Stres - dlaczego dotyka również dzieci? Co to jest stres, jak go można rozpoznać, jak sobie z nim radzić i czy można tę walkę wygrać?

Zakładam, że nie ma osoby dorosłej, która nie poznała w swoim życiu tego dziwnego niepokoju, uczucia napięcia zwanego potocznie stresem. Sytuacja, w której obecnie się znajdujemy, czas zagrożenia epidemiologicznego, wzrostu zachorowań, niepewności i niestabilności ekonomicznej spowodowanej epidemią koronawirusa zapewne nie jednemu dorosłemu przysparza stresu i niepokoju o jutro.

A co dzieje się z naszymi dziećmi, które z dnia na dzień znalazły się w nowej , nieznanej dla nich rzeczywistości, co z dziećmi do których docierają niepokojące informacje z mediów, są świadkami i jakoby współbiorcami stresu odczuwanego przez nas dorosłych. Tęsknią za rówieśnikami, uwięzieni w domowym „schronie” nie potrafią nazwać tego co przeżywają i czują .
Nowa sytuacja w której się znalazły, mimo wielu starań ze strony nas dorosłych może prowadzić do napięcia , poczucia lęku i zagubienia.

STRES- POZNAJMY PRZECIWNIKA

W zasobach największej encyklopedii online Wikipedii pojęcie STRESU (z ang. stress znaczy „naprężenie”) jest definiowane jako „dynamiczna relacja adaptacyjna pomiędzy możliwościami jednostki, a wymogami sytuacji (...) charakteryzująca się brakiem równowagi psychicznej i fizycznej” .
Może trochę prościej ...
Stres- to reakcja organizmu fizyczna lub, i psychiczna na różnego rodzaju doświadczenia i zdarzenia najczęściej o charakterze nieprzyjemnym .
Ogólne pojęcie stresu doczekało się wielu opracowań naukowych a po raz pierwszy pojęcie stresu pojawiło się za przyczyną Hansa Hugona Selyea, lekarza fizjopatologa i endokrynologa mieszkającego i pracującego w Kanadzie, w latach 50-tych ubiegłego stulecia, który całe swoje naukowe życie poświęcił temu zagadnieniu publikując artykuły, książki i badania przyjmując mu nadany przez środowisko przydomek dr Stress.

SYTUACJE WYWOŁUJĄCE STRES U DZIECKA

Niewątpliwie tematyka koronawirusa powoduje stres nie tylko u dorosłych, ale także i u naszych dzieci. Do innych sytuacji wywołujących stres u dzieci w wieku przedszkolnym można zaliczyć m.in.:
- rozstanie dziecka z rodzicem (np. podczas pierwszych dni w przedszkolu),
- konflikty między rodzicami,
- brak spójności w wyborze metod wychowawczych,
- śmierć osoby bliskiej,
- separacja, rozwód rodziców,
- przeprowadzka, zmiana miejsca zamieszkania,
- choroba własna lub osoby bliskiej,
- utrata pracy przez rodzica,
- trudności finansowe,
- alkoholizm, narkomania lub inne uzależnienie rodzica,
- stosowanie wobec dziecka kar cielesnych,
- agresja psychiczna,

Psycholodzy i pedagodzy słusznie zauważają, że niejednokrotnie stres u dziecka wywołać mogą także sytuacje pozytywne jak występ artystyczny przy dużej widowni, a skutki stresu zależne są od indywidualnych cech dziecka.

STRES- OBJAWY

Niezależnie od czasu i intensywności trwania sytuacji stresowych, objawy stresu dzielimy na trzy obszary, ściśle ze sobą powiązane:

Objawy psychiczne:
- uczucie napięcia, zdenerwowania,
- pobudzenie, nadmierna aktywność lub jej odwrotność np. stagnacja, brak chęci do zabawy, do wszelkiej aktywności,
- zaburzenia mowy, np. jąkanie się,
- depresja dziecięca,
- zachowania nerwowe jak np. obgryzanie paznokci,
- masturbacja dziecięca,
- tiki nerwowe,
- utrata wiary w siebie,
- problemy z koncentracją,

Objawy fizyczne:
- potliwość dłoni, stóp,
- utrata wagi lub przybieranie na masie;
- wybroczyny na ciele, plamy, zmiany skórne;
- bóle głowy, brzucha,
- brak apetytu lub kompulsywne jedzenie,
- zaparcia lub biegunka,
- moczenie nocne,

Objawy społeczne:
- kłopoty z komunikowaniem się z innymi,
- wycofywanie się, nie wchodzenie w relacje z innymi,
- agresja fizyczna wobec siebie (samookaleczanie się) i innych,
- agresja słowna,
- problemy z koncentracją,

STRES- JAK SOBIE Z NIM RADZIĆ?

Można pokusić się o stwierdzenie, że stres jest nieodłącznym elementem naszego życia, gdyż byliśmy, jesteśmy i będziemy narażeni na stres przez całe nasze życie. Można z nim walczyć, można z nim się zaprzyjaźnić.
Jak pomóc dziecku, które nie potrafi nazwać tego co czuje a zapewne nie poradzi sobie ono samo. Osoby dorosłe z racji swojego doświadczenia życiowego i wnikliwej obserwacji samego siebie szybko wynajdują skuteczne sposoby radzenia sobie z własnym stresem. Dla jednych jest to aktywność fizyczna, dla innych słuchanie muzyki czy czytanie książek.
JAK POMÓC DZIECKU?

1.Napewno zbytnio nie chroń, nie unikaj ale i także nie wystawiaj celowo dziecka na stres.
2.Obserwuj i niezwłocznie reaguj- kto jak nie my, na co dzień przebywający blisko z dziećmi – rodzice i pedagodzy –ma zauważyć niepokojące sygnały.
3.Rozmawiaj – w atmosferze zaufania , bezpieczeństwa .Rozmowa z dzieckiem daje nam szanse na zneutralizowanie pierwszych sygnałów.
4.Utrzymuj stały kontakt z rodzicem , nauczycielem- szybka i rzeczowa pomoc specjalistów jest czasem jedynym i skutecznym sposobem , by zapobiec zakorzenieniu się stresu.
5.Wyszukaj dobrego i działającego akurat na swoje dziecko antystresora czyli sposobu radzenia sobie ze stresem.
6.Pedagogizacja- myli się ten, który sądzi, że wszystko wie...szukaj fachowej literatury, dziel się z innymi swoimi spostrzeżeniami, zadawaj pytania, żądaj konkretnej pomocy od specjalistów, współpracuj z nauczycielem swojego dziecka.
7. I chyba najważniejsze- nie chowaj problemu pod dywan, nie tuszuj, nie lekceważ...to samo nie zniknie...

Media społeczne , Internet, celebryci, nauczyciele, wychodząc jakby naprzeciw bombardują nas pomysłami , zadaniami , by jak najatrakcyjniej wypełnić naszym dzieciom czas w domu. Czy im to jednak potrzebne? Warto skorzystać ale pamiętajmy ,że nasze życie codzienne niesie nam wiele sposobów do rozwoju i aktywności. Samodzielnie przygotowane śniadanie czy poukładanie rzeczy w szafie doskonali samodzielność dziecka, cierpliwość, kształtuje dokładność i precyzję, doskonali motorykę. Nie zapominajmy i korzystajmy także z czasu nic nie robienia...tak- nuda wyzwala kreatywność i pobudza wyobraźnię.

Poniżej przedstawiam kilka pomysłów na dziecięcą aktywność , które też mogą pomóc w niwelowaniu dziecięcego stresu.

PRZYKŁADY ZABAW I TECHNIK STOSOWANYCH W WALCE Z DZIECIĘCYM STRESEM:

- czytanie bajek terapeutycznych,
- rysowanie oburącz,
- malowanie na szkle,
- kolorowanki antystresowe,
- masażyki;
- składanie papieru wg. instrukcji,
- malowanie farbami,
- rwanie papieru,
- gimnastyka, joga, taniec,
- spacer,
- słuchanie muzyki,
- ćwiczenia oddechowe z piórkiem lub słomką,

Zainteresowanych tematyką odsyłam do lektury następujących pozycji:

1.”Stres dziecka, czyli jak pomóc w trudnych sytuacjach”, aut. Czura- Kalinowska Dorota
2.”Dzieci a stres. Istota zagadnienia.”, aut. Rosemarie Portmann
3.”Trudne emocje u dzieci:, aut. Ross Greene

opracowała mgr Iwona Świrska
nauczyciel Przedszkola nr 16 w Koszalinie