Scenariusz zajęć pozaklekcyjnych: Rola książki w życiu człowieka

I. Założenia
1)Temat: Rola książki w życiu człowieka.

2)Cele
a) Poznawczy
-Uczeń powinien znać okresy życia czytelniczego człowieka i ich charakterystykę
b) Kształcący
- Uczeń powinien umieć przeczytać i zachęcić dzieci do obcowania z książkami.

3)Metody:
-Rozmowa nauczająca
-Burza mózgów
-Graffiti
-Gry dydaktyczne - symulacja

4)Formy pracy:
-Grupowa
-Frontalna
-Indywidualna

5)Środki dydaktyczne: Cztery różnokolorowe kartony A2; książeczki dla dzieci.

II. Organizacja zajęć

1)Wstęp (Wprowadzenie)

a)Podanie tematu spotkania:. Rola czytania w życiu człowieka.
b)Rozmowa nauczająca - Nauczyciel stawia pytania i oczekuje od uczniów odpowiedzi zgodnych z logicznym tokiem lekcji. Odpowiadając na pytania, uczniowie porządkują wiadomości i uzyskują nowe informacje.
Pytanie : Kiedy zaczęła się twoja przygoda z książką?
c)Burza mózgów – uczniowie próbują dokonać podziału okresów życia czytelniczego człowieka.
Okresy czytania:
- dzieciństwo
- młodzieżowy (około 11 roku życia)
- dorosły ( po skończeniu okresu nauki)
- seniorzy

2)Rozwinięcie (część zasadnicza zajęć)
a)Graffiti - metoda ta kształci twórcze myślenie w atmosferze dobrej zabawy. Umożliwia twórcze rozwiązywanie problemów.
Nauczyciel dzieli klasę na 4 grupy. Każda grupa otrzymuje plakat, na którym zapisany jest jeden z okresów czytelniczym. Uczniowie mają za zadanie scharakteryzować dany okres. Każda grupa ma na to 3 – 4 minuty. Po upływie wyznaczonego czasu przekazują plakat następnej grupie. Plakaty krążą od grupy do grupy zgodnie ze wskazówkami zegara. Zadanie kończy się w momencie, kiedy plakat wróci do grupy macierzystej. Uczniowie wieszają plakaty i odczytują opowiadanie.

ZAŁĄCZNIK NR 1
,,Jeśli możemy mówić o wyraźnie wyodrębnionym okresie czytania, być może najważniejszym, to jest nim dzieciństwo. Dziecko wychowujące się w domu, w którym książki zajmują poczesne miejsce, styka się z nimi świadomie już w pierwszym roku życia. Może się nimi bawić, uczy się, że pewnych przed¬miotów nie należy dotykać, bo parzą, a miłe skądinąd darcie papieru ściąga gniew otoczenia. Po tych pierwszych doświadczeniach z materią książki następuje inicjacja literacka: opowiadane bajki, wspólne oglądanie ilustracji, głośne czytania domowe, lektury w przedszkolu.
Gdzieś koło IV klasy szkoły podstawowej ( 11 lat) pada główna cezura w życiu przyszłego czytelnika. Zamyka się okres od¬rębnej książki dziecięcej, przechodzi się do publikacji młodzieżowych, których nie dzieli tak wyraźna granica od tego, co czytają dorośli.
Tym, co wyróżnia ucznia czy studenta, jest fakt, że dopóki są oni w szkole — obok ew. czytania wg własnego gustu i woli — podlegają obowiązkowi zapoznania się z lekturami wynikającymi z programu nauczania. Osobnik przymuszany do lektur obowiązkowych przynajmniej w znacznej części traktuje je z obrzydzeniem. Wydaje się jednak, że wymuszenie poznania określonych tekstów, do których prawdopodobnie nie zajrzeliby dobrowolnie, wywiera przede wszystkim presję na mniej skłonnych do książki, aby przy-najmniej szlifowali ważną w dalszym życiu technikę czytelnika. Podczas lektury nabywa się też pewnej literackiej erudycji, która może okazać się przydatna do rozumienia różnych tekstów.
Czas nauki od zerówki po magisterium jest okresem wznoszenia się aktywności czytelniczej jednostki. Po ustaniu przy¬musu nauki następuje zwykle załamanie postaw czytelniczych. Pewna grupa porzuca książkę wraz ze szkołą, inni (liczniejsi) przeżywają czas adaptacji do nowego życia, obejmują posady, zakładają rodziny, rodzą dzieci, urządzają mieszkania itp. Wśród nich część zatraci nawyk czytania, pozostali jednak potraktują sy-tuację jako czasową niedogodność i ustawiwszy się w życiu (ok. czterdziestki) powracają do aktywniejszych lektur, do bibliotek.
W ciągu długiego życia wiele osób traci nawyki czytelnicze i ci najprawdopodobniej już nie powrócą do książek, nawet jeśli będą mieli na to czas i zdrowie. Są jednak i tacy, którzy nie zaniechali zwyczaju lektury, ograniczenia, które niosło im życie traktowali jako pewną krzywdę. Ci, z chwilą uzyskania emerytury czy renty, w miarę możności starają się nadrobić stracone czytelnicze lata. Są mniej skłonni do zakupu nowych pozycji, mniej mają zrozumienia dla nowych prądów literackich, ale jeśli wzrok i zdrowie pozwoli są w niektórych bibliotekach, zwłaszcza w starych dzielnicach miast, najliczniejszymi
i najaktywniejszymi czytelnikami. Nie są uznawani za czytelników przyszłościowych, ale to oni właśnie częstokroć dbają o inicjację lekturową wnuków.
Biblioteki publiczne i te w tzw. domach spokojnej starości powinny poświęcić więcej uwagi specyficznym potrzebom ludzi starszych, zadbać o to, aby ułatwić im kontakt
z książką, bo oni sobie na to zasłużyli.”

Janusz Dunin, Pismo zmienia świat, Warszawa 1998

b)Gry dydaktyczne - symulacja – Dzięki tej metodzie uczniowie uczestniczą w symulowanym wydarzeniu odgrywając role autentycznych postaci. Przedstawiane wydarzenia mają związek z rzeczywistością, naśladują bądź odtwarzają realia. Uczeń nie ma napisanego tekstu, który miałby wygłosić. Dostaje jedynie krótką charakterystykę postaci do odegrania i dość dokładny opis okoliczności, w jakich postać tą należy umiejscowić. Na podstawie tych materiałów oraz własnej wiedzy dotyczącej wycinka rzeczywistości, który symulacja ma odtwarzać, uczniowie swobodnie interpretują zdarzenia, dając upust swej wyobraźni. Nauczyciel bądź wskazany przez niego uczeń pełni rolę obserwatora i notuje uwagi dotyczące zachowań poszczególnych uczestników symulacji. Bardzo dobre efekty daje powtórzenie tej samej symulacji, ze zmianą przy podziale ról. Skupiamy się na okresie dziecięcym. Nauczyciel wybiera dwie chętne osoby z uczestników spotkania i przydziela im role matki i dziecka. Mają oni odegrać scenkę, w której mama czyta dziecku książeczkę (ten fragment zajęć cieszy się dużym zainteresowaniem, więc można go powtórzyć kilkakrotnie, jeśli pozwala na to czas).

3)Zakończenie (Podsumowanie)
a)Omówienie symulacji – Podsumowaniem całej gry będzie omówienie i próba wyjaśnienia poszczególnych motywacji zachowań postaci biorących w niej udział.
Nauczyciel i uczniowie zastanawiają się wspólnie czym charakteryzuje się przed chwilą odegrana scenka. Nauczyciel zwraca uwagę na więź emocjonalną, jaka wytwarza się przy tego rodzaju sytuacjach, a także na potrzebę czytania dzieciom książeczek, bo w przyszło-ści być może będą chętniej sięgały po nie.
b) Ewaluacja zajęć – Każdy uczeń dostaje kartkę, na której znajduje się środkowa cześć kwiatka. Ma on za zadanie dorysować mu płatki.. Ilość narysowanych płatków świadczy o tym czy zajęcia podobały się gimnazjalistom czy nie (skala od 1 do 6 płatków).

III. Literatura
1)Dunin Janusz, Pismo zmienia świat, Warszawa 1998