Metoda werbo-tonalna w racy z dzieckiem autystycznym

PROGRAM: ,,METODA WERBO-TONALNA W PRACY Z DZIECKIEM AUTYSTYCZNYM” W RAMACH REALIZOWANEGO PLANU ROZWOJU ZAWODOWEGO NA NAUCZYCIELA DYPLOMOWANEGO

Metoda werbo-tonalna wywodzi się z Chorwacji została opracowana przez prof. Petara Guberine w latach 50. Terapia ta kładzie nacisk na stymulacje motoryki, percepcji słuchowej oraz zmysłu równowagi, co dzięki połączeniu pozwala na uzyskanie rozwoju mowy, poprawnej artykulacji głosek
i uwrażliwienie słuchu. Początkowo dzieci uczą się dużych ruchów ciała,
a precyzyjne ruchy narządów artykulacyjnych stanowią część dużej motoryki
i schematów rytmicznych, które pozwalają im produkować prawidłowy rytm
i intonację oraz doskonalić jakość głosu. Natomiast w zabawach fonacyjnych każda samogłoska ma przyporządkowany rekwizyt dzięki czemu tworzy się logiczne połączenie dźwięku z przedmiotem.
Efekty osiąga się poprzez współdziałanie zabaw fonacyjnych z rytmem ciała i rytmem muzycznym.
Rytm ciała wykorzystywany jest do korygowania artykulacji i wywołania głosu, natomiast ruchy do tworzenia sylab i układania zdań. W trakcie ćwiczeń wykorzystywanych jest wiele wyliczanek do podkreślenia akcentu tempa
i melodii.
Ćwiczenia są wspaniałą zabawą, a jak wiadomo przez zabawę dziecko najszybciej się uczy.
Metoda Werbo -tonalna jest metodą komunikacji, uwagi słuchowej, jak również umiejętności zapamiętywania i czytania. Metoda ta podkreśla wielkie znaczenie ruchu w połączeniu z rytmem i tempem w percepcji i ekspresji językowej. Uwzględnia ona wszystkie zmysły w procesie nadawczo – odbiorczym. Kładzie ona nacisk na rozwój kompetencji językowej już
u dzieci w wieku niemowlęcym poprzez wykorzystanie zabaw fonacyjnych, rytmu ciała, rytmu muzycznego oraz stymulacji układu przedsionkowego.
U dzieci nieco starszych – w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym,
z rozszerzeniem powyższych, o graficzne odwzorowywanie rytmów, będące doskonałym początkiem do rozwoju umiejętności odkodowywania symboli jakimi są litery, sylaby w procesie czytania. Jest to doskonała zabawa, w której ruch ciała w naturalny sposób przekłada się na mikroruchy, przez co łatwiej usprawniane są narządy artykulacyjne. Ruch ciała wymusza ekspresję językową. Pomaga doświadczyć różnice między napięciem
a rozluźnieniem mięśni nie tylko całego ciała, ale również aparatu artykulacyjnego, co trudno jest niejednokrotnie wytłumaczyć dziecku, podczas klasycznych ćwiczeń logopedycznych. Doświadczanie to przekłada się na zrozumienie i zastosowanie w praktyce. To pozwala zautomatyzować działanie. Nikt lub znacząca większość z nas, nie zastanawia się mówiąc,
w jaki sposób ułożyć język lub usta podczas wypowiedzi – to się dzieje. Natomiast osoby starsze, czy dzieci (zwłaszcza na początku rozwoju), które mają z tym większą trudność, mogą właśnie skorzystać z ruchu ciała jako podpowiedzi, który to stopniowo jest wycofywany, kiedy nie jest już im potrzebny.
Zauważalna jest niepokojąca tendencja zarówno u dzieci w wieku przedszkolnym, wczesnoszkolnym i u młodzieży w zakresie rosnącego
w szybkim tempie problemu zaburzeń centralnego przetwarzania słuchowego. Zaburzenia te zdecydowanie są przyczyną trudności szkolnych, takich jak: trudność w czytaniu i pisaniu, zapamiętywaniu treści, reagowaniu na polecenia, słaba koncentracja, krótka i rozproszoną uwaga oraz szybka męczliwość. Metoda werbo -tonalna doskonale wpasowuje się
w przeciwdziałanie tego rodzaju trudnościom poprzez wczesną stymulację układu przedsionkowego (będącego częścią ucha wewnętrznego), poprzez wykorzystanie znaczenia rytmu ciała, który poprawia pamięć ruchowo – wzrokowo - słuchową, rytmu muzycznego – niezbędnego do tworzenia różnych sekwencji a w efekcie końcowym zdań, poprzez zwrócenie uwagi na ważną rolę tempa oraz intonacji. Metoda Werbo- tonalna w swym podstawowym założeniu była wykorzystywana w pracy z dziećmi z uszkodzeniami słuchu lub innymi zaburzeniami komunikacji. Dziś, ze względu na swoją atrakcyjność
i skuteczność z powodzeniem może mieć zastosowanie w szerszym zakresie działań wspomagających rozwój, wpływających na stymulację i tworzenie się nowych połączeń neuronalnych również u dzieci z autyzmem.
Prawidłowy poziom percepcji słuchowej jest jednym z czynników, które warunkują rozwój mowy. Istnieje ścisły związek pomiędzy kształtowaniem się percepcji słuchowej a funkcjonowaniem układu przedsionkowego. Jest to powiązanie anatomiczno – fizjologiczne. Dziecko musi osiągnąć właściwy poziom percepcji sensorycznej w obrębie twarzy i wewnątrz aparatu artykulacyjnego zanim zacznie mówić. Do prawidłowego rozwoju funkcji słuchowo – językowych (odbioru oraz nadawania mowy) konieczna jest również dobra współpraca międzypółkulową. Dysfunkcje percepcji słuchowej powodują zaburzenia mowy i komunikacji językowej. Mowa u dzieci
z autyzmem może być niewyraźna, zbyt głośna lub zbyt cicha. Pojawiają się problemy w przypominaniu sobie słów oraz trudności w ich rozumieniu. I tu Metoda Werbo- tonalna przychodzi z pomocą poprzez:
-stymulację układu przedsionkowego,
-usprawnianie funkcji słuchowych (rozpoznawanie dźwięków, trening wrażliwości i ostrości słuchowej oraz koordynacji słuchowo – ruchowej;rozpoznawanie dźwięków podczas stymulacji przedsionkowej),
-kształtowanie właściwego napięcia mięśniowego – gimnastyka aparatu artykulacyjnego,
-ćwiczenia oddechowe,
-rozwijanie ogólnej koordynacji ruchowej i łączenie tych ćwiczeń z ruchami języka,
-rytmizację - połączenie ruchu naprzemiennego z rytmem mowy, które zaspokajają naturalną potrzebę aktywności ruchowej dziecka, co dobrze wpływa na rozwój fizyczny i koordynację ruchów całego ciała pomagających uświadamiać dziecku poczucie własnego ciała, a co za tym idzie – przyczyniają się do rozwoju mowy.
Zestaw proponowanych ćwiczeń:
-rytm ciała – samogłoski ustne,
-rytm ciała ba- bo – bu – by – bi,
-rytm ciała d na stojąco,
-rytm ciała z,
-rytm ciała k,
-rytm ciała s,
-rytm ciała sz,
-rytm do, ana, na, la,
-rytm ciała ea, auła, am, ama, am,
-rytm la, la -a ja, ja, o je, pu, pu, puu,
-rytm ciała mo, mo,mo, bo ma; ta, ta, to ta, te, ta,
-rytm muzyczny gu, ga,
-rytm muzyczny asz,
-rytm muzyczny ą pą zeka pą,
-rytm muzyczny da na wa,
-rytm muzyczny hu hu ha,
-rytm muzyczny i- ja,
-rytm muzyczny sza,
-rytm muzyczny uła,
-rytm muzyczny za- za- za,
-rytm muzyczny że,
-rytm muzyczny a-wa,
-rytm muzyczny da- da,
-rytm muzyczny fa- wa,
-rytm muzyczny a- a,
-rytm muzyczny a- ja ja,
-rytm muzyczny a- na,
-rytm muzyczny am- em,
-rytm muzyczny da- do,
-rytm muzyczny fa- fo- fą,
-rytm muzyczny fa,
-rytm muzyczny ma – na,
-rytm muzyczny pu- pa,
-rytm muzyczny ta- ta- to,
-rytm muzyczny u-a, uła,
-rytm muzyczny a- wa,
-rytm muzyczny ole- ana,
-rytm muzyczny ki- ko- ko,
-rytm muzyczny ba- baba,
-rytm muzyczny bo- mo,
-rytm muzyczny da- du- di,
-rytm muzyczny e- a,
-rytm muzyczny fa- fa,
-rytm muzyczny la- na,
-rytm muzyczny m-n,
-rytm muzyczny o- je,
-rytm muzyczny pu- pu,
-rytm muzyczny ri- ri- fa,
-rytm muzyczny te- ta,
-rytm muzyczny pa- pa- paa,
-rytm muzyczny są,
-rytm muzyczny pa- pa -po.