Program adaptacyjny "Pierwsze kroki"

PROGRAM ADAPTACYJNY
DLA DZIECI 3-LETNICH
„PIERWSZE KROKI”

Przedszkole w Zalesiu

Opracowała:

Lidia Cegiełka

WPROWADZENIE

Adaptacja to przystosowanie się jednostki lub grupy do funkcjonowania w zmienionym środowisku społecznym. Spośród wielu procesów adaptacyjnych, przez jakie przechodzi człowiek proces przystosowania się dziecka do przedszkola, jest niezwykle istotny w jego życiu.

Adaptacja dziecka do przedszkola jest to sytuacja wzbudzająca silne emocje. Dziecko czuje się wyrwane z rodzinnego układu, który gwarantuje mu poczucie stabilności, bezpieczeństwa i rozumienie tego co się dzieje wokół niego. Z dnia na dzień zostaje wprowadzone w nieznane środowisko: nowe otoczenie, przestrzeń, osoby. W konsekwencją tego, dziecko nie jest w stanie kontrolować sytuacji i odczuwa ją jako zagrożenie. Dlatego na nowe sytuacje reaguje: płaczem, wycofaniem, zaburzeniem funkcjonowania, które może prowadzić do lęku a nawet urazu. Dlatego tak ważne jest, by moment przekroczenia progu dom – przedszkole, przebiegał najłagodniej, w atmosferze bezpieczeństwa i otworzenia na potrzeby dziecka.
Żeby proces adaptacyjny dziecko przeszło sprawnie, musi zaistnieć ścisła współpraca pomiędzy rodzicami a pracownikami przedszkola. Ich wspólny wysiłek ułatwi mu przystosowanie się do nowego środowiska w atmosferze bezpieczeństwa i otworzenia się na jego potrzeby.

ZAŁOŻENIA PROGRAMU

Programem „Pierwsze kroki” objęte są wszystkie dzieci, które pierwszy raz przekroczą próg przedszkola, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci 2,5 i 3- letnich uczęszczających do najmłodszej grupy przedszkolnej. Program kieruję także do rodziców i opiekunów dzieci nowo przyjętych. Ma on na celu ułatwienie dzieciom wejścia w nowe środowisko. Treści programowe wprowadzać będę począwszy od sierpnia, w czasie „Dni adaptacyjnych” i następnie przez kolejne lata uczęszczania dziecka do przedszkola. W trakcie pierwszego roku pobytu dzieci będą poznawały przedszkole jako miejsce przyjazne, służące ich rozwojowi. W kolejnym etapie realizacji programu, położę nacisk na wdrażanie dzieci do aktywnego uczestnictwa w życiu placówki poprzez udział w różnego typu konkursach i imprezach organizowanych na terenie przedszkola oraz poza nim, jak również w wycieczkach poza jego teren.
Założenia programu oparte są o treści zawarte w nowej Podstawie Programowej Wychowania Przedszkolnego, z dnia 14 lutego 2017 roku ( Dz. U. z 2017r. poz. 356.).

GŁÓWNE CELE PROGRAMU ADAPTACYJNEGO

1. Pomoc dzieciom w adaptacji do nowych warunków w przedszkolu.
2. Integracja grupy przedszkolnej.
3. Tworzenie radosnej i serdecznej atmosfery.

CELE SZCZEGÓŁOWE

W stosunku do dziecka:
 skrócenie jego adaptacji do warunków przedszkolnych,
 zmniejszenie lęku przed rozstaniem z rodzicami,
 poznanie swoich wychowawczyń i innych pracowników przedszkola,
 poznanie sali i otoczenia przedszkola,
 rozwijanie umiejętności społecznych,
 rozumienie i stosowanie norm i zasad życia w grupie
 wspomaganie dziecka w opanowaniu czynności samoobsługowych,
 przystosowanie dziecka do nowego środowiska,
 wspomaganie dziecka w budowaniu pozytywnego obrazu siebie,
 nabywanie przez dziecko poczucia własnej wartości.

W stosunku do rodziców:
 zmniejszenie lęku rodziców związanego z koniecznością oddania dziecka pod opiekę personelu przedszkola,
 ukazanie rodzicom mocnych stron, możliwości i sukcesów dziecka,
 uczulenie rodziców na sytuacje trudne, spotykane przez dziecko w przedszkolu,
 poznanie przez rodziców wychowawczyń ich dziecka i personelu przedszkola,
 integracja rodziców między sobą,
 zapoznanie rodziców z ramowym rozkładem dnia oraz pomieszczeniami przedszkola,
 zaproszenie rodziców do współpracy z nauczycielkami, budowanie wzajemnej więzi między nauczycielkami, a rodzicami, opartej na zaufaniu
 zachęcenie rodziców do aktywnego uczestnictwa w życiu przedszkola

OCZEKIWANE EFEKTY PROGRAMU ADAPTACYJNEGO

Dziecko:
 spokojnie rozstaje się z rodzicami w szatni,
 uczestniczy w życiu grupy i tylko sporadycznie wspomina o rodzicach i o domu,
 ma koleżanki i kolegów, z którymi lubi się bawić,
 ma zaufanie do nauczycieli i pracowników przedszkola,
 wie, że może zwracać się do wszystkich o pomoc,
 wie, że może współdecydować o tym co będzie robić, w co się bawić,
 zna podstawowe zasady współżycia w grupie,
 rozumie, że pobyt w przedszkolu jest czasowy i zawsze kończy się powrotem do domu pod opiekę rodziców,
 intuicyjnie wie jak przebiega rozkład dnia w przedszkolu, co po czym następuje np. posiłek, zabawy, posiłek, leżakowanie, posiłek, zabawy, powrót do domu,
 wie, że jest ważne, każdy się z nim liczy,
 wie, że musi zachowywać się tak, by było bezpieczne i inni w jego otoczeniu byli bezpieczni,
 zna zasadę zakazu samodzielnego oddalania się od grupy.

Rodzic:
 ma poczucie bezpieczeństwa o swoje dziecko,
 zna nauczycielki i personel przedszkola,
 zna pomieszczenia, w których będzie przebywać jego dziecko,
 współpracuje z przedszkolem – zna cele i zadania,
 wie, w co wyposażyć dziecko do przedszkola,
 rozumie znaczenie samoobsługi i samodzielności dziecka jako warunków lepszej adaptacji w środowisku przedszkolnym,
 obserwuje swoje dziecko na tle rówieśników,
 wie, w jaki sposób pomóc dziecku pokonać „próg przedszkola”,
 nawiązuje aktywną współpracę z przedszkolem

METODY PRACY WYKORZYSTYWANE PODCZAS REALIZACJI PROGRAMU

 elementy Pedagogiki Zabawy – ułatwiające integrację grupy,
 zabawy integracyjne KLANZA
 elementy metody Ruchu Rozwijającego wg. W. Scherborne
 zabawy i ćwiczenia ruchowe
 wybrane metody aktywne: zabawy w kręgu, drama, improwizacje,
 opowiadania, bajki, inscenizacje,
 techniki relaksacyjne.

PLANOWANA REALIZACJA PROGRAMU

L.p

FORMA DZIAŁAŃ

CELE

TERMIN

1.

Zorganizowanie „Dni adaptacyjnych”

- zapoznanie z nauczycielkami,
- zapoznanie z pomieszczeniami przedszkola,
- udział dzieci w zabawach i zajęciach zespołowych oraz indywidualnych na sali i ogrodzie przedszkolnym,
- stworzenie serdecznej atmosfery sprzyjającej zdobyciu zaufania dzieci i ich rodziców do przedszkola,
sierpień

2.
Ankieta dla rodziców
- zbieranie informacji o dziecku, jego upodobaniach, przyzwyczajeniach,
- poznanie oczekiwań rodziców wobec przedszkola
sierpień

3.
Zebranie z rodzicami dzieci nowo przyjętych do przedszkola o charakterze informacyjno-edukacyjnym.

- rozmowy indywidualne z rodzicami, pozyskanie informacji na temat dziecka,
- poznanie zasad funkcjonowania grupy
- zachęcanie do oglądania relacji z przedszkola na stronie internetowej,
- poznanie oferty edukacyjnej przedszkola,
- poznanie koncepcji pracy przedszkola, rozkładu dnia w oraz rozkładu zajęć dydaktycznych.
wrzesień

4.
Adaptacja dzieci
- zabawy integracyjne - mające na celu bliższe poznanie osób pracujących w grupie, poznanie imion kolegów, poznanie własnego ciała,
- spacery pod opieką nauczycielek w celu poznania przedszkola, sali innych grup, ogrodu przedszkolnego, oswajanie z nowymi pomieszczeniami,
- zabawy umożliwiające zapoznanie dzieci z szatnią, łazienką, znaczkami indywidualnymi, salą zabaw i zabawkami w sali,
- występy na uroczystościach grupowych w przedszkolu
- stały rytm dnia, jasne i zrozumiałe reguły („Kontrakt grupowy” przedstawiony w formie graficznej)
- stała organizacja przestrzeni w salach, zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa i stałości: kąciki tematyczne
- udział w różnego typu konkursach i wycieczkach organizowanych przez przedszkole
w trakcie realizacji programu

5.
Adaptacja rodziców
- ustalenie zasad kontaktu i wzajemnej współpracy
- kontakty indywidualne rodziców z nauczycielkami
- wymiana informacji dotyczących dziecka,
- ulotki informacyjne i pogadanki - pedagogizacja,
- codzienny kontakt w przedszkolu,
- zebrania grupowe,
- udział w organizowanych imprezach i uroczystościach o charakterze rodzinnym
- umożliwienie kontaktu ze specjalistami wg potrzeb

w trakcie realizacji programu

EWALUACJA PROGRAMU

Celowość i efektywność programu będę monitorowała przez cały okres procesu adaptacyjnego. Planowane sposoby monitoringu to:
1. Ankiety dla rodziców dotyczące informacji o dziecku i oczekiwań rodziców wobec przedszkola
2. Ankiety dla rodziców dotyczące adaptacji dziecka
3. Obserwacje dzieci oraz ich wytworów
4. Bezpośrednie kontakty z rodzicami

Kontynuacja programu w kolejnym roku szkolnym będzie oparta na wynikach ewaluacji przeprowadzonej po pierwszym roku realizacji programu. Po wyciągnięciu i przeanalizowaniu wniosków dołączę w formie aneksu kolejne treści programowe do zrealizowania w ramach następnego etapu wdrażania programu.

ANKIETA INFORMACYJNA O DZIECKU I OCZEKIWANIACH RODZICÓW
WOBEC PRZEDSZKOLA

Imię i nazwisko dziecka:........................................

INFORMACJE O DZIECKU:
Proszę wpisać „x” w odpowiednim okienku
1. Samodzielność.
Proszę zaznaczyć te stwierdzenia, które charakteryzują Państwa dziecko:
□ Potrafi samo się ubrać.
□ Ubiera się z niewielką pomocą osób dorosłych.
□ Wymaga pomocy przy ubieraniu.
□ Samo radzi sobie z jedzeniem.
□ Wymaga niewielkiej pomocy przy jedzeniu.
□ Trzeba je karmić.
□ Konieczne jest nakłanianie dziecka do jedzenia.
□ Pamięta o potrzebach fizjologicznych i radzi sobie samo.
□ Zgłasza swoje potrzeby, ale wymaga pomocy przy korzystaniu z toalety.
□ Trzeba je pilnować, bo zapomina o zgłaszaniu potrzeb fizjologicznych.
□ Potrafi umyć zęby.
□ inne uwagi dotyczące samodzielności/ potrzeb dziecka:

........................................

........................................

2. Jedzenie:
Proszę zaznaczyć te stwierdzenia, które charakteryzują Państwa dziecko:
□ Praktycznie je wszystko, nie ma specjalnych upodobań.
□ Jest wiele potraw, których dziecko nie lubi i nie chce jeść, wśród nich są:

........................................

........................................ □ Jest po prostu niejadkiem.
□ Dziecko ma specjalne potrzeby związane z żywieniem. Jakie?

........................................

........................................

........................................ □ Jest alergikiem uczulonym na:

........................................

3. Inne informacje o dziecku
Uprzejmie proszę o przekazanie wszystkich informacji o dziecku, które uznacie Państwo za ważne i istotne w czasie sprawowania opieki nad nim: (np. w co lubi się bawić, czego się boi, jak radzi sobie w kontaktach z dziećmi, czy stosuje się do poleceń dorosłego, jak reaguje na sprzeciw ze strony osób dorosłych, jakie ma zainteresowania itp.)

........................................

........................................

........................................

........................................

........................................

4. Oczekiwania rodziców wobec przedszkola
Proszę krótko napisać jakie są Państwa oczekiwania wobec placówki

........................................

........................................

........................................

........................................

Dziękuję za wypełnienie ankiety

ANKIETA DLA RODZICÓW DOTYCZĄCA PRZEBIEGU
PROCESU ADAPTACJI DZIECKA

(Proszę zaznaczyć wybraną odpowiedź)
1. Jak oceniają Państwo sposób wprowadzania dziecka w rolę przedszkolaka przez Przedszkole?
a) pozytywnie
b) negatywnie
2. Jak zachowuje się dziecko w momencie rozstania z rodzicami w czasie przyprowadzenia dziecka do przedszkola?
a) idzie bardzo chętnie
b) idzie chętnie
c) jest mu obojętnie – ani nie jest wesołe, ani smutne
d) tuli się, płacze
e) krzyczy, zapiera nogami
f) zgadza się zostać dopiero po namowie
3. Czy dziecko wypowiada się w domu na temat przedszkola, zabaw, zajęć, kolegów i koleżanek?
a) tak
b) nie
Jeśli tak, to w jaki sposób dziecko mówi o przedszkolu?
a) pozytywnie
b) negatywnie
c) nie wypowiada się
4. Czy uważacie Państwo, że dziecko dobrze zaadaptowało się w grupie?
a) tak
b) nie
c) częściowo
5. Jeżeli macie Państwo swoje uwagi na temat lepszej adaptacji dziecka w przedszkolu,
to proszę tu wpisać swoje propozycje.
........................................

........................................

........................................

Dziękuję za wypełnienie ankiety

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ ADAPTACYJNYCH

Spotkanie pierwsze „Poznajmy się”
Nauczycielka wita się z każdym dzieckiem przez podanie ręki. Zaprasza je do oglądania sali wspólnie z rodzicami. Gdy są już wszystkie dzieci, zaprasza je do koła, przedstawia się, opowiada o swojej pracy w przedszkolu. Następnie zaprasza dzieci i rodziców do wspólnej zabawy. Są to zabawy zapoznające z imionami dzieci, proste zabawy przy muzyce.
1. Gadająca piłka – otrzymując piłkę dziecko mówi swoje imię, rodzic swoje imię i co jego dziecko najbardziej lubi (do wyboru: potrawa, zabawa, zwierzątko...)
2. Cześć! – witamy się z osobami najbliżej nas, z obu stron (podajemy rękę i mówimy swoje imię)
3. Taniec „Samolot” – z Pedagogiki zabawy
4. Zabawa orientacyjno – porządkowa „ Słonko świeci, deszczyk pada” – na hasło: słonko świeci – wszyscy spacerują, kłaniając się spotkanym osobom, na hasło: deszczyk pada – dziecko biegnie do swojego rodzica i chroni się pod „parasolem”, który robi rodzic.
5. Przytulanki - kołysanki – zabawa przy muzyce z wykorzystaniem metody W. Scherborne: Fotelik – dziecko siada pomiędzy nogami dorosłego, jest obejmowane przez niego rękoma i kołysane - Plecki – rodzice i dzieci siadają do siebie plecami, nogi ugięte w kolanach, pchanie plecami partnera starając się pokonać jego opór. Zmiana ról. - Domek – rodzice wykonują klęk podparty, głowami do środka koła, dzieci przechodzą pod domkiem i wracają do swoich rodziców - Tunel – dorośli tworzą tunel, stojąc blisko siebie, a dzieci przechodzą pod nim, czołgając się.
6. Zabawa „Na łące” – spotykamy różne zwierzątka: małe zwierzątka (dzieci) biegają po łące, wydając odgłosy, duże zwierzątka (dorośli) wołają je, - dzieci biegną do swoich mam, przytulają się i znów zmieniają się w inne zwierzątka (nauczycielka mówi jakie: pieski – hau hau, kotki – miau miau, żabki – kum kum, boćki – kle kle, ... )
7. Taniec „Do przedszkola” – z Pedagogiki zabawy – inscenizujemy w rytm muzyki: dziecko idzie z mamą za rękę do przedszkola, droga jest daleka (zmiana kierunku), spotyka inne dzieci i idą wspólnie (łączą koło i idą po kole). W przedszkolu zmieniamy buciki i Pani zaprasza do zabawy (idą do środka koła dwa kroki), dzieciom zabawa się podoba bardzo, że aż klaszczą w ręce (klaśnięcie z podniesieniem rąk do góry i trzema krokami do tyłu) – powtarzamy: od zaproszenia do zabawy...
8. Pożegnalne utrwalanie imion. Po kolei każda osoba wychodzi krok do przodu i mówi swoje imię z pięknym ukłonem
Po wspólnej zabawie nauczycielka prezentuje sprzęty wspólnej użyteczności, omawia ich funkcję, demonstruje sposób korzystania, zapoznaje z łazienką, z której grupa będzie korzystała. Rozmawia z dziećmi i rodzicami. Dzieci swobodnie bawią się w sali wg własnego życzenia. Pożegnanie.

Spotkanie drugie „Bawmy się razem”
Nauczycielka wita się z dziećmi i ich rodzicami, a następnie oprowadza ich po pomieszczeniach przedszkola. Dzieci poznają miejsce, gdzie będą spożywały posiłki, wybierają sobie miejsce w szatni. Potem wychowawczyni zaprasza przybyłych do zabaw integracyjnych.
1. Zabawa „Całusek” – w kole – powitanie i utrwalenie imion – powiedz swoje imię i poślij całuska.
2. Zabawa „Ludzie do ludzi” – swobodny taniec przy muzyce, gdy muzyka milknie, witamy się z napotkaną osobą(witają się rączki, kolana, małe paluszki, czółka i noski ...)
3. Zabawa w parach „Lustra” – dziecko stoi naprzeciwko mamy. Dziecko robi różne ruchy i miny, mama musi go naśladować. Zmiana ról.
4. Zabawa przy muzyce „Marsz z woreczkami” – wszyscy maszerują w takt muzyki z woreczkami w dłoniach. Na ustalone hasło umieszczają woreczki: na głowie, pod pachą, stają na nim, podrzucają do góry...
5. Taniec „Krasnalkowe buty”. Krasnal bardzo lubi biegać To też szybko buty zdarł (wędrujemy po kole) Przyszła pogoda zła (robimy wichurę wyciągniętymi ramionami). Kto małemu buty da (pochylamy się i pokazujemy rękami buty). Poszedł krasnal po zakupy, kupił sobie nowe buty (idziemy po kole). Jeden but, drugi but (pokazujemy buty). Teraz będzie biegał znów (biegniemy w miejscu).
6. Zabawa ze śpiewem „Stary niedźwiedź”.
7. Dzieci bawią się samodzielnie w kącikach zainteresowań.
8. Zabawa pożegnalna: „ Podaj swoje imię i pięknie się ukłoń”.
Nauczycielka żegna się z dziećmi i zaprasza je na kolejne spotkanie.

WSKAZÓWKI DLA RODZICÓW NA PIERWSZE DNI

 Nie przeciągaj pożegnania w szatni, pomóż dziecku rozebrać się, pocałuj je, wprowadź maluszka do sali przekazując go nauczycielowi i wyjdź.
 Nie zabieraj dziecka do domu, kiedy płacze przy rozstaniu; jeśli zrobisz to choć raz, będzie wiedziało, że łzami można wszystko wymusić.
 Nie obiecuj: jeśli pójdziesz do przedszkola, to coś dostaniesz; kiedy będziesz odbierać dziecko, możesz dać mu maleńki prezent, ale nie może to być forma przekupywania, lecz raczej nagrody. Z czasem ten bodziec stanie się zbędny.
 Kontroluj co mówisz. Zamiast: „już możemy wracać do domu”, powiedz: „teraz możemy iść do domu”. To niby niewielka różnica, a jednak pierwsze zdanie ma negatywny wydźwięk.
 Nie wymuszaj na dziecku, żeby zaraz po przyjściu do domu opowiedziało, co wydarzyło się w przedszkolu – to powoduje niepotrzebny stres.
 Jeśli dziecko przy pożegnaniu płacze, postaraj się, żeby przez kilka dni odprowadzał je do przedszkola tata lub inna osoba, którą dziecko zna.
 Staraj się określać, kiedy przyjdziesz po dziecko, w miarę dokładnie: nie mów „przyjdę, kiedy skończę pracę”, ponieważ dziecko nie wie, o której godzinie rodzice kończą pracę. Lepiej powiedzieć: „odbiorę cię z przedszkola po obiedzie/po zupie”. Jest to dla dziecka dobra miara czasu gdyż wie, kiedy są posiłki. Najważniejsze jest to, by dotrzymywać słowa!
 Nie okazuj negatywnych emocji: nie płacz, nie wracaj pod drzwi, gdy słyszysz, że dziecko płacze. Takie zachowania są u dziecka rozpoczynającego funkcjonowanie poza środowiskiem rodzinnym zupełnie normalne! Jednak kiedy zobaczy, że rodzic czuje się niepewnie w sytuacji pozostawiania go w przedszkolu, będzie miało wrażenie, że dzieje się coś złego, a to spotęguje stres.
 Każde dziecko uspokaja się w zasadzie od razu po zamknięciu drzwi do sali, ponieważ absorbują je nowi koledzy, wielość zabawek, a życzliwa i uśmiechnięta pani zawsze dziecko przytuli, weźmie na kolana i uspokoi zajmując uwagę dziecka czymś miłym i pozytywnym.
 Tłumacz dziecku, że reguły obowiązujące w przedszkolu są dobre. Dzieci lubią, gdy ich świat jest uporządkowany i ma swoją harmonię. Brak zasad i wymogów ze strony nauczyciela sprawia, że dziecko odczuwa chaos, a to powoduje brak poczucia stabilności i bezpieczeństwa w nowym miejscu.
 Wszystkie wątpliwości lub pytania kieruj do nauczyciela. To osoba, która spędza z dzieckiem większość dnia więc doskonale je zna i jest kompetentna w swoim zawodzie. Na pewno uzyskasz pomoc i osiągniesz porozumienie. Dziecko widząc, że rodzice rozmawiają z nauczycielem, czuje się bezpieczne.

PAMIĘTAJ ! ŻEGNAJ I WITAJ SWOJE DZIECKO ZAWSZE Z UŚMIECHEM

BIBLIOGRAFIA:

1. Kielar –Turska M, Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata, WSiP, W-wa, 1992.
2. Gruszczyk-Kolczyńska E, Kłopoty adaptacyjne dzieci do przedszkola i jak można im zaradzić, RABE – Edukacja w przedszkolu, Grudzień 1998.
3. Kaiper M, Przedszkole bliżej domu, Wychowanie w przedszkolu, nr 2, 1984.
4. Lubowiecka J, Trzylatek w przedszkolu. Współpraca rodziców i nauczycieli, Wychowanie w przedszkolu, nr 10, 1993.
5. W. Bodziach „Pierwszy rok w przedszkolu” ( Wychowanie w przedszkolu nr 5/95