Witamy w Domu Towarowym Bajka - scenariusz zajęć dla dzieci 6-letnich z zakresu kształtowania pojęć matematycznych z wykorzystaniem propozycji E. Gruszczyk - Kolczyńskiej

Cele kształcenia:
1. Przybliżanie dzieciom aspektu porządkowego liczby w zabawach z wątkiem matematycznym.
2. Rozwijanie orientacji na kartce papieru.
3. Rozwijanie orientacji w przestrzeni generalnej.
4. Doskonalenie umiejętności klasyfikowania przedmiotów pod względem cech jakościowych.
5. Kształtowanie umiejętności dodawania i odejmowania liczb naturalnych w zakresie 10.
6. Kształtowanie zdolności do radzenia sobie z zadaniami „okienkowymi”: było tyle, a jest tyle – ile dodano, ile zabrano?
7. Rozwijanie zdolności do dłuższego skupienia uwagi na zadaniu.
Cele operacyjne:
• Dziecko numeruje piętra i stosuje liczebniki porządkowe w wyznaczonym zakresie.
• Dziecko wskazuje wybrane piętra i ustala: to jest piąte, to jest szóste itd.; ustala ile pięter przesunęło się w górę lub w dół.
• Dziecko „porusza się” na kartce papieru i rysuje zgodnie z instrukcją słowną.
• Dziecko wyznacza kierunki w przestrzeni generalnej.
• Dziecko dekoduje instrukcje graficzne.
• Dziecko ustala wynik dodawania i odejmowania, licząc na zbiorach zastępczych i w pamięci.
• Dziecko podejmuje zadanie i doprowadza je do końca, pomimo napotkanych trudności.
• Dziecko określa położenie przedmiotów w przestrzeni.
• Dziecko dostrzega powtarzające się regularności i reprodukuje rytmy złożone.

Metody:
Czynne – samodzielnych doświadczeń, zadań stawianych dziecku, ćwiczeń
Percepcyjne – obserwacji i pokazu, przykładu
Słowne – rozmowa, zagadka, objaśnienie i instrukcja, żywego słowa
Formy:
indywidualna, grupowa
Środki dydaktyczne:
treść reklamy – nagranie, plansza – Dom towarowy „Bajka”, karta pracy „Którędy do...?” (w formie planu graficznego), flamastry, treść instrukcji słownej – orientacja na kartce papieru, napisy – „Bank”, „Identyfikatory”, ziarna fasoli – pieniądze, żetony do zabawy ruchowej (identyfikatory), liczydełka kartonowe, pudełeczka na pieniądze, pacynka „Sum”, kartoniki z zakodowaną instrukcją graficzną, pudełeczko – „Zaczarowana szafa”, koperty, mozaika geometryczna, tacki, kocyk, treść wierszyków – „Sum matematyk”, „Ile łapek?, plansze do układania rytmów, nagranie muzyczne do zabawy ruchowej – muzyka elektroniczna, obrazki – zakupy, ceny na kartonikach, cukierki w woreczku

Przebieg:
1. „Zapraszamy do Domu Towarowego BAJKA” – wysłuchanie reklamy radiowej, zainspirowanie i zachęcenie dzieci do podejmowania i realizowania zadań.
„Tu radio Biedronka. Witamy wszystkich słuchaczy i zapraszamy na nasz blok reklamowy. (krótki fragment dźwiękowy) Uwaga! Uwaga! Tylko u nas, tylko w naszym mieście, jedyny w swoim rodzaju, zaczarowany, nowy, przyprawiający o zawrót głowy, ośmiopiętrowy Dom Towarowy BAJKA! Każdy znajdzie tu coś dla siebie. Oferujemy wspaniałe towary i mnóstwo atrakcji – zabawy, zagadki, niespodzianki! Nie czekaj, nie zwlekaj, bo czas szybko ucieka. Już dzisiaj, już zaraz spotkaj się z nami – serdecznie zapraszamy! Zapamiętaj: Dom Towarowy BAJKA. Ulica Zagadkowa 5, obok Świerkowego Lasku. Dojedziesz autobusem nr3. Część drogi pokonasz łódką. Czekamy!”
N: Zapamiętaliście, jak nazywa się dom towarowy? Ile ma pięter? Przy jakiej ulicy został wybudowany? Co znajduje się obok domu towarowego? Jakimi środkami transportu trzeba podróżować, aby dotrzeć do domu towarowego?
2. „Którędy do Domu Towarowego BAJKA?” – karta pracy w formie planu graficznego.
Krótka analiza planu. Wyjaśnienie, co i jak należy zrobić. Założenie frotek.
Dzieci słuchają rymowanki prezentowanej przez nauczycielkę i indywidualnie zaznaczają drogę, jaką należy pokonać, aby dotrzeć do celu. (należy stworzyć plan graficzny według rymowanki)
Idziesz do góry ulicą Wesołą, zatrzymujesz się przed szkołą STOP. Dalej idziesz sobie w lewo, stajesz tu, gdzie rośnie drzewo STOP. Z tego miejsca znowu w górę, stajesz tu gdzie widać chmurę STOP. Teraz w prawo poprzez góry, stajesz tu, gdzie widzisz kury STOP. Znowu do góry drogi kawałek, gdzie autobus nr3 staje STOP. Wsiadasz do niego i jedziesz w lewo, a tutaj znowu wyrosło drzewo STOP. Teraz do dołu STOP, tu łódeczka i tak przyjemnie dziś szumi rzeczka. Wsiadasz do łódki i w górę rzeką, stąd to już całkiem niedaleko! Zatrzymujesz się przy stawie STOP. Już dom widać prawie, prawie. Teraz w prawo kroków sto, zatrzymujesz się przy ZOO STOP. I do góry raz, dwa, trzy. Stajesz – widzisz domu drzwi!
N: Za chwilę wejdziemy do środka, ale przedtem sprawdzimy, czy wszystko się zgadza i dotarliśmy we właściwe miejsce. Jakim autobusem jechaliśmy? Czy potem podróżowaliśmy? Czy zgadza się nazwa i numer ulicy? Czy zgadza się nazwa Domu Towarowego (w nazwie brakuje 2 liter, dzieci muszą ją indywidualnie uzupełnić.) Policzymy głośno piętra? (każde piętro trzeba dotknąć palcem; co oznacza litera P - parter) Proszę teraz ponumerować piętra. (dzieci indywidualnie numerują piętra) Czy obok rośnie las? Ja jeszcze przypomniałam sobie, że po prawej stronie Domu Towarowego BAJKA stoi wysokie drzewo, nad domem świeci słońce, a przed domem rośnie pięć kwiatów. (dzieci rysują zgodnie z instrukcją słowną)
3. „Którędy do Domu Towarowego BAJKA?” – zabawa ruchowa ze śpiewem. (dzieci ilustrują ruchem treść piosenki – melodia z piosenki „Nie pytajcie kogo wolę”)
I Jak przyjemnie, jak wesoło autobusem jechać.
W górze słonko jasno świeci, w dole płynie rzeka.
Jak przyjemnie, jak wesoło już skręcamy w lewo.
Coraz szybciej, coraz szybciej, stop – przed nami drzewo.

Ref.: I do przodu i do przodu w górę ręce.
Cztery razy zaklaszczemy lecz nie więcej.
Potem w prawo trzeba skręcić, więc skręcamy.
Słychać motor, który pędzi gdzieś za nami.

II Teraz w łódkę każdy wsiada, jakie dzisiaj fale.
Szarpie w prawo, szarpie w lewo, ale jest wspaniale.
Prawe wiosło zanurz w wodę lekko się odpychaj.
Potem lewe ci pomoże i dopłyniesz dzisiaj.

Ref.: Siedzisz sobie, stoisz sobie, jak wesoło!
W górze mewy zataczają wielkie koło.
Lewą nogę moczysz w wodzie, potem prawą.
Dopłynąłeś, a więc na brzeg skaczesz żwawo!

4. Odsłonięcie planszy „Dom Towarowy Bajka” oraz napisów „Identyfikatory”, „Bank” (strzałki w przeciwne strony).
N: Aby wejść do domu towarowego należy wcześniej pobrać identyfikatory oraz pieniądze z banku.
Dzieci dzielą się na dwie grupy, tworzą dwie „kolejki” i udają się do „banku” oraz „biura identyfikatorów”. W „banku” pobierają 10 zł (dziesięć nasion fasoli), natomiast w „biurze identyfikatorów” zakodowane żetony, np. T 5 (T – pierwsza litera imienia 5 – liczba głosek w imieniu); każdy identyfikator zawiera z drugiej strony określoną liczbę kółeczek w 5 kolorach, które będą wykorzystane w czasie zabawy ruchowej). Dzieci wymieniają się w „kolejkach”, zanoszą „pieniądze” do przygotowanych na stolikach pudełeczek i siadają na dywanie.
5. Odczytanie wierszyka pt. „Dom towarowy”, zapoznanie z Sumem Matematykiem (pacynka).
Jest przy ulicy Zagadkowej duży, przepiękny dom towarowy. (gest – wskazanie planszy)
A w tym domu na parterze (gest – wskazanie parteru) można kupić ryby świeże.
Jest wśród ryb tych sum wąsaty, znakomity matematyk.
To ja, to ja, to ja. (sum pacynka)
Liczy wszystko – kwiatki, kratki i zadaje wciąż zagadki.
To ja, to ja, to ja. (sum pacynka)
Ile pięter dom ten ma ?- wy liczycie, wstawiam ja!
A może ja? (sum pacynka)
Dobrze, proszę panie Sumie, ale czy pan to umie?
No pewnie, że umiem. (sum źle numeruje piętra; dzieci poprawiają suma – głośno liczą piętra od 1 do 8 i od 8 do 1)
Panie Sumie, pan jednak tego jeszcze nie umie!
Co na którym piętrze jest, jakiś przedmiot, jakiś zwierz?
Sum zapyta, ty odpowiesz i wszystkiego wnet się dowiesz.
Ja zapytam, ty odpowiesz i wszystkiego wnet się dowiesz. (powtarza sum)
Pomóżcie mi dzieci, bo okazało się, że w sumie, ja niewiele jeszcze umiem.
N: W takim razie usiądź sobie tutaj i patrz.
Sum: Ja chciałem jeszcze powiedzieć, że mam dla dzieci niespodziankę, zaraz, zaraz, gdzie ona ...
N: To może niespodzianka będzie potem, jak dzieci wykonają zadania?
Sum: A tak, tak, potem, znowu zapomniałem.
6. „Co, gdzie i jak?” - omówienie planszy. W domu towarowym są dwie windy, zielona i czerwona. Po której stronie znajduje się winda zielona, a po której czerwona? Sprawdźmy przez przyłożenie rąk. Będziemy poruszać się obiema windami i odkrywać kolejne stoiska. Na każdym stoisku czeka nas zagadka do rozwiązania, a także zakupy i niespodzianka. Zaczynamy.
7. „Zaczarowana szafa” – zabawa orientacyjna, wybieranie kopert. W każdej kopercie znajduje się kod graficzny, zawierający informację, którą windą i o ile pięter w dół lub w górę należy się przemieścić.
8. „Jeździmy windą w domu towarowym” – odkrywanie kolejnych stoisk, wykonywanie zadań matematycznych.

A/ Piętro III – Klocki
Tu znajduje się maszyna, która produkuje i zamienia klocki. Musicie bardzo uważnie przyglądać się, co zmieniła tym razem (trzy próby – cechy jakościowe). Tomek złożył zamówienie na takie klocki – dekodowanie informacji graficznej.
Spróbujemy wykonać to zamówienie – każde dziecko otrzymuje kod graficzny i wybiera określony klocek. Sprawdzenie całego zamówienia.
B/ Piętro IV - Ozdoby
Agatka chciała kupić mamie naszyjnik z okazji jej urodzin. Było bardzo wiele wzorów, ale dziewczynce szczególnie spodobał się ten, który za chwilę zobaczycie za parawanem. Musicie bardzo dokładnie przyjrzeć się naszyjnikowi, bo potem ułożycie taki sam wzór na waszych planszach. Dzieci kolejno wchodzą za parawan, oglądają naszyjnik (zestaw klocków z mozaiki geometrycznej), wracają na dywan i układają wzór.
C/ Piętro II – Roboty (zabawa ruchowa)
Na tym stoisku można kupić roboty, które po nakręceniu wykonują różne czynności, a najbardziej Libia tańczyć. Wojtuś nie mógł zdecydować się, którego z robotów kupić. Wyjmował wszystkie z kolejnych pudełek, aż zabawki pomieszały się. Za chwilę zamienicie się w roboty, zatańczycie, a potem wrócicie do swoich pudełek. Nakręcę każdego robota i włączę muzykę do tańca. Polecenia: tańczy sama głowa, ręka lewa, ręka prawa, tańczą nogi itd. Polecenie końcowe – roboty wracają do pudełek, wciskają przyciski (kółka na identyfikatorach od 1 do 5) i ustawiają się w prawidłowej kolejności, czyli jako pierwszy - robot z jednym przyciskiem, jako drugi – robot z dwoma przyciskami itd. Sprzedawca sprawdza, czy roboty ustawiły się, jak należy – dzieci głośno przeliczają (pierwszy, drugi itd.)
D/ Piętro Viii - Ciastka
Na tym piętrze jest stoisko cukiernicze. Znajduje się tu piecyk, który piecze pyszne ciasteczka. Ale zamieszkał tu też miś łakomczuch. Czasami wyjada ciasteczka, a czasami dokłada, żeby było ich więcej. Nikt nie wie, co zrobi miś, czy dołoży, czy zabierze i zje wypieki. Za chwilę miś zada wam kilka zagadek. Dzieci obserwują czynności nauczycielki i określają zmiany dokonujące się w liczbie obiektów: było tyle - jest tyle (miś dołożył), było tyle - zostało tyle (miś zabrał). Potem dzieci indywidualnie działają na konkretach (dodają i odejmują), rozwiązując zadania z treścią. Posługują się ziarnami fasoli oraz liczydełkami (paski papieru z wyciętymi otworami).
E/ Piętro I – Problem (liczymy łapki)
Na tym piętrze mieszkają wesołe zwierzaki - pluszaki. Pewnego dnia poprosiły one pana Suma, żeby policzył ich łapki, dodał do siebie i powiedział ile ich jest. Pan Sum nie mógł tego zrobić, bo zwierzęta cały czas skakały i biegały, zamiast stać w miejscu. Biedak zdenerwował się i wrócił (gdzie?) – na parter, na stoisko z rybami. Może my policzymy wszystkie łapki. (dzieci znowu wykorzystują liczydełka i fasolki, dodają lub odejmują zgodnie z treścią wierszyka)
Wierszyk pt. „Policz łapki”
Przyczłapała kaczka nad rzeczkę, chciała sobie popływać troszeczkę. (2 łapki)
Zobaczyła ją żabka mała, która właśnie nad rzeczką skakała. (2 + 4 łapki)
Żabkę bocian ujrzał w trawie, już ją trzymał prawie, prawie... (6 + 2 łapki)
gdy wtem żabka – hop, siup w rzeczkę, popłynęła na wycieczkę. (8 łapek – 4 łapki)
Kto to znowu tutaj sunie? To powolny żółwik Muniek. (4 + 4 łapki)
A na koniec gęś Agata, co nie umie wcale latać. (8 + 2 łapki)
Wszyscy pięknie się witają. Ile nóżek razem mają? (10 łapek)
Potem dzieci mogą sprawdzić rachunek matematyczny również na palcach.
F/ Piętro VII – stoisko nieczynne (dzieci podają przypuszczalne powody)
G/ Piętro V – Robimy zakupy
Dzieci oglądają obrazki przedstawiające różne przedmioty. Przy każdym obrazku znajduje się cena – np. 3 zł, 4 zł. Dzieci wybierają jeden obrazek i kupują go, płacąc fasolkami do miseczki z napisem – „Tu zapłać!” Potem siadają razem z zakupami i cenami na dywanie. Tutaj każdy prezentuje swój obrazek, mówi ile zapłacił i ile reszty mu zostało.
H/ Piętro VI – Niespodzianka
Nauczycielka wysypuje cukierki z worka i stawia przed dziećmi problem – Jak je sprawiedliwie podzielić?
9. Zanim udamy się na słodki poczęstunek, chciałabym dowiedzieć się, co najbardziej podobało wam się w czasie naszej wyprawy do Domu Towarowego „BAJKA”? (dzieci wypowiadają się)
A teraz każdy klaszcząc „powie” nam, które piętro chciałby jeszcze kiedyś odwiedzić. Ja zacznę – nauczycielka klaszcze licząc kolejne piętra i zatrzymuje się na wybranym przez siebie.
10. Podziękowanie, pożegnanie.