Styl życia a zdrowie

Styl życia, a zdrowie-referat
Przygotowałam ten referat na spotkanie z rodzicami o zdrowym żywieniu. Był to jeden z elementów większej całości, którą dopełniała prezentacja multimedialna i wytwory –przekąski ze zdrowej żywności przygotowane przez dzieci przedszkolne i młodzież szkoły branżowej naszego Ośrodka,
w którym pracuję.

Pod pojęciem stylu życia kryją się zachowania ,które wpływają na stan zdrowia. Polscy autorzy styl życia opisują w następujący sposób: mówiąc o stylach życia można myśleć o kulturowo uwarunkowanych sposobach bytowania –wzorach życia, motywach postępowania ,hierarchii wartości, dyrektywach i środkach ich realizacji, czyli elementach świadomości wraz w tkwiącymi w codziennym procesie życiowym przesłankami egzystencji. Na styl życia składa się więc splot subiektywnych i obiektywnych czynników: obiektywne- w tym na pierwszym miejscu ekonomiczne determinanty łączą się ze świadomym, subiektywnym dążeniem. Styl życia wyraża równowagę między świadomością potrzeb, aspiracjami, upodobaniami a możliwością ich zaspokajania, pomiędzy uznaną i pożądaną, a możliwą do ziszczenia sumą wartości (Tyszka A.„Uczestnictwo w kulturze. O różnorodności stylów życia”).Styl życia to zakres i formy codziennych zachowań jednostek lub grup, specyficzne dla nich usytuowania społecznego, tzn. manifestujące położenie społeczne oraz postrzegane jako charakterystyczne dla tego położenia, a dzięki temu umożliwiające szroko rozumianą społeczną lokalizację innych ludzi.( A.Siciński „Styl życia-problemy podstawowe i teoretyczne”).Analizując powyższe cytaty styl życia to charakterystyczne zachowania ,nawyki i normy społeczne, zależne od statusu społecznego, miejsca zamieszkania ,dzięki którym można rozpoznać dana grupę społeczną. Zagadnienie odżywiania we współczesnym świecie uległo mocnym komplikacjom. Stało się nie tylko sposobem zaspokajania potrzeby głodu, lecz także swego rodzaju rytuałem, który sprawia często, że szkodzimy swojemu zdrowiu. Dzieje się tak ponieważ w żywieniu wielka rolę spełnia tradycja, nawyki kulturowe, upodobania żywieniowe. Tymczasem przeciętna dieta bogata w tłuszcz, cholesterol cukier i sól ma związek z trzema spośród czterech głównych przyczyn zgonów tj. choroby serca, nowotwory, choroby mózgowo-naczyniowe. Gdyby jednak udało się zmienić nawyki żywieniowe, możliwe byłoby ograniczenie wielu chorób cywilizacyjnych, a także przedłużenie średniej życia. Umiłowanie do tłustych i słód kichnie jest domeną wyłącznie współczesnych czasów. Charakteryzowało to również kultury naszych przodków, lecz w ich przypadku pełniło to funkcje adaptacyjną, gdyż tłuszcz jest niezbędny do życia, lecz w tamtych czasach dostęp do tłuszczu zwierzęcego był ograniczony. Współcześnie zdobycie żywności obfitej w tłuszcz i cukier nie jest żadnym problemem, a zamiłowanie do takich potraw już od czasu naszych przodków sprawia, że mieszkańcy krajów wysoko rozwiniętych najczęściej nadużywają tego typu żywności. Producenci żywności wykorzystują to biologiczne uwarunkowanie promując w reklamach mocno przetworzona żywność o wątpliwych walorach spożywczych Ponadto w mediach możemy spotkać z dwoma sprzecznymi poglądami na temat żywienia. Z jednej strony media sugerują ,że przeciętny sposób żywienia prowadzi do nadwagi i otyłości, z drugiej zaś media żądają ,by w celu zachowania szczupłej sylwetki głodować .W rezultacie z takiego przesłania wyłania nam się obraz takiej osoby, która je bez ograniczeń i pozostaje szczupła .Człowiek dorosły umie te informacje wyselekcjonować i odrzucić paradoksy, lecz zupełnie bezbronne wobec tego przekazu są dzieci i nastolatkowie. Tak ukształtowane przekonania jest bardzo trudno zmienić. Odżywianie jako jeden z istotnych elementów stylu życia największym stopniu determinuje nasze zdrowie. Nieprawidłowości w tym zakresie często prowadzą do zaburzeń w rozwoju fizycznym zwłaszcza młodych Rudzico przejawia się występowaniem otyłości i nadwagi .Otyłość jest określana jako epidemia końca XX wieku i narastającym problemem XXI wieku. U młodych osób nie jest to jedynie defekt kosmetyczny, ale zespół wielu zaburzeń gwałtownie narastający wzrost występowania otyłości wśród dzieci i młodzieży w krajach wysoko rozwiniętych i rozwijających się, stał się powodem badań skali tego problemu. Jedno z badań przeprowadzono przez Instytut Matki i Dziecka Do najczęściej pojawiających się nieprawidłowości w zakresie zachowań żywieniowych należą:
 niezbilansowana dieta z przewagą energii pochodzącej z węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym oraz tłuszczu, zbyt małe spożycie produktów nabiałowych , owoców ,warzyw i gruboziarnistego pieczywa.
 nieprawidłowy model odżywiania cechujący się nieregularnością spożywania posiłków, wydłużaniem przerw między posiłkami oraz omijanie śniadań
 podjadanie ,głównie przekąsek wysokoenergetycznych i słodyczy ,co ma związek z nieregularnością głównych posiłków Podjadanie dotyczy najczęściej młodzieży niejedzącej śniadań przed wyjściem do szkoły. Częste spożywanie słodyczy i słonych przekąsek znacznie wpływa na obniżenie dostarczania organizmowi produktów niezbędnych dla zdrowia,a także przyczynia się do zwiększania ryzyka nadwagi i otyłości. W ciągu ostatnich 10 lat wielu badaczy wskazuje ,że problemy z postrzeganiem własnej wagi i związanej z tym decyzji o podjęciu działań mających na celu redukcję wagi stają się jednym z problemów zdrowotnych w populacji nastolatków, a szczególnie dziewcząt w okresie dojrzewania ,które mogą prowadzić do anoreksji lub bulimii. Pojawiające się zaburzenia w wyniku niewłaściwego odżywiania wskazują na częstsze podejmowanie działań mających na celu pozbycie się wagi, można je podzielić na racjonalne, nieracjonalne oraz ekstremalne(prowokowanie wymiotów, palenie papierosów, zażywanie tabletek odchudzających).Dziś racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu. Do życia , poruszania potrzebna jest energia, którą organizm czerpie w pożywienia. Z niego również pobierane są składniki odżywcze niezbędne do budowy i regeneracji komórek, a także do procesów przemiany materii. Głównym celem prawidłowego żywienia jest zapewnienie organizmowi optymalnego rozwoju, zdolności do nauki, pracy, a także odporności na czynniki zewnętrzne. Poprzez prawidłowe żywienie rozumie się regularnie spożywane posiłki, które dostarczają organizmowi odpowiednich składników odżywczych oraz energii. Zgodnie z rekomendacjami WHO (Małecka-Tendera ”Otyłość u dzieci”)zalecenia prawidłowego żywienia u dzieci i młodzieży przedstawiają się następująco :energia białek powinna wynosić 13% całodziennego zapotrzebowania energetycznego ,udział białek pochodzenia zwierzęcego powinien stanowić2/3 całościowej ilości spożywanego białka, energia z tłuszczów nie powinna być wyższa niż 25-30%,energia z węglowodanów powinna stanowić 56-60% ogólnego zapotrzebowania na energię, zawartość błonnika powinna mieścić się w przedziale 20-40 g na dzień. Poza zaleceniami WHO równie przydatna w komponowaniu jadłospisu jest opracowana w USA piramida żywienia. Nowa piramida żywienia została opracowana 20.01.2016 r. ( Instytut Żywności i Żywienia www.izz.waw.pl) Zgodnie z jej zaleceniami za podstawę zdrowego stylu życia i nieodłączny element zdrowego odżywiania powinniśmy przyjąć uprawianie aktywności fizycznej. Na drugim poziomie znajdują się warzywa i owoce oraz woda, których ilość i częstotliwość spożywania powinna być jak największa. Następnym poziomem jest pieczywo oraz produkty zbożowe takie jak makarony, kasze, ryż. Częstotliwość spożywania tych produktów wg piramidy ma być rzadsza niż warzywa, lecz nadal zajmuje dużo miejsca w diecie. Kolejny poziom zajmuje nabiał i produkty mleczne, którego to zaleca się spożywać pół litra dziennie. Osoby z nietolerancja laktozy powinny sięgać po fermentowane produkty mleczne aniżeli po surowe mleko. Przedostatni poziom zajmuje mięso i ryby oraz jajka. Wprowadzono również zioła i przyprawy, ale zaleca się ograniczenie używania soli, czego nie ujęto poprzedniej wersji piramidy żywienia. Na szczycie piramidy znajdują się tłuszcze i orzechy. Piramida podpowiada, że powinno spożywać je w ograniczonych ilość .Piramida żywieniowa nie mówi jednak jaka kaloryczność powinna zawierać codzienna dieta. Jest ona pomocna w komponowaniu jadłospisu, jednakże dokładniejsze wytyczne dotyczące planowania diety zostały opracowane i opublikowane w 2003 r przez amerykańskich naukowców z Subcommitte on Interpretation and Uses of Dietary (Bułhak-Jachymczyk i Jarosz ”Normy żywienia człowieka”).Autorzy tego opracowania uważają iż rolą planowania diety jest optymalizacja wartości odżywczej tak, by ryzyko wystąpienia niedoborów pokarmowych było zminimalizowane, a także by nie zostały przekroczone wartości górnego dopuszczalnego poziomu spożycia. Różnicą w takim podejściu jest także to, że istotne znaczenie ma wartość odżywczą spożytej, a nie zaplanowanej diety.
Konsekwencje spożywania żywności typu fast-food: fast food jest to grupa żywności przetworzonej, łatwo dostępnej, szybkiej w przygotowaniu i stosunkowo taniej. Ten rodzaj żywności jest chętnie spożywany przez dorosłych jak i młodzież.Żywność typu fast-food ogólnie można scharakteryzować jako pożywienie wysokokaloryczne ,obfitujące w tłuszcz oraz będące źródłem szybko przyswajalnych węglowodanów, natomiast ubogie w błonnik, witaminy oraz składniki mineralne.(Medycyna i zdrowie I ,2008).Potocznie przez nazwę fast-food rozumie się także obiekt żywienia zbiorowego serwujące produkty takie jak :frytki , pizze, zapiekanki, hamburgery, cheesburgery, hot-dogi, kebaby. W jego ofercie można również znaleźć słodzone napoje gazowane takie jak pepsi czy coca cola.
W ostatnim czasie znacząco wzrosła liczba spożywanej żywności fast-food wśród dzieci
w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Dzieci są grupą bardziej podatną na wpływ
otoczenia, w którym dorastają, łatwo ulegają manipulacjom ze strony mediów, szczególnie
telewizji..Jeszcze do niedawna fakt ten fakt ten był wykorzystywany przez sieci” restauracji”
ze śmieciowym jedzeniem zachęcając dzieci do kupna zestawów posiłków z zabawka w
prezencie. Konsekwencje zdrowotne częstego spożywania przez malucha takiego jedzenia mogą okazać się bardzo poważne. W rezultacie mogą być to nie tylko niedobory składników odżywczych prowadzące do zaburzeń wzrostu i rozwoju, ale również nadwaga, otyłość, a później choroby układu krążenia ,osteoporoza, zaburzenia układu nerwowego, a nawet nowotwory.
Mc Donald jest wiodąca restauracją jeśli chodzi o trafność reklamy w kierunku młodych konsumentów. To właśnie młodzi ludzie są najbardziej podatni na reklamę ,gdyż ta grupa stołuje się najczęściej w restauracjach ze śmieciowym jedzeniem, oraz grupą, która w najmniejszej ilości pojawia się tam kilka razy w roku bądź w ogóle. Instytut Gallupa opracował badanie częstotliwości spożycia żywności fast-food w wybranych grupach wiekowych, z którego wynika ,że najczęściej uczęszczającą grupą do restauracji fast-food jest młodzież w wieku od 18 do 29 lat. Młodzież najczęściej deklarowała iż chodzi do tego typu barów przynajmniej raz w tygodniu. Natomiast grupą najrzadziej spotykana w restauracjach ze śmieciowym jedzeniem, są osoby ,których roczny dochód nie przekracza 20 tysięcy dolarów. Na drugim miejscu w tabeli znajdują się mężczyźni, z kolei kobiety są na czwartym miejscu od tyłu. Mniej więcej pośrodku tabeli uplasowała się grupa ludzi zamożnych. powyższe wyniki spowodowane są tempem życia jaki panuje w USA. Ludzie młodzi, zamożni często nie maja czasu na spokojne celebrowanie posiłków, dlatego stołują się w restauracjach fast-food, gdzie mogą zjeść szybko i w miarę tanio.
Zbyt częste spożywanie produktów typu fast-food jest związane z większą podażą związków chemicznych, które negatywnie wpływają na stan zdrowia dorosłego człowieka. Ich działanie jest jeszcze silniejsze na organizmy dzieci i młodzieży ,którzy nie maja jeszcze do końca wykształconych mechanizmów obronnych. Do grupy tych substancji zaliczyć można tłuszcze trans oraz akryolamidy. Akryolamid powstaje podczas obróbki termicznej takiej jak smażenie ,prażenie , pieczenie żywności o wysokiej zawartości skrobi w wyniku reakcji cukrów z aminokwasami obecnymi w danym produkcie. Naukowcy uznali tę substancję za potencjalnie rakotwórczą, ponieważ tworzenie się zmian nowotworowych w tarczycy, nadnerczach i układzie rozrodczym może się rozpoczynać przy spożywaniu już niewielkich dawek. Długotrwałe i nadmierne dostarczanie akryolamidu doprowadza do zaburzeń w funkcjonowaniu układu nerwowego, które objawia się między innymi zaburzeniami równowagi, drętwieniem kończyn, niezbornością ruchów. Produktem zawierającym duże stężenie tegoż związku chipsy, frytki, które w barach dodawane są niemal do każdego zestawu Podsumowując przed sięgnięciem po jedzenie typu fast-food warto zastanowić się poważnie nad tym, czy warto narażać swoje zdrowie na szereg związków rujnujących zdrowie. Niektóre skutki spożywania tego typu żywności mogą ujawnić się już w młodym wieku. Należą do nich nadwaga, otyłość, niedobory witamin i minerałów, natomiast w przyszłości spożywanie żywności fast-food może mieć jeszcze poważniejsze skutki: nowotwory, bezpłodność, cukrzyca typu drugiego, i choroby układu krążenia.
Ewa Mayko