Nauka języka angielskiego poprzez gry i zabawy - program ELF

Opracowanie i wdrożenie programu ELF (English Learnt by Fun):

Biegłe posługiwanie się językiem angielskim zarówno w mowie, jak i piśmie jest w dzisiejszych czasach umiejętnością niemalże wymaganą. Znajomość języka powinna być rozwijana i kształtowana już od najmłodszych lat, gdyż to właśnie dzieci najszybciej przyswajają taki rodzaj wiedzy. Jako świadomy tego faktu nauczyciel języka angielskiego staram się efektywnie prowadzić zajęcia w pełni wykorzystując możliwości uczniów. Wiedząc, że uczniowie najchętniej uczą się poprzez zabawę opracowałem i wdrożyłem program English Learnt by Fun wykorzystujący metody aktywizacyjne w szczególności różnego rodzaju gry językowe. Program ten był realizowany w ramach zajęć pozalekcyjnych i został zaakceptowany przez radę pedagogiczną i zatwierdzony do realizacji w roku szkolnym 2019/2020. Wsparcie rozwoju językowego dziecka w domu jest niezwykle istotnym elementem procesu edukacyjnego. Dlatego też ze szczegółami programu zostali zapoznani także rodzice uczniów uczestniczących w realizacji programu ELF.

Cele programu:

- kształtowanie pozytywnej postawy wobec nauki języka angielskiego
- rozwój umiejętności komunikowania się w języku angielskim
- motywowanie ucznia do samodzielnej pracy
- wzbogacenie bazy słownictwa oraz zwrotów
- usystematyzowanie wiedzy
- rozwijanie umiejętności pracy w grupach
- zainteresowanie ucznia kulturą i tradycją krajów anglojęzycznych
- wskazywanie praktycznego wykorzystania znajomości języka angielskiego w życiu codziennym
- zaspokojenie potrzeby twórczego i swobodnego wyrażania się
- przedstawienie nauki języka w sposób przyjazny uczniowi
- przełamanie bariery językowej
- rozwijanie umiejętności obserwacji świadomej oraz wrażliwości
- rozwijanie spostrzegawczości
- kształtowanie umiejętności odkrywania, formułowania oraz rozumienia problemów
- rozwijanie umiejętności koncentrowania uwagi
- rozwijanie wyobraźni
- motywowanie uczniów do wychodzenia poza schematy myślowe
- uwrażliwienie uczniów na różne problemy
- utrzymywanie atmosfery twórczości na zajęciach
- kształtowanie prawidłowych postaw wobec nowych idei
- rozwijanie zaciekawienia problemami wymagającymi nieszablonowego podejścia
- rozwijanie i przekształcanie spontanicznej motywacji poznawczej w motywację świadomą, niezbędną do podejmowania dłuższych wysiłków poznawczych
- kształtowanie umiejętności wyrażania własnych potrzeb oraz poglądów
- rozwijanie samodzielności w procesie odkrywania i rozwiązywania problemów
- pobudzanie i rozwijanie umiejętności ekspresyjnego wyrażania myśli i emocji

Procedury osiągania celów:

Zajęcia odbywają się z wykorzystaniem metod aktywizujących, takich jak drama, metoda projektu czy szereg gier dydaktycznych. Na początku pracy z uczniami często wykorzystywana jest technika niedokończonych zdań, co wydatnie wpływa na zintegrowanie i zmotywowanie zespołu. Podczas zajęć bardziej koncentrujących się na gramatyce języka angielskiego, używana jest zmodyfikowana i dostosowaną do potrzeb nauki języka obcego metoda linii czasu. Formy pracy stosowane podczas zajęć to indywidualna oraz grupowa, obie w wersji zarówno zróżnicowanej, jak i jednolitej. Ćwiczenia i wyzwania stawiane uczniom dostosowane są do ich zainteresowań, potrzeb, ale przede wszystkim do możliwości danej grupy oraz każdego ucznia indywidualnie.
Zajęcia prowadzone są w atmosferze bezpieczeństwa, wzajemnego zaufania i zabawy. Szczególną opieką otoczeni są uczniowie z problemami edukacyjnymi. Należy upewnić się, że dają sobie radę z wyznaczonym zadaniem. Ponadto należy również zachęcać uczniów do samokontroli i samooceny swoich postępów. Formą oceny postępów uczniów jest obserwacja ich rozwoju językowego, ale też udział w konkursach, czy fakt wykorzystania języka angielskiego w życiu prywatnym, o czym uczniowie chętnie opowiadają.

Przykłady gier i zabaw językowych stworzonych w ramach programu ELF:

„Jedna litera, jeden wyraz” (‘One letter, one word’) – uczniowie ustalają z nauczycielem kategorie wyrazów (odpowiednia dla poziomu nauczania oraz zakresu przerabianego materiału). Mogą to być to kategorie tematyczne np. clothes, food, family, school, bądź gramatyczne np. nouns, adjectives, ordinal numbers. Uczniowie podzieleni na pary/grupy następnie zapełniają kategorie pasującymi wyrazami robiąc to w kolejności. Warunkiem jest to, że można wpisać tylko jeden wyraz zaczynający się na daną literę. Im dłużej trwa runda, tym jest trudniejsza – przez co ciekawsza i bardziej emocjonująca. Zadanie to wyzwala w uczestnikach wiele pozytywnych emocji. Uczniowie konkurują ze sobą w grupach na zasadzie turnieju, przez co wzmacniają umiejętność zdrowej rywalizacji. Samodzielnie podają słowa, które niejednokrotnie wykraczają poza poznawany materiał, co pozwala im na zaprezentowanie swojej wiedzy językowej zdobytej poza szkołą (podczas oglądania filmów, rozmawiania z obcokrajowcami, czy grania w gry komputerowe).

„Zdefiniuj słowo” (‘Define a word’) – uczniowie dostają od nauczyciela listę słówek. Ich zadaniem jest dopisanie definicji do każdego w języku angielskim, np.

a chair – a basic piece of furniture you can sit on, around the table for example

Następnie uczniowie odczytują swoje definicje, a pozostali próbują odgadnąc, o jaki wyraz chodzi. Zadanie to pozwala nie tylko powtórzyć i poznać nowe wyrazy, ale też wymaga ułożenia logicznych i spójnych zdań, a więc ćwiczy umiejętność redagowania zdań, prawidłowy szyk wyrazów w zdaniu oraz użycie właściwych środków językowych.

„Codzienne dialogi” (‘Everyday dialogues’) – zadanie polega na ułożeniu logicznych i spójnych dialogów z udostępnionych od nauczyciela informacji. Ilość i forma podania informacji jest adekwatna do możliwości uczniów i może wyglądać tak:

place: restaurant

nouns: a bug, a spoon, a dish
verbs: take, see, talk
adjectives: terrible, happy, big

Na podstawie powyższych informacji uczniowie muszą ułożyć dialog, którego akcja dzieje się w restauracji. Ponadto muszą wykorzystać całe dostępne słownictwo, a więc połączyć robaka (a bug) z łyżką (a spoon) oraz daniem (a dish). Ułożyć wypowiedzi zawierające w sobie czasowniki brać (take), widzieć (see), rozmawiać (talk) oraz przymiotniki straszny (terrible), szczęśliwy (happy) i duży (big). Wzorowy dialog wykorzystujący podane informacje mógłby wyglądać tak:

Client: I’m sorry. Can I talk to you?
Waiter: Yes, how can I help?
Client: I think there’s a big bug in my soup.
Waiter: Let me see... yes, you are right, it’s terribe I am sorry. I will take that soup. Can you give me a minute?
Client: You can also take that spoon, I won’t eat any soups here for sure.
Waiter: Certainly. As our apology you can choose a different dish and you won’t pay for it.
Client: Well, ok. That’s nice of you. Thank you for help.
Waiter: I’m glad your happy, sir.

Zadanie można rozbudować dając uczniom dodatkowe wyrażenia, bądź zwroty do wykorzystania. Im bardziej różnorodne słownictwo, tym poziom zadania staje się wyższy, a sam proces jego rozwiązywania ciekawszy i dający więcej zabawy i satysfakcji uczniom.

„Tworzenie opowiadania” (‘Inventing a story’) – uczniowie pracują w parach, bądź małych grupach (maksymalnie 3-4 osoby). Najpierw wypisują określoną liczbę rzeczowników, czasowników oraz przymiotników, następnie wymieniają się swoimi notatkami z pozostałymi grupami tak, aby każda grupa (para) miała inny zestaw początkowy. Zadaniem uczniów jest wymyślić i poprowadzić tak opowiadanie, żeby wykorzystać możliwie jak największą liczbę wyrazów z notatki. Rolą nauczyciela, oprócz bieżącego monitorowania pracy i udzielania wsparcia językowego, jest odpowiednie zmodyfikowanie zasad pracy tak, aby dodatkowo przećwiczyć konkretne porcje materiału. Przykładowe wytyczne to:

- „chciałbym, żebyście umieścili w swoich opowiadaniach elementy dialogu” – pozwoli to dodatkowo przećwiczyć umiejętność tworzenia dialogów,
- „chciałbym, żebyście nie umieszczali w swoich opowiadaniach dialogów, a zamiast tego użyli mowy zależnej” – pozwoli to dodatkowo przećwiczyć konstrukcję reported speech (tzw. mowy zależnej),
- „chciałbym, żebyście umieścili w swoich opowiadaniach elementy czasu present perfect (continuous)” oraz past perfect – pozwoli to dodatkowo przećwiczyć podane czasy perfektywne oraz niejako „zmusi” uczniów do większej pracy, a powstającemu opowiadaniu nada głębi i szerszego wymiaru.

Ewaluacja programu:

Podstawowym narzędziem ewaluacji programu jest obserwacja ucznia. Zgodnie z ideą procesu dydaktyczno-wychowawczego, program ELF może stać się źródłem inspiracji dla wielokierunkowego rozwoju językowego ucznia. Zajęcia prowadzone według tego programu są ciekawą propozycję nauki języka angielskiego w środowisku pozbawionym sytuacji stresowych. Ponadto umożliwiają uczniom nie tylko wzbogacić i usystematyzować wiedzę językową, lecz przede wszystkim przedstawić proces nauki języka angielskiego jako coś przyjemnego wychodząc naprzeciw utartym w głowach uczniów stereotypom, że proces ten musi być żmudny i męczący. Dzięki takiej formie zajęć uczniowie dodatkowo ćwiczą pamięć, koncentrację, a także motywują się do samodzielnej nauki w domu stanowiącej niezbędny element procesu poznawania języka obcego.
Zastosowanie w trakcie zajęć różnorodnych metod i form pracy przyczynia się do uzyskania pozytywnych efektów podjętych działań oraz wydatnie uatrakcyjnia zajęcia. Uczniowie znją celowość podejmowanych działań, a wyzwania stawiane przed nimi nie tylko stymulują ich do rozwoju, lecz również bawią i sprawiają radość.

Formy oceny uczniów:

- obserwacja ucznia
- udział w konkursach językowych