Innowacja pedagogiczna "Oswoić szkołę, czyli jak pomóc dziecku przekroczyć próg szkolny"

INNOWACJA PEDAGOGICZNA W ZAKRESIE WZMACNIANIA ZDROWIA PSYCHICZNEGO 6-LATKÓW

„OSWOIĆ SZKOŁĘ” czyli jak pomóc dziecku przekroczyć próg szkolny

OPIS, ZAKRES I MIEJSCE INNOWACJI
Nazwa przedszkola: Przedszkole Miejskie Nr 1 w Mielcu im. Kubusia Puchatka
Autorzy: Anna Łącz-Gaj, Dorota Rudolf
Temat: „Oswoić szkołę” czyli jak pomóc dziecku przekroczyć próg szkolny
Rodzaj innowacji: programowa, poszerzająca treści programu wychowania przedszkolnego
o tematykę radzenia sobie z lękami związanymi ze szkołą
Czas trwania: 01.12.2019 r. - 31.05.2020 r.
Zakres innowacji: dzieci z najstarszej grupy przedszkolnej (6-latki)

MOTYWACJA WPROWADZENIA
W wyniku rozmów z dziećmi prowadzonych na początku roku szkolnego wyłonił się obraz lęków, jakie mają w stosunku do szkoły. Sześciolatki chętnie dzieliły się swoimi obawami i strachem przed kolejnym etapem edukacji. Kierując się chęcią pomocy dzieciom w przyszłej adaptacji w szkole opracowałyśmy plan cyklu spotkań obejmujących poruszane przez dzieci tematy. Niektóre wydają się banalnie proste w rozwiązaniu, inne stanowią ciężki temat spotkań Rad Pedagogicznych w szkołach. Nasze spotkania zatytułowałyśmy „Oswoić szkołę”- bo wszyscy wiedzą, że nawet najgroźniejsza bestia oswojona nie jest taka straszna, a wręcz przeciwnie - często budzi sympatię, zainteresowanie i podziw.
Naszym celem jest pomóc dzieciom przepracować lęki, pokonać je sposobem, fortelem czy bajką, zagadać lub narysować. Nasze warsztaty z dziećmi opracowałyśmy w oparciu o warsztaty z psychologiem przedszkolnym oraz pedagogikę Planu Daltońskiego, która wprowadzana jest już drugi rok w naszym przedszkolu. Każdy sposób jest dobry by pokonać bestię! My z naszymi dziećmi chcemy spróbować, aby z uśmiechem i podniesionym czołem przekroczyły progi szkoły. Już teraz, na początku naszej przygody wiemy, że będziemy potrzebować współpracy z rodzicami. Jesteśmy jednak przekonane, że i oni chętnie włączą się w proces „oswajania” szkoły i współpracę z nami.
GŁÓWNE ZAŁOŻENIA I CELE INNOWACJI
Innowacja skierowana jest do najstarszej grupy przedszkolnej (dzieci 6-letnie). Zajęcia innowacyjne odbywać się będą w ramach zajęć obowiązkowych, dwa razy w miesiącu.
Głównymi założeniami pracy podczas zajęć innowacyjnych są:
- zapoznanie dzieci ze sposobami radzenia sobie w trudnych sytuacjach w szkole
- wzmacnianie zdrowia psychicznego dzieci oraz poczucia własnej wartości
Cele główne:
- zniwelowanie lęku dzieci przed szkołą
- ułatwienie adaptacji w szkole
Cele szczegółowe:
- dziecko wierzy w swoje możliwości i umiejętności
- zapamiętuje nazwę i miejsce swojej klasy lub wie, gdzie może odszukać wskazówki
- potrafi poruszać się po terenie szkoły, odnaleźć potrzebne miejsca /toalety, klasę, stołówkę/
- potrafi korzystać z planu czynności porannych, schematu pakowania plecaka, instrukcji
- zna swoje prawa
- wie, że nikt nie ma prawa go przezywać i bić – podobnie, jak w przedszkolu, w szkole obowiązuje Kodeks Ucznia
- wie, do kogo może zwrócić się o pomoc w sytuacji choroby, problemów /rodzice, nauczyciel/
- nie reaguje na zaczepki innych
- jest pozytywnie nastawione do szkoły
- oczekuje, że szkoła jest miejscem ciekawym i interesującym, a nauka może odbywać się poprzez zabawę.

PRZEWIDYWANE EFEKTY WDROŻENIA INNOWACJI
W wyniku realizacji innowacji zostaną zlikwidowane lub zminimalizowane lęki przed pójściem do szkoły. Poprzez świadomość i nabycie umiejętności radzenia sobie z problemem, poznanie sposobów pokonania trudności dziecko z mniejszym stresem będzie oczekiwało pójścia do szkoły, która w jego świadomości nie będzie kojarzyć się z czymś strasznym, ale wprost przeciwnie, będzie oczekiwana jako miejsce interesujące, ciekawe. Sam fakt omawiania różnych sytuacji w grupie przedszkolnej i wiedza, że nie jest w tych lękach samo, pomaga pokonać strach. Wspólne przepracowanie problemów, deklaracja pomocy ze strony rodziców, współpraca ze szkołą – możliwość zobaczenia normalnego dnia w szkole, lekcji jest dla dzieci bardzo pomocne oraz pomaga rozładować napięcie i lęk przed nowym.

TEMATYKA ZAJĘĆ, czyli co przeraża 6-latki
Zagadnienia zostały opracowane na podstawie rozmów indywidualnych i grupowych z dziećmi. Są poszerzeniem i uzupełnieniem tematyki związanej z przygotowaniem dzieci do szkoły przewidzianej w podstawie programowej.
Przewidziano realizację 10 spotkań, a każde spotkanie dotyczy „oswajania jednego lęku”:
Boję się, że .......
• Będę się spóźniać.
• Zapomnę, do której klasy chodzę.
• Nie znajdę swojej klasy, zgubię się w szkole.
• Dzieci będą się ze mnie śmiały, będą mnie przezywać.
• Będę chory i nie będę wiedział, jak rozwiązać zadanie.
• Starsze dzieci mnie będą biły.
• Pani będzie na mnie krzyczeć.
• Źle rozwiążę zadanie
• Pani nie puści mnie do toalety.
• Nie będzie czasu na zabawę.
Podstawą naszych spotkań będzie współpraca grupy i wzajemna pomoc. Burza mózgów to podstawowa forma naszych warsztatów – ba, pragnieniem naszym jest, aby rozwiązania wychodziły od dzieci, tym bardziej, że nie wszystkie podzielają strach kolegów.
A z doświadczenia wiemy, że dzieci chętnie dzielą się swoimi pomysłami.
Do wprowadzenia tematu pierwszego spotkania pomocna będzie bajka pt. „Loluś boi się iść do szkoły” A. Łącz-Gaj, która pomoże sprowokować rozmowę na dany temat, pozwalając jednocześnie zachować anonimowość dzieciom, które nie chcą na forum pierwsze informować o swoim problemie i strachu.

Spotkanie 1. Będę się spóźniać.
Rozwiązanie problemu:
• Sprawdzenie z rodzicami, ile czasu zajmują nam poranne czynności przed wyjściem do przedszkola.
• Budzik nastawiony na odpowiednią godzinę.
• Plan czynności, jakie muszę wykonać rano i nie wykonuję niczego innego /dzieci rysują odpowiednie czynności lub naklejają gotowe ikonki, np. mycie zębów, śniadanie itp./.
• Pakuję tornister dzień wcześniej sprawdzając stan wg instrukcji rysunkowej /piórnik, zeszyty itp. wzorując się również planem zajęć wg Daltona/.
• Kładę się spać odpowiednio wcześnie – kształtowanie świadomości, że aby być zdrowym i wypoczętym w ciągu dnia, konieczna jest odpowiednia ilość snu w nocy.

Spotkanie 2. Zapomnę, do której klasy chodzę.
Rozwiązanie problemu:
• Wykonanie breloczka, przywieszki z numerem klasy.
• Podpisanie plecaka.
• Sprawdzenie w zeszycie, gdzie opisana jest klasa ucznia - pokazanie dzieciom naklejek, wizytówek na zeszyty.

Spotkanie 3. Nie znajdę swojej klasy, zgubię się w szkole.
Rozwiązanie problemu:
• Zabawy z planem przedszkola, wyszukiwanie na planie sal poszczególnych grup.
• Poproszenie rodzica o wspólne poszukiwanie „swojej” klasy w szkole, kilkukrotne przejście trasy do klasy, do toalety, stołówki, świetlicy itp.
• Wspólne wykonanie planu szkoły z uwzględnieniem punktów strategicznych, pięter – zadanie do domu
• Zabawa z wyszukiwaniem odpowiednich miejsc w szkole z wykorzystaniem własnej mapy – zadanie do domu.
• Będę chodził po szkole z kolegą z klasy.
Pokonanie tego lęku wymaga zaangażowania rodziców i poświęcania czasu. To zdecydowanie lepsze niż zostawianie dziecka samego, bo babcia po niego i tak przychodzi. Jak przychodzi to dobrze. Na pewno dziecko się ucieszy na widok babci, ale jak nie przyjdzie? Spóźni się? Taki plan szkoły może się nie przydać, ale korzystnie wpłynie na dobre samopoczucie dziecka gdyż samo chodzenie po szkole z tatą już pomoże w orientacji w szkolnych korytarzach. Bo w razie czego poradzi sobie samo. Nie piszemy o możliwości zapytania ucznia z innej klasy, gdyż mamy wrażenie, że dzieci niechętnie pytają o drogę inne, nieznane im dzieci.
Dzieci z naszego przedszkola idą do wielu różnych szkół i dlatego nie jest możliwe przepracowanie planu szkoły z naszą grupą.
Spotkanie 4. Dzieci będą się ze mnie śmiały, będą mnie przezywać.
Jest to problem ważny i trudny dotyczący własnej akceptacji i samooceny. Jako nauczyciele i rodzice możemy wzmacniać poczucie wartości dziecka oraz uczyć je umiejętności nie przejmowania się, nie zwracania uwagi na takie negatywne zachowania innych wobec dziecka. My, dorośli, żyjemy w świecie, w którym (oprócz sytuacji patologicznych) raczej nie spotykamy się z przezywaniem i wyzwiskami, co podchodzi pod przemoc psychiczną i niebieską kartę. Już w najmłodszych grupach przedszkolnych wprowadzane są Kodeksy Grup uczące właściwych zachowań, kształtujące poprawne relacje społeczne. W świecie dzieci, również przedszkolnych, występują sytuacje typu: przezywanie czy wyśmiewanie, a słowa „głupi jesteś!” wypowiadane podczas np. obiadu z wyraźnym oczekiwaniem reakcji kolegi. „Uda się go wyprowadzić z równowagi czy się nie uda?”- myśli przezywający i z satysfakcją obserwuje, kiedy delikwent czerwienieje ze złości lub nawet zalewa się łzami. „Mam tę moc!” zdają się mówić oczy i nie ma co spodziewać się, że skończy się to na jednym razie. Jako nauczycielki często słyszymy słowa pełne żalu „On mnie przezywa!”. Co robimy?
Rozwiązanie problemu:
• Rozmowa. Rozmowa. Rozmowa. Zarówno z dzieckiem przezywanym, jak i z winowajcą, rozmowa o emocjach, nazywanie ich, uczenie dzieci, jak radzić sobie i u kogo szukać pomocy.
„ Kto kogo przezywa sam się tak nazywa”
„ Nie rób drugiemu co tobie nie miłe”
• Zabawa „Pomidor”- uczy opanowania, może być pomocna w sytuacji, kiedy nie chcemy, aby wyprowadzono nas z równowagi. A więc bawmy się w „Pomidora” i starajmy się obrócić w żart. Ta zabawa może być prowadzona jako tajemne hasło na przezywanie – magiczne słowo, które pomoże poradzić sobie w nieprzyjemnej sytuacji.

Spotkanie 5. Starsze dzieci mnie będą biły.
Sprawa równie poważna i trudna, jak wyżej. Należy uświadomić dziecku, że nikt nie ma prawa go bić i że to bijący łamie zasady, za co powinien ponieść konsekwencje. Tak jest
w przedszkolu, a Kodeks Grupowy mówi o zgodnej zabawie już u trzylatków. Nie inaczej jest w szkole. Tam również obowiązuje Kodeks Ucznia. Nie naszym celem jest rozwiązanie tego problemu, gdyż agresja w szkole jest problemem trudnym i złożonym. Chciałybyśmy, aby dzieci wiedziały, że w takiej sytuacji mogą zawsze liczyć na pomoc nauczyciela i rodziców, tylko muszą o tym powiedzieć. Również groźby pobicia są niedopuszczalne. W pracy z dziećmi w przedszkolu wykorzystujemy różne bajki terapeutyczne poruszające ten temat, dzięki którym nasze przedszkolaki uczą się, jak sobie radzić i gdzie szukać pomocy. Na początku roku szkolnego nie wszystkie dzieci mogą być gotowe na otwarcie się przed nową panią i opowiadanie jej o trudnych sytuacjach. Ważna jest, więc rola rodziców by byli czujni i gotowi na rozmowy ze swoimi dziećmi.
Słowem powinniśmy, my nauczyciele i rodzice:
1. Rozmawiać z dziećmi.
2. Czytać bajki terapeutyczne pokazujące, jak radzić sobie w trudnych sytuacjach.

Spotkanie 6. Pani będzie na mnie krzyczeć.
Rozwiązanie problemu:
Nikt nie lubi, kiedy ktoś na niego krzyczy i pani krzyczeć nie powinna. To nieprzyjemne, źle się wtedy czujemy. Zastanówmy się, kiedy krzyczymy na kogoś, kiedy ktoś na nas krzyczy – może trzeba nauczyć się słuchać, kiedy ktoś mówi do nas normalnym głosem. Najczęściej nauczyciel podnosi głos, gdy klasa nie słucha. Spróbujmy poćwiczyć w grupie wydawanie poleceń cichym głosem.
1. Zabawa „Słuchaj, co mówię” - dzieci stoją w kole, nauczyciel stoi w środku, wskazane przez niego dziecko wydaje szeptem polecenie dla całej pozostałej grupy.
2. Wprowadzane sygnały umowne, np. dzwoneczek sygnalizujący potrzebę wyciszenia grupy.
3. Praca z „Hałasomierzem” wg planu daltońskiego.

Spotkanie 7. Źle rozwiążę zadanie.
Rozwiązanie problemu:
Uświadomienie dzieciom, że to nie jest tragedia, a właśnie proces uczenia się. Stare polskie przysłowie mówi „Człowiek uczy się na błędach”, dodajmy „najlepiej uczyć się na cudzych”.
Zadanie do wykonania: np. W pojemnikach znajdują się klocki posegregowane odpowiednio, zadanie polega na wrzuceniu do pojemników reszty i odkryciu kodu, jakim kierował się nauczyciel. Dzieci nie znają kodu i mają go poznać właśnie dzięki odpowiedziom „źle”, „dobrze”, które pozwalają dojść do odgadnięcia kodu/ segregacja klocków wg 3,4 cech. Najpierw klocki wrzuca jedno dziecko, aż do skutecznego odgadnięcia kodu. Potem kolejne dzieci, którym jest już łatwiej, bo nauczyły się na błędach kolegi. Omówienie z dziećmi problemów, dlaczego pomyliły się, czy odpowiedzi „źle” były im pomocne? „Źle” to wskazówka, droga do celu.
Kiedy dowiemy się, że coś zrobiliśmy źle, należy szukać przyczyny i postarać się by błąd poprawić. A jeśli się nie uda? Spróbować jeszcze raz. Uczymy się w różnym tempie, każdy z nas jest inny, wyjątkowy, a to oznacza, że i proces nauki może przebiegać u każdego inaczej, nie trzeba się tego bać, trzeba to zaakceptować, to znaczy dać sobie tyle czasu na naukę, ile potrzeba. I nie bać się zapytać, co zrobiłem źle, dlaczego. Pani często pyta na lekcjach: Czy wszyscy zrozumieli? Wtedy można ją poprosić, aby wytłumaczyła jeszcze raz to, czego nie rozumiemy.
W domu możemy poprosić o pomoc rodziców, starsze rodzeństwo, aby pomogło nam zrozumieć, gdzie popełniamy błąd.

Spotkanie 8. Będę chory i nie będę wiedział jak rozwiązać zadanie.
Rozwiązanie problemu:
Można wykorzystać w pracy z dziećmi opowiadanie pt. „Dobry kolega”- pokazujące, że możemy wzajemnie sobie pomagać, przekazując informację o przerabianym materiale i zadaniach. Żyjemy w czasach, gdzie tradycyjne przynoszenie zeszytów można zastąpić korzystając z nowoczesnych metod: skanowanie, zdjęcia, mms, dzięki czemu ryzyko nawarstwiania się zaległości czy zarażenia się chorobą spada do zera. Wystarczy tylko odrobina dobrej woli i pomocy ze strony rodziców. I oczywiście dobry kolega, którego warto mieć i warto być dobrym kolegą.

Spotkanie 9. Pani nie puści mnie do toalety.
Rozwiązanie problemu:
Problem dotyczy grupki dzieci, które często „siusiają” i robią to jeszcze częściej, jeśli tylko pomyślą o tym, że nie będą mogły skorzystać z toalety. Zwracamy uwagę na ten problem mając przykre domowe i nie tylko doświadczenia z takim zakazem wyjścia do toalety w przedszkolu. Problem dotyczący tylko przeszkadzania w zajęciach czy posiłku urósł do rangi tematu poważnych rozmów z psychologiem, urologiem, płaczów nocnych, niechęci do przedszkola
w ogóle. Wyjście z trudnej sytuacji zajęło nam kilka trudnych miesięcy i udało się dzięki współpracy z nauczycielkami przedszkola. Dlatego rodzicom dzieci, które sygnalizują taki problem, a któż jak nie rodzice, znają swoje dzieci najlepiej, doradzamy spokojną rozmowę z wszystkimi nauczycielami uczącymi naszą pociechę w szkole, a także poproszenie ich
o dostosowanie się do prośby dziecka, zwłaszcza w początkach edukacji szkolnej, kiedy tych stresujących emocji jest najwięcej. Bywa, że dzieci boją się korzystać z toalety w towarzystwie starszych uczniów - tu załatwi sprawę chodzenie do toalety z grupą czy z koleżanką, co wiemy, że chętnie dzieci czynią.

Spotkanie 10. Nie będzie czasu na zabawę.
Rozwiązanie problemu:
Należałoby uściślić, czy lęk dotyczy pobytu w szkole, czy że czasu będzie brakować w domu. Szkoła jest ciekawym miejscem i ma dużo do zaoferowania, proces nauki też może być interesujący i zastąpić zabawę. Właściwie nauka często jest zabawą. Dzieci przekonały się o tym odwiedzając szkołę i uczestnicząc w lekcji, oglądając pracownię komputerową, językową.
Te pozytywne doświadczenia wpłynęły na pozytywny obraz szkoły, która oferuje zabawę inaczej. Odwiedziny z rodzicami na dniach otwartych w szkole to również okazja do oswojenia się ze szkołą. A w domu? Bez wątpienia to rola rodziców, aby w pogoni za dodatkowymi zajęciami dla swoich pociech nie zapomnieli o tym, że potrzebują jeszcze czasu na dowolną, swobodną zabawę. A psycholodzy coraz głośniej mówią, że to nie ściśle zapewniony dodatkowymi zajęciami czas, a nuda jest bardziej twórcza i stymulująca. Bywa, że obarczony odrabianiem lekcji w domu młody uczeń, zanim wdroży się w nowe tryby powinien odpocząć od zajęć dodatkowych, na które chodził jako przedszkolak. Powinien mieć czas na poprzytulanie się z rodziną i zabawę dowolną, aby nie zraził się do szkoły.
Co masz zrobić, zrób zaraz. Ustalmy czas odrabiania lekcji i pilnujmy tego – zróbmy plan popołudnia w domu, z zaznaczonym czasem na zabawę dowolną, odrabianiem lekcji, posiłkami i koniecznie na pomoc w domowych obowiązkach. Choć wymaga to trochę wysiłku to świetnie się sprawdza i pomaga uporządkować nowy szkolny czas.

EWALUACJA
W celu uzyskania informacji zwrotnej zostaną przeprowadzone ankiety dla rodziców i dzieci oraz rozmowy indywidualne i grupowe z dziećmi. Szczegółowa analiza wyników ankiet oraz przeprowadzonych rozmów pozwoli ocenić stopień realizacji zamierzonych celów. Działania te pomogą wyciągnąć wnioski, zaplanować pracę i ewentualnie zmodyfikować metody pracy. Wszystkie wyniki i uwagi zostaną opracowane w sprawozdaniu oraz udostępnione dyrektorowi przedszkola.