Metodyka pracy z dzieckiem z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębszym - umiarkowanym, znacznym, głębokim

Metodyka pracy z dzieckiem z niepełnosprawnością intelektualną
w stopniu głębszym (umiarkowanym, znacznym, głębokim)

Pracę z dziećmi niepełnosprawnymi intelektualnie w głębszym stopniu powinniśmy dopasowywać do ich potrzeb i możliwości. Ważne, by były to twórcze, rozwijające i aktywizujące działania. Jedną z takich metod jest:
Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne.
Ponieważ ruch ma ogromne znaczenie u takich dzieci (ze względu na ograniczenia ich motoryki) – metoda ta jest z powodzeniem stosowana w pracy z dziećmi i dorosłymi o różnych niepełnosprawnościach. Wyróżnia się tu kilka metod ruchowych jednak najpopularniejsze są takie ćwiczenia, które pozwalają poznać „pacjentom” swoje ciało. Nie wymagają one od dziecka własnej aktywności. Dziecko może mieć bierną postawę, stroną aktywną jest osoba prowadząca. Większość ćwiczeń wykonuje się na podłodze, ponieważ bliski kontakt ciała z podłożem daje nam poczucie bezpieczeństwa. Terapeuta przechodzi stopniowo od ćwiczeń opierających się na całkowitej styczności ciała z podłożem (leżenie na plecach czy na brzuchu) do takich, w których kontakt jest stopniowo zmniejszamy, np.: kręcenie się w kółko na siedząco, czołganie się, chodzenie na czworakach. Wykorzystując formę doświadczenia – ćwiczenia te przekazują dzieciom wiedzę na temat budowy ciała.
W tej kategorii wyróżniamy cztery podstawowe grupy ćwiczeń kształtujących świadomość ciała i możliwości jego wykorzystania:
1) Ćwiczenia wyczuwania brzucha, pleców i pośladków.
2) Ćwiczenia wyczuwania rąk i nóg (dotykanie stopami podłoża, podnoszenie i opuszczanie całej nogi na podłogę, zginanie, przyciąganie nóg, maszerowanie, bieganie).
3) Ćwiczenia wyczuwania twarzy, np.: witanie się z poszczególnymi częściami twarzy swoimi lub innej osoby.
4) Ćwiczenia wyczuwania stawów (dotykanie łokciami podłogi, dotykanie kolan i łokci, dotykanie łokciem kolana, machanie stopą; dłonią, czołganie się przy naprzemiennym zginaniu kończyn ).
Drugą kategorią ruchu jest ruch kształtujący związek z otoczeniem. Ćwiczenia te mają na celu kształtowanie umiejętności poznawczych w stosunku do najbliższego otoczenia i wymagają aktywności własnej – odpowiednio ukierunkowanej, np.: przechodzenie pod „mostem” utworzonym z innych osób, będących w klęku podpartym.
Trzecia kategoria to ruchy zmierzające do kontaktu z drugą osobą. Zabawy proponowane przez Sherborne gwarantują optymalne warunki do nawiązywania kontaktów. Składają się na to następujące elementy: zaspokajanie poczucia bezpieczeństwa, przyjazna atmosfera, odprężenie, możność decydowania dziecka o swojej aktywności (dobrowolność).
Metoda W. Sherborne – w przeciwieństwie do metod rehabilitacji ruchowej – koncentruje się przede wszystkim na kontakcie, komunikacji pozawerbalnej, terapii wykorzystującej ruch. Rozwija ona u dzieci :
• poczucie bezpieczeństwa,
• pewność siebie w poruszaniu się w przestrzeni,
• zaufanie do innych,
• spontaniczność i aktywność,
• poczucie, że są sprawcami,
• świadomość własnego ciała, umiejętność nawiązywania kontaktu,
• umiejętność różnicowania kierunków i tempa ruchów ciała.
Metoda wymaga od nauczycieli znajomości ćwiczeń oraz terapeutycznego podejścia do pacjenta, otwartości na jego potrzeby, elastyczności podczas zajęć. Mowa przecież o dzieciach ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi.

Rudolf von Laban badający kontakty międzyludzkie w aspekcie ruchu, wylicza kontakty oparte na :
1. ruchu „z”,
2. ruchu „przeciwko”,
3. ruchu „razem”.
Największe zastosowanie w pracy z dziećmi z niepełnosprawnością w stopniu głębszym mają ćwiczenia ruchu „z”, polegające na tym, że jedna osoba jest bierna, a druga aktywna. Ćwiczenia te prowadzą przede wszystkim do budowania relacji opartych na zaufaniu.
Ćwiczenia z zastosowaniem ruchu „przeciwko” nie są tak szeroko stosowane w pracy z dziećmi z głębszą niepełnosprawnością . Prowadzą one najczęściej do wyczuwania ciężaru ciała i siły drugiej osoby. W czasie ćwiczeń można wykorzystać bezwładność ciała dziecka, np.: siłowanie się na ręce, siłowanie się na stopy. Ćwiczenia te pozwalają doświadczyć własnej sprawności.
Ćwiczenia „razem” wymagają pełnej współpracy dwóch osób i nie są wykorzystywane w pracy z osobami z głęboką niepełnosprawnością (podobnie jak inne kategorie ruchu rozwijającego oparte na współdziałaniu w grupie i ruchach kreatywnych.