Charakterystyka zmysłu węchu w pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo

Zapachy mogą wywoływać najszybsze i najistotniejsze reakcje emocjonalne. Należy o tym pamiętać podczas działań terapeutycznych. Zmysł węchu w początkowym etapie życia dziecka staje się formą komunikacji. Dlatego różne zapachy mają uderzające i fundamentalne znaczenie.
Wyróżniamy zapachy o kojących, uspokajających właściwościach, w tym lawenda, zapach różany (Jak wszystkim nauczycielom pracującym Metodą Porannego Kręgu wiadomo wykorzystuje się je do codziennej pracy z uczniami z głębokim upośledzeniem umysłowym. Wpływ pobudzający mają zapachy czosnku, czy cytryny (również olejek cytrynowy jest stosowany w Metodzie Porannego Kręgu). Podane do nosa przez 5-10 sekund mają wpływ na uczniów, zwłaszcza z głębokim upośledzeniem umysłowym. Stosowanie olejków eterycznych w pracy z uczniami z upośledzeniem umysłowym jest proste, jednak wymaga podstawowej wiedzy o ich właściwościach oraz możliwościach stosowania. Ja olejków eterycznych w swojej pracy oprócz Metody Porannego Kręgu, terapii zapachowej używam także do prostych masaży w połączeniu z oliwką, kremem czy balsamem.
Celem prowadzenia stymulacji percepcji węchowej może być nie tylko zapoznanie uczniów z głębokim upośledzeniem umysłowym z danym rodzajem zapachu, ale także rozwój wrażliwości na bodźce węchowe, nauka kojarzenia zapachu z różnymi sytuacjami czy osobami, poszerzenie zasobu znanych pojęć- słów przedstawiających określone bodźce węchowe. Podobnie, jak kolor zapach intensywnie oddziałuje na ucznia ze znaczną, głęboką czy wieloraką niepełnosprawnością. Ja do zajęć opartych na stymulacji zapachowej wykorzystuję następujące zapachy:
- zapachy spożywcze: olejki do ciast, kawa, różne gatunki herbat, zapach konfitur
- zapachy olejków eterycznych, zwłaszcza pochodzących z Metody Porannego Kręgu
- kadzidełka
- zapachy płynów i proszków do prania
- zapachy do samochodów- zielone jabłuszko, cytryna, pomarańcza, wanilia
- zapachy kosmetyków: dezodorantów, kremów, płynów do kąpieli, mydeł, soli do kąpieli
- zapachy pochodzące z naturalnego środowiska: zapachy słomy, kwiatów żywych i suszonych, liści, ziół, owoców, warzyw, morskiej wody.
Stosując stymulację węchową należy pamiętać o tym, by przed zajęciami dokładnie wywietrzyć pomieszczenie, w którym będą odbywały się zajęcia. Ważne jest również wyczyszczenie dziecku nosa. Po prezentacji poszczególnych zapachów obserwujemy, który zapach dziecku najbardziej odpowiada i zapisujemy tę informację. Obserwujemy też, czy wśród podawanych zapachów jest zapach, którego dziecko nie akceptuje i także zapisujemy tę informację. Stosując stymulację zapachową warto też pamiętać, by podawać uczniom zapachy z kontrastową nutą zapachową. Stymulacja zapachowa często umożliwia nauczycielowi komunikację z uczniem. Ma to szczególną wartość, kiedy słowa nie są dla dziecka nośnikiem informacji z uwagi na niezrozumienie ich znaczenia ze względu na bardzo niski poziom funkcjonowania intelektualnego.Podczas stosowania stymulacji węchowej ważne jest, aby nauczyciel upewnił się, czy dziecko nie posiada nadwrażliwości lub zbyt małej wrażliwości zapachowej.
Uważam jednak poprzez swoje doświadczenie zawodowe, przez ostatnie lata, zwłaszcza z dziećmi z głębokim upośledzeniem umysłowym i wieloraką niepełnosprawnością, że warto stosować stymulację węchową, gdyż może ona dawać uczniom dużo radości, relaksu i odprężenia. Serdecznie polecam.