noszenie wody w konewce lub w wiadrze,
-przycinanie nożycami żywopłotu lub sekatorem mniejszych roślin.

3. ,,Remonty’’-wszelkie prace remontowe dziecka dokonywane wraz z rodzicami, np. wspólne skręcanie mebli, zbijanie elementów ze sobą, np. przygotowanie budek lęgowych dla ptaków, lub zawody rodzinne kto wbije więcej gwoździ w deskę. Możemy zadanie zmodyfikować i postawić na precyzję wykonania- kto wbije cały nieskrzywiony gwóźdź w deskę?
Ogólne:
Ćwiczenia z wykorzystaniem Ruchu Rozwijającego Metodą Weroniki Sherborne np. wzajemne przepychania plecami, siłowanie, przeciąganie.

II. Obronność dotykowa
Należy przy wykonywaniu zadań uwzględnić zainteresowania dziecka aby bazować na jego motywacji. ,,Budowanie bunkra. W terenie może to być wspólne budowanie szałasu np. z gałęzi sosnowych lub świerkowych, jeżeli dziecko bardzo się wzbrania to zacząć od gałęzi liściastych. Gdy szałas/bunkier będzie gotowy – zapraszamy do niego gości.
,,Naturalne układanki”-układanie z patyków, kamieni, błota, piasku obiektów zainteresowań dziecka, lalek, czołgów, samochodów, itp.
,,Przedzieranie się przez puszczę/ dżunglę”- po intensywnym opryskaniu dziecka preparatem przeciw kleszczom -wspólne przechodzenie przez krzaki.
,,Deszcz z liści”- podrzucanie razem z dzieckiem liści do góry i ekspozycja swojego ciała na spadające liście.
,,Łapanie spadających gwiazd”- łapanie płatków śniegu dłońmi.

2. ,,Szukanie skarbów’’
Do pojemnika wypełnionego grochem, soczewicą, pszenicą, kukurydzą dziecko wrzuca małe, lubiane przez siebie przedmioty, mogą to być np. kawałki nici, samochodziki, lalki, postacie z Kinder-niespodzianki.
Szukanie muszelek, kamyków, patyków, piór ukrytych w piasku w piaskownicy, nad morzem, na plaży.
,,Dziecięce masażyki’'- czytanie wierszy dla dzieci z jednoczesnym wykonywaniem masażu – ucisków, głaskania, dotykania, itp. - sekwencja wykonywanych na dziecku masaży odpowiada treści czytanego bądź mówionego wiersza.
3. Ulubione danie. Wspólne przygotowanie wraz z dzieckiem ulubionej potrawy, może to być ciasto: mieszanie składników, ugniatanie, przygotowanie blachy- smarowanie, posypywanie itp.

III. Dyspraksja

Usprawnianie obręczy barkowej- ,,Walki kogutów,”zaprezentowanie łatwiejszej wersji ćwiczenia, samodzielne odbijanie się dłońmi od ściany. Wersja trudniejsza ćwiczenie wykonywane w parach rodzic- dziecko, ewentualnie rodzeństwo ze sobą. Rodzic dokładnie opisuje wykonanie zadania z jednoczesną prezentacją zadania, podzielenie zadania na części składowe, prezentacja z sekwencjami. Całościowe wykonanie zadania przez dziecko.
,,Zgadnij co rysuję”- rysowanie w powietrzu - oburącz, raz jedną raz drugą ręką, - rysowanie, malowanie dużych powierzchni w pozycji stojącej, ruchy naprzemienne ramion i przedramion.
Gra w "Łapki"- wyjaśnienie dziecku zasad gry.
Programowanie czynności dnia codziennego: zapinanie guzików, zamków, rzepów, nauka sznurowania butów- na fantomie.

1. ,,Robimy pranie’’
a) ,,Pranie’’
Dziecko zamienia się w bęben pralki, leży na plecach (jeśli jest możliwość to w beczce) i zabiera po dwie skarpetki (lub małe ściereczki o różnych kolorach) ze ,,sterty prania’’ (ok. trzy pary ). Turla się przez pokój (pierze/wiruje), wkłada skarpetki do miski i wraca po następne. (Rodzic pomaga dziecku w wykonaniu ruchu).
b) ,,Wieszanie prania’’ ( na początku dziecko nie używa klamerek ze względu na dużą trudność zadania; ,,pranie’’ przewiesza przez sznurek z pomocą rodzica).
Dziecko w pozycji na brzuchu wiesza pranie, klamerki po obu stronach dziecka (linka na pranie/sznurek/skakanka przewiązana np. przez dwa krzesła na wysokości umożliwiającej dziecku wykonanie zadania). Najpierw sięga po klamerki (lub tylko skarpetki) położone z lewej strony, gdy się skończą, te z prawej (można wskazywać dziecku, by klamerki z lewej były wieszane po prawej stronie sznurka, te z prawej po lewej). Warianty ćwiczenia można zmieniać, układając dziecko w różnych pozycjach. Dziecko wieszając pranie może znajdować się na plecach (wtedy sznurek znajduje się nad dzieckiem), może wchodzić na podwyższenie (poduszkę/step/platformę), by sięgnąć do sznurka (zawieszony wyżej).
c) ,,Suszenie’
Żeby pranie szybciej wyschło ...propozycje:
-dziecko ,,tworzy wiatr’’- podskakuje (z czasem wg. instrukcji: na jednej nodze, lewej, prawej, z wyrzutem nóg na boki, do przodu, ćwiczy pajacyki,naśladuje ruchy rodzica).
-skacze na trampolinie
-dmucha na pranie razem z rodzicem
-wachluje materiałem, wachlarzem papierowym
- rodzic włącza suszarkę -używa różnych poziomów, obserwując reakcję dziecka.
d) ,,Zbieranie prania”
-dziecko zbiera pranie w pozycji innej niż je wieszało (jeśli wieszało w pozycji na brzuchu, może je ściągać w pozycji na plecach .
e) ,,Segregowanie/ składanie
Dziecko zbiera pary skarpetek/ ściereczek w pozycji na brzuchu na hamaku/domowej huśtawce/piłce w przypadku braku sprzętu - na większej poduszce i wkłada do miski. Ściereczki może składać, skarpetki wywijać (wszystko w miarę rozwoju umiejętności).
*,,Jak ładnie pachnie pranie’’- można dodać ćwiczenia związane z zapachem, podsuwając dziecku kilka olejków zapachowych, naturalnych produktów (plasterek cytryny, cynamon, kawałek jabłka itp.)

2. ,, Piłkarz’’
Dziecko stoi na ,,bramce’’ (wyznaczenie przestrzeni pomiędzy dwoma pachołkami/krzesłami/poduszkami itp.) Rodzic kopie delikatnie piłkę, dziecko stara się kopnąć ją w stronę rodzica. Z czasem dodaje różne piłki, kopie jedną, za chwilę kolejne. Jeśli zadanie jest zbyt trudne rodzic turla piłkę do dziecka, dziecko stara się ją dotknąć, potem zatrzymać, w końcu złapać.
Warianty ćwiczenia: dziecko zmienia pozycje: w siadzie/ leżąc na brzuchu/ w pozycji ,,na czworaka’’ zatrzymuje piłki ręką, nogą, paletką. Rodzic zmienia piłki (ciężar, wielkość), odległość od dziecka. Z czasem można użyć wiaderka, którym dziecko będzie starało się nacelować w piłkę, tak by wpadła do środka.
Dziecko kopie do bramki (różnorodność piłek).
3. ,, Małpka w zoo’’
-Dziecko zamienia się w małpkę i wspólnie z rodzicem tworzy tor przeszkód z dostępnych w domu przedmiotów:
Chodzenie po papierowych talerzykach, przeskok nad przeszkodą (poduszką/ linką/ misiem itp.), wdrapywanie się na kanapę, zeskok do hula-hop, czołganie się po różnej wielkości poduszkach, przenoszenie na głowie ringa. Rodzic pomaga dziecku w wymyślaniu różnych sposobów przejścia przez tor (zmieniając zarówno sposób przejścia, gdzie to możliwe, jak i pozycję np. na brzuchu, ,,na czworaka’’, na palcach, piętach, kolanach.
4. ,,Znajdź skarb’’.
Rodzic pokazuje dziecku mapę (rysunek drogi z miejscem x). Informuje, że pomoże mu odnaleźć skarb, który jest zaznaczony na mapie ( chowa w określone miejsc w domu, na podwórku jakąś miłą dla dziecka rzecz). Udziela wskazówek: zrób krok do przodu, dwa kroki w bok, jeden do tyłu (w miarę rozwoju umiejętności dziecka rodzic wydaje coraz bardziej skomplikowane polecenia: obróć się w lewo, stań prawym bokiem do drzwi, okna, idź trzy kroki do tyłu itp.). Nagrodą dla dziecka jest odnalezienie skarbu, a ostatnim zadaniem porwanie mapy na małe kawałki, by nikt nie odnalazł tajnej kryjówki.

* Dodatkowo ,,Taniec z balonem’’- odbijanie balonika różnymi częściami ciała
,,Lustro’’- powtarzanie ruchów rodzica (podniesienie nogi, drapanie po głowie, podskok, klaśnięcie itp.)- rodzic nazywa czynności.

IV Zaburzenia posturalne okoruchowe

1. ,, Rozbitek na tratwie’’
Dziecko siedzi na poduszce/ deskorolce/kocyku i trzyma przed sobą (poprzecznie) drążek (jako wiosło). Rodzic chwyta za drążek i ciągnie dziecko w różne strony.

2. Dziecko leży na brzuchu na dużej piłce/pufie sięga po klocki z podłogi i układa je w wyższe miejsce, (na półeczkę/taboret/stolik) tak by wymusić uniesienie głowy. Z pomocą rodzica może układać wieżę. Ćwiczenie można modyfikować np. dziecko sięga coś z góry i układa na podłodze – w zależności od umiejętności i zainteresowań - puzzle, maskotki, obrazki. Można spróbować z wybieraniem konkretnych grup, np. z obrazków same zwierzątka (bo np. uciekły z zoo i chcą być znowu razem), tylko kredki (bo robimy porządek w piórniku), same narzędzia (pomagamy tacie robić porządki w warsztacie itp.). Przedmioty można układać zmieniając ich położenie, nie zawsze przed dzieckiem, ale tak by musiało się po nie lekko obracać, z lewej, prawej itp. Dziecko może też zmieniać pozycję na siedzącą.

3. ,,Tor dla wyścigówki’’
Na dużym brystolu rodzic rysuje trasę dla wyścigówki. Prosi dziecko, by sprawdziło, czy jest bezpieczna i odpowiednia do jazdy. Najpierw śledzi trasę wzrokiem (rodzic może wodzić palcem po trasie – dziecko śledzi palec rodzica). Jeśli jest dostatecznie duża może spróbować ją przejść noga za nogą z pomocą rodzica. Następnie wodzi po niej palcem. Na końcu pokonuje trasę ulubionym samochodzikiem. Ćwiczenie modyfikujemy na wiele sposobów, z czasem dziecko może samo rysować trasy, wybierać samochody z różnych kategorii (np. koparki, betoniarki itp. – bo gdzieś budują nową drogę). Nie zawsze muszą być to samochody, można rysować różne drogi np. przeprawę przez las i przesuwać się pionkami -grzybkami/ zwierzątkami itp. Zachęcamy, by dziecko używało lewej i prawej ręki, także obu jednocześnie.

V Podreaktywność słuchowa

1. ,,Podążanie za głosem’’
Dziecko ma zawiązane oczy, jego zadaniem jest podążanie za głosem mamy/taty/siostry itp. wypowiadających jego imię w wybranym miejscu w pokoju/na podwórku. Z czasem można utrudnić ćwiczenie, dołączając spokojną muzykę w tle, następnie konkretne dźwięki (miasta, odgłosy zwierząt itp.)

2. ,,Zgadnij co to’’
Dziecko słucha nagrań przedstawiających odgłosy zwierząt, dźwięki sprzętów domowych, instrumentów muzycznych, odgłosy miejsc np. miasto, wieś, morze, fabryka itp. -z różnym natężeniem (zaczynamy od dźwięków przyjemnych dla dziecka). Dziecko może wskazywać odpowiednie obrazki, będące odpowiednikiem dźwięku lub naśladować zwierzęta/ rzeczy które dany dźwięk wydają- pomoc rodzica.

3. ,,Powtórz rytm’’
Dziecko wystukuje rytm, który wcześniej przedstawił rodzic, np. dwa klaśnięcia, następnie trzy itp. Z czasem utrudnia zadanie dodając kolejne sekwencje np. uderzenie o stół, dwa klaśnięcia, trzy tupnięcia. Ćwiczenie można modyfikować dodając instrumenty muzyczne.

*Dodatkowo zgadywanki, krótkie wierszyki czytane przez rodzica, nauka prostych piosenek, powtarzanie po rodzicu dwóch, potem trzech wyrazów, następnie podobnie brzmiących wyrazów.

VI Zaburzenia oralne

1. ,,Wodny mecz’’
-Do większej miski/ wanienki/ pojemnika w kształcie prostokąta rodzic nalewa wody, środek ,,wodnego boiska’’ oznacza sznurkiem przywiązanym nad wodą w takiej wysokości by przepłynęła pod nim piłeczka pingpongowa. Rodzic siada naprzeciw dziecka, za pomocą słomki stara się doprowadzić piłeczkę do dziecka, następnie dziecko próbuje przeprowadzić piłkę na stronę rodzica.
*ćwiczenie można modyfikować, może to być podłoże wypełnione piaskiem (np. ,,plażowa gra’’, ,,na dnie oceanu itp.). Można urządzić ,, Wyścig piórek’’ –wówczas dziecko stara się przeprowadzić piórka w określone miejsce .

2. ,,Rybki do domu’’
Rodzic wycina z papieru rybki , które przenosi razem z dzieckiem za pomocą słomki do wody (miska/ papierowe akwarium, które wcześniej dziecko mogło narysować z pomocą rodzica).

3. ,,Kolorowe buzie’’- zabawa przed lustrem
-Dziecko smaruje sobie usta określonym produktem (jeśli dziecko nie chce zrobić tego dłońmi, można użyć łyżeczki) np. kremem czekoladowym, masłem orzechowym, dżemem , miodem. Jeśli ma opory może najpierw smarować usta rodzica. Z czasem rodzic wprowadza więcej składników łącznie z tymi, którymi nie da się wysmarować ust - ale musi odbyć się próba. Dziecko ,,smaruje’’ usta danym składnikiem, ale efektu nie widać, więc trzeba je ,,rzucić na pożarcie ząbkom’’, np. kawałki marchewki, jabłka, żelki, orzeszki itp. Tutaj można się bawić jedzeniem, opukiwać delikatnie zęby, język, dotykać podniebienia itp.- na ile zgodzi się dziecko. Należy pamiętać, aby rozmawiać z dzieckiem o produktach, określać ich kolor, temperaturę, teksturę, zapach, smak, twardość itp. W zabawie wychodzimy od najbardziej tolerowanych potraw.

Ważne jest angażowanie dziecka w pomoc przy przyrządzaniu prostych posiłków (mieszanie surówki, rwanie liści sałaty, rozbijanie jajek, smarowanie kanapki masłem, nakładanie sera, wędlin itp., nakrywanie do stołu, sprawdzanie jak coś pachnie).