Formy uczenia języka angielskiego w przedszkolu

Formy uczenia języka angielskiego w przedszkolu

1.1 Nauka przez działanie – TPR
Total Physical Response czyli reagowanie całym ciałem, często używana w skrócie jako TPR. Metoda ta została opracowana w Stanach Zjednoczonych przez Jamesa Ashera w latach 70-tych. Główne założenie metody mówi, że uczenie się oraz trwałe zapamiętywanie nowego materiału językowego sprzyja dwóm rodzajom zachowania ucznia. Pierwszy milczące przysłuchiwanie się, drugi natomiast, że ruch fizyczny związany jest z treścią przekazu. Nauczanie w metodzie TPR polega przede wszystkim na prostych poleceniach przekazywanych przez nauczyciela w języku obcym, zazwyczaj w trypie rozkazującym. Na początku sam nauczyciel demonstruje te polecenia, żeby wspomóc ich zrozumienie. Polecenia skonstruowane są tak, żeby można było wykonać je bez użycia słów czyli poprzez naśladownictwo. Total Physical Response obejmuje reagowanie całym ciałem, dlatego niezbędny jest ruch fizyczny. Dzięki temu uruchomiona jest tutaj lewa półkula mózgowa, która odpowiedzialna jest za język oraz mowę, jak również prawa półkula mózgowa, która odpowiedzialna jest za ruch fizyczny. Poprzez takie działanie pobudzony zostanie cały mózg, dzięki czemu zwiększy się efektywność nauki. W metodzie tej nie używa się podręczników. Wykorzystuje się rekwizyty, które służą do tworzenia pozaklasowych sytuacji np. sklep, poczta czy plaża.
Przykładową zabawą, która przedstawia zastosowanie metody TPR jest zabawa Simon says.... Zabawa polega na wykonywaniu poleceń nauczyciela poprzedzone zwrotem Simon mówi.... Kolejną bardzo ciekawą zabawą jest zabawa Follow the leader, w której dzieci muszą naśladować ruchy lidera. Na początku jest to sam nauczyciel, natomiast w kolejnych powtórzeniach zabawy mogą to być już dzieci. Poza tym bardzo przydatne i atrakcyjne podczas nauki ową metodą są wszelkiego rodzaju rymowanki z pokazywaniem. Poprzez takie działanie dzieci szybciej zapamiętają nowo poznane zagadnienia. Przykładem takiej rymowanki może być Two arms. Rymowanka zawiera słownictwo z zakresu części ciała.
Two arms and two hands
two legs and ten toes
two eyes and two ears
one mouth and one nose.
Wykorzystanie metody TPR podczas nauki języka angielskiego nie ma konieczności używania języka polskiego. Słowa można zastąpić gestami czy prostymi poleceniami
w języku angielskim. Z własnego doświadczenia wiem, że używanie języka polskiego nie jest potrzebnego. Co prawda uczyłam w przedszkolu dzieci w wieku 3-5 lat języka niemieckiego, ale metody są te same. Podczas nauki nie było konieczności tłumaczenia na język polski, wszystko można było zastąpić jak już wcześniej pisałam gestami czy prostymi poleceniami
o czym mówi metoda TPR.
W podręczniku Young Learners zawarte zostały podpowiedzi jak realizować ćwiczenia ową metodą. Dotyczą one:
• zastosowania poleceń – np. zamknij drzwi;
• zastosowania pojęć z zakresu części ciała – np. pokaż pięć palców;
• zastosowania naśladownictwa – np. pokaż jak jesz jabłko;
• zastosowania przyimków – np. nad, pod, obok;
• zastosowania zdolności i możliwości dzieci – np. pokaż jak biegasz’
• zastosowania opisy zewnętrznego – np. wskaż osobę, która ma niebieskie oczy;
• zastosowania porównań – porównywanie rzeczowników np. klaśnij w ręce trzy razy;
• zastosowanie upodobnień uczniów: np. jeśli lubisz pływać klaśnij w ręce dwa razy;
• zastosowanie metody TPR podczas wprowadzenia każdego nowego materiału.

1.2 Zabawy w nauce języka angielskiego
„Zabawa potocznie: czynności cieszące, bawiące kogoś, pozwalające przyjemnie spędzić czas, rozrywka. To działanie wykorzystywane dla własnej przyjemności, oparte na udziale wyobraźni tworzącej nową rzeczywistość. Choć rządzą nim reguły, których treść pochodzi głównie z życia społecznego, ma ono charakter twórczy i prowadzi do samodzielnego poznawania i przekształcania rzeczywistości (...). Zabawa – obok nauki i pracy – jest jedną
z głównych form działalności człowieka, typową dla wieku dziecięcego. Jako swoisty, główny i niezastąpiony rodzaj aktywności dziecka, a zarazem środek jego ekspresji, jest naturalną drogą zaspokajania jego zainteresowań oraz potrzeb: ruchowych, poznawczych, emocjonalnych i społecznych. Będąc jednocześnie środkiem edukacyjnych oddziaływań, przyczynia się do wielostronnego i harmonijnego rozwoju osobowości dziecka.”
Zarówno w wieku przedszkolnym jak i szkolnym zabawa jest najbardziej akceptowanym przez dzieci rodzajem aktywności, ponieważ angażuje je w sposób całościowy czyli między innymi wyzwala pozytywne emocje oraz sprzyja rozwojowi kreatywności. Dlatego też
w nauce języków obcych w wieku przedszkolnym działania te miały taką postać. Podczas nauki języków obcych powinna panować miła i życzliwa atmosfera, aby zabawa przynosiła pozytywne rezultaty. Ponadto czynności wykonywane w ramach zabaw językowych muszą sprawiać dzieciom przyjemność, oddziaływać motywująco oraz odprężająco, eliminować lęk czy np. stwarzać warunki do współpracy. Dzieci w wieku 6 lat lubią naukę przez zabawę, ponieważ sprawia im przyjemność. Dzieci starsze zauważają, że to nie tylko zabawa, ale również nauka, dzięki której opanowanie języka obcego jest zdecydowanie łatwiejsze.
Omawiając termin zabawa warto się skupić również na pojęciu gry. „Gra (game), termin odnoszący się do dowolnego wzorca interakcji społecznych lub zorganizowanej gry (zabawy) o jasno zdefiniowanych regułach.”
Według Marii Tyszkowej (2004) „zabawa stanowi tę formę działalności dziecka, dzięki której może ono, odtwarzając i przetwarzając treści swych doświadczeń w świecie realnym, przeżywać je na nowo i opracowywać system włączenia w organizujące się struktury symboliczne właściwe dla aktywności wewnątrzpsychicznej”. Podczas nauki języka obcego zadaniem nauczyciela jest rozwijanie u dzieci pewnych umiejętności, natomiast celem dzieci jest wzięcie aktywnego udziału zarówno w zabawie jak i w grze. Razem z zabawą pojawiają się takie pojęcia jak „gra” czy „stymulacja”, używane przez niektórych jako synonimy terminu „zabawy”. Trzeba dodać również fakt, iż zabawa posiada ważną funkcję, jaką jest funkcja terapeutyczna. Funkcja ta redukuje napięcie, odreagowuje stres czy niepowodzenia oraz np. ułatwia akceptację w nowym otoczeniu np. przedszkolu.
Podstawową formą aktywności dziecka w wieku przedszkolnym jest zabawa, dlatego działania organizowane przez nauczyciela na zajęciach z języka powinny mieć taki właśnie charakter.
Zarówno gry jak i zabawy stanowią nieodłączny element nauki języków obcych. Ważną rolę pełnią również zabawy ruchowe stosowane podczas prowadzanie zajęć. Zabawy te nie tylko ćwiczą umiejętności fizyczne, ale również umysłowe. Zabawy ruchowe są doskonałym rozwiązaniem dla dzieci nadpobudliwych oraz agresywnych. Każde dziecko uczy się na swój własny, choć jeszcze nieuświadomiony sposób, a zabawy ruchowe pomagają w osiągnięciu jak największej liczby zapamiętanych zwrotów czy słówek. Najpopularniejszymi metoda łączenia nauki poprzez zabawy ruchowe są przede wszystkich wszelkiego rodzaju piosenki, rymowanki połączone z elementem dramy, tańca czy poleceń. Dzieci wielokrotnie naśladują wyrażenia językowe i nieświadomie je zapamiętują. Zabawy plastyczne czyli rysowanie, malowanie czy wycinanie są również elementami zabaw ruchowych. Poniżej przykłady zabaw i gier ruchowych do wykorzystania podczas nauki języka obcego:

JUNGLE
Na środku sali ustawia się krzesła tyłami do siebie. Krzeseł musi być o jedno mniej niż jest graczy. Wszystkie dzieci siadają na krzesłach, oprócz jednego dziecka, które wyznaczone zostało na początku gry jako król zwierząt LION. Dzieci siedzące na krzesłach przybierają nazwę innego zwierzęcia np. snake, elephant, tiger, monkey itd. Lion biega dookoła krzeseł jednocześnie wywołując jedno lub kilka zwierząt, które wstają i naśladują jego ruchy. Może to być machanie rękami, czołganie się, skakanie po drzewach czy polowanie itd. Na hasło „Wszystkie zwierzęta” to wszystkie dzieci wstają i idą za Lionem. Natomiast na hasło running animals zmieniają kierunek biegu. Gdy Lion usiądzie i powie Lion goes to sleep wszyscy muszą usiąść na krzesłach. To dziecko które nie zdąży zamienia się w Liona i teraz to ono będzie prowadzić zabawę.

WHAT'S THE TIME MR WOLF?
Ta gra doskonale się sprawdza do utrwalenia liczebników. Jedno dziecko czyli wolf - wilk ustawia się na jednym końcu sali, a pozostałe dzieci na drugim końcu. Wszystkie dzieci jednocześnie wołają What’s the time Mr Wolf?, a wilk odpowiada: It’s three o’clock. Dzieci wykonują trzy kroczki, które głośno odliczają: one, two, three. Pytanie i odpowiedź powtarzane są tak długo, aż dzieci znajdą się blisko wilka. Wtedy wilk się odwraca i woła: It’s dinner time! Po tych słowach wszystkie dzieci uciekają a wilk musi złapać jedno dziecko. Dziecko, które zostanie złapane staje się wilkiem. Zabawę powtarzamy kilkakrotnie.

ALPHABET WRITING RELAY
Zabawa ma na celu utrwalenie liter w alfabecie. Dzieci ustawiają się w dwóch rzędach. Każda drużyna składa się z takiej samej ilości dzieci. Nauczyciel dzieli tablicę na pół. Na hasło START pierwsze osoby z rzędów podbiegają do tablicy i zapisują na niej pierwsza literę alfabetu, a następnie biegną na koniec drużyny. Kolejne dzieci z rzędu podbiegają do tablicy
i zapisują na niej kolejną literę alfabetu. Zabawa trwa tak długo, aż zostaną wypisane wszystkie litery alfabetu. Wygrywa ta drużyna, która zrobi to jako pierwsza.
1.3 Karty pracy jako forma utrwalenie wiadomości
Karty pracy to gotowe narzędzia do pracy z dziećmi, które mają na celu wspieranie ich rozwoju w różnych obszarach.
Karty pracy tworzy się i dostosowuje się do wieku oraz możliwości dzieci. Tworząc karty pracy dla młodszych dzieci opieramy się głównie na obrazkach, z racji tego, że dzieci w tym wieku jeszcze nie potrafią czytać. Głównym zadaniem jest kolorowanie, naklejanie naklejek
w odpowiednich miejscach, łączenie np. obrazka z jego cieniem czy szukanie drogi z punktu A do punktu B oraz odszukiwanie dwóch takich samych elementów. Karty pracy dla najmłodszych powinny być jasne oraz czytelne tak, aby to dziecko samo zorientowało się jak trzeba rozwiązań zadanie bez czytania polecenia. W aneksie znajdują się przykłady kart pracy dla najmłodszych zaczerpnięte z książki Fun with Flupe. Jest to książka, którą stosuje się na zajęciach z języka angielskiego metodą Helen Doron. Są to doskonałe przykłady kart pracy dla dzieci 2-4 letnich, ponieważ dzieci same bez dodatkowej pomocy osób dorosłych potrafią je rozwiązać.
Natomiast tworząc karty pracy dla dzieci starszych istnieje więcej możliwości. Dzieci
w tym wieku znają już litery i cyfry. W aneksie również znajdują się przykłady kart pracy dla starszych dzieci mojego autorstwa.
Karty pracy są nie tylko doskonałym materiałem do wprowadzania nowego tematu, ale również do jego utrwalenia. Dzieci z chęcią je uzupełniają, a nauczyciel w ten sposób ma możliwość sprawdzenia czy dane dziecko opanowało obowiązujące zagadnienia.

Bibliografia:
H. Komorowska Metodyka nauczania języków obcych, Warszawa 2005, s. 29
http://jows.pl/sites/default/files/Brzozowska.pdf
https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/4285/1/studia_eduk_21_s_177-190.pdf
W. Pomykało (red.) Encyklopedia Pedagogiczna, Warszawa 1996, s. 933
J. Iluk Jak uczyć małe dzieci języków obcych, Katowice 2002, s. 65
A.S. Reben Słownik psychologii, Warszawa 2002, s. 248
M. Pamuła Metodyka nauczania języków obcych w kształceniu zintegrowanym, Warszawa 2004, s. 89
http://www.wszpwn.com.pl/wydarzenie/jezyk-angielski-w-przedszkolu-jak-uczyc-skutecznie,215.html
https://www.papuga.edu.pl/blog/rola-gier-i-zabaw-ruchowych-w-nauczaniu-jezykow-obcych