Co się rozpuszcza, a co nie? - zabawy badawcze z cukrem i piaskiem

Grupa wiekowa: 6-latki;
Cele ogólne:
- kształtowanie logicznego myślenia;
- doskonalenie umiejętności wyciągania i formułowania wniosków z doświadczenia;
- pogłębianie wiedzy o wybranych ciałach stałych;
Cele operacyjne:
Dziecko:
- wie, że piasek i cukier wyglądają podobnie, gdy patrzy się na nie przez szkło
powiększające;
- potrafi wskazać właściwości fizyczne piasku i cukru;
- wie, że cukier rozpuszcza się w wodzie, a piasek nie;
- potrafi wyciągać i formułować wnioski;
Metody: aktywizująca; praktycznego działania,
Formy: zbiorowa, indywidualna.
Środki dydaktyczne: talerzyki z piaskiem dla pary dzieci; talerzyki z kostka cukru na parę dzieci; szkło powiększające dla każdego dziecka, dwie szklanki z ciepłą wodą; łyżeczka do herbaty; ołówek i kartka papieru; emblematy wody, lodu lub pary wodnej, numery od 1 do 12 w podwójnej wersji.
Przebieg zajęć:
1. Zabawa ruchowa „Przemiany” z wykorzystaniem emblematów: lód, woda, para wodna. Dzieci biegają po dywanie na hasło HOP patrzą na nauczycielkę, która trzyma emblemat wody, lodu lub pary wodnej. Zadaniem dzieci jest przedstawić ruchem podany stan skupienia wody: lód (ciało stałe)- dzieci stoją nieruchomo, woda (ciecz)- dzieci naśladują ruchy płynącej wody lub pływanie; para wodna- dzieci naśladują unoszącą się chmurę ku górze.

2. Zagadki ”Ciało stałe czy ciecz?”
Nauczycielka podaje przykłady np. sok, herbata, mleko, perfumy, zupa, kamień, drewno, kreda, metal- zadaniem dzieci jest określić czy jest to ciecz, czy ciało stałe. Następnie dzieci wymyślają przykłady ciał stałych i cieczy.

3. Badanie substancji: piasku i cukru.
Praca w parach-dziecko silniejsze ze słabszym. Przypomnienie zasad pracy w parach. Dzieci otrzymują numerki od 1 do 12, zadaniem dzieci jest odnaleźć taki sam numer na stoliku jaki otrzymały od nauczycielki. Dzieci, które mają ten sam numer są parą.
Dzieci w parach przy stolikach otrzymują na talerzykach piasek i kostkę cukru.
Zadaniem dzieci jest zbadanie wyglądu piasku (dotykanie, wąchanie, próba roztarcia) i podanie jak najwięcej cech piasku: jest twardy, jest ciałem stałym, zwrócenie uwagi dzieciom na fakt, że gdy weźmiemy w palce kilka ziarenek piasku jest on ostry w dotyku, a gdy weźmiemy większą ilość jest przyjemniejszy w dotyku. Piasek składa się z maleńkich twardych cząsteczek, które trudno zobaczyć. Żeby dokładnie obejrzeć cząsteczki piasku potrzebne jest szkło powiększające.
Rozdanie dzieciom szkieł powiększających by sprawdzić jak dokładnie wyglądają ziarenka piasku - określenie, że piasek składa się z cząsteczek o różnych kształtach i rozmiarach, które wyglądają jak kamyczki i są twarde.
Kolejnym zadaniem jest zbadanie cukru w kostkach z wykorzystaniem zmysłów i szkła powiększającego. Dzieci dochodzą do wniosku, że cukier jest słodki, biały, twardy, wygląda podobnie do piasku.
a) Co cukier i piasek mają podobnego w wyglądzie?
-Obie rzeczy są zbudowane z małych cząsteczek.
b) Jakie są różnice między cukrem, a piaskiem?
- Cukier jest słodki, a piasek nie;
c) Jak myślicie, co stanie się cukrem, gdy umieścimy go w wodzie? Dzieci odpowiadają, że pewnie się rozpuści. Nauczycielka zachęca żeby to sprawdzić w szklance ciepłej wody (w ciepłej wodzie rozpuszcza się szybciej)?
Dzieci dodają po jednej łyżce cukru do szkolni wody i obserwują zmiany.
Dzieci dochodzą do wniosku, ze cukier rozpuścił się w wodzie.
Skąd wiemy, że cukier jest w wodzie skoro go nie widać?
-Nie widać go ale wiemy, że się rozpuścił i dzięki temu woda jest słodka.
Nauczycielka rozdaje dzieciom kartki i ołówki, żeby dzieci spróbowały zapisać wniosek z badania cukru za pomocą + (jeśli cukier się rozpuścił) lub – (jeśli cukier się nie rozpuścił);
Następnie nauczycielka zadaje pytanie: Jak myślicie czy piasek też się rozpuszcza w wodzie? Dzieci próbują zgadywać.
Nauczycielka zachęca by to sprawdzić w drugiej szklance ciepłej wody.
Wniosek należy wpisać w kartę za pomocą + (jeśli piasek się rozpuścił) lub – (jeśli piasek się nie rozpuścił);

4. Podsumowanie badań na dywanie z kartami obserwacji. Wyciągniecie wniosków, że cukier rozpuszcza się w wodzie, a piasek nie.

5. Cukier w zimnej i ciepłej wodzie- porównanie czasu rozpuszczania się cukru w ciepłej i zimnej wodzie. Nauczycielka prosi dziecko o wykonanie doświadczenia, pozostałe dzieci obserwują i kontrolują czas za pomocą minutnika/klepsydry. Wspólne ustalenie wniosku z obserwacji.

6. Zajęcia podobały/ nie podobały mi się .... – informacja zwrotna od dzieci; Ustalenie atrakcyjności zajęć poprzez ocenę dzieci za pomocą buźki uśmiechniętej lub smutnej. Dzieci którym podobały się zajęcia stają przy Bużce uśmiechniętej, a dzieci, którym zajęcia nie podobały się ustawiają się przy buźce smutnej.