Diagnoza logopedyczna

Anna Różycka

1. Identyfikacja problemu
..., chłopiec 3 lata i 4 miesiące, od września 2019r uczęszcza do przedszkola. Zgłaszany problem – trudności w prawidłowej wymowie głosek [k], [g].

2. Wywiad z rodzicem
Dane z wywiadu:
- data urodzenia: 07.10.2016r
- wiek: 3 lata i 4 miesiące
- skład rodziny: rodzice ( mama – w dzieciństwie bez problemów z wymową, tata – w dzieciństwie problem z prawidłową wymową głoski [r]), starsza siostra – wiek 7 lat, wymowa prawidłowa
-przebieg ciąży prawidłowy, poród przed planowanym terminem, na początku 37 tygodnia przez cesarskie cięcie – stan po cięciu cesarskim
- Apgar – 10
- waga dziecka: 3560g
- długość: 56 cm
- stan noworodka: dobry, trzymany kilkanaście godzin w inkubatorze w celu utrzymania odpowiedniej temperatury ciała w związku z wcześniejszym porodem
- nie występowały poważniejsze choroby, w wieku 4 miesięcy przebywał w szpitalu z powodu obturacyjnego zapalenia oskrzeli, następnie astma wczesnodziecięca leczona do 9 m.ż. lekiem Montelukast, później objawy ustąpiły, nie pojawiły się do tej pory
- dziecko karmione piersią do 7 m.ż., od 4 miesiąca życia wprowadzano pokarmy stałe zgodnie z normami żywieniowymi, dziecko bez problemów gryzie, żuje, pije, połyka, do 2 roku życia ssał smoczek, do 2,5 roku wieczorem pił kaszę z butelki ze smokiem typu niekapek, potrafi prawidłowo pić ze słomki
- rozwój fizyczny lekko opóźniony: początkowo dziecko bardzo ruchliwe, w kolejnych miesiącach życia z powodu wyższej niż przeciętna wagi chłopiec miał problemy z samodzielnym obrotem z pleców na brzuch i z brzucha na plecy, poddany rehabilitacji, w wieku 9 miesięcy zaczął raczkować (również po wcześniejszej rehabilitacji), po skończeniu 1 r.ż. dziecko przemieszczało się raczkując lub chodząc, trzymając się ścian, mebli, 1rok i 4 miesiące – dziecko chodziło samodzielnie
- rozwój mowy opóźniony – dziecko głużyło i gaworzyło, pierwsze słowa zaczęły pojawiać się po ukończeniu 1r.ż. w bardzo małej ilości, w późniejszym okresie mowa rozwijała się bardzo wolno, pojawiały się proste słowa, sylaby, wcześniejsze zanikały. W wieku 2lata i 4 miesiące u chłopca zdiagnozowano ORM, dziecko uczęszczało na zajęcia logopedyczne, ćwiczył intensywnie w domu z mamą ( ćwiczenia usprawniające aparat mowy, ćwiczenia słuchowe, dźwiękonaśladowcze, itp.); w wieku 3 lat po rozpoczęciu uczęszczania do przedszkola nastąpił ogromny rozwój mowy, pojawiały się nowe słowa, zwroty, proste zdania, obecnie dziecko ma zasób słownictwa odpowiedni do wieku, mówi bardzo dużo, - dziecko posługuje się prawą ręką, słuch prawidłowy
Dane z obserwacji dziecka
Chłopiec jest dzieckiem początkowo nie ufnym wobec nieznanych osób, miejsc, pytany przez osobę, której nie zna dobrze, zakrywa się, przytula się do mamy, nie chce odpowiadać. Z relacji matki – dziecko wrażliwe, bardzo mocno związane z matką. Po przyzwyczajeniu się do nowych osób, sytuacji w obecności mamy, dziecko rozmawia, odpowiada na pytania, jest wesołe, uśmiechnięte.
Dokumentacja dziecka
Dziecko nie posiada opinii logopedycznej, uczęszczał na prywatną rehabilitację oraz zajęcia logopedyczne.

3. Diagnoza logopedyczna
Diagnoza początkowa – opóźniony rozwój mowy
Diagnoza obecna – parakappacyzm i paragammacyzm, wadliwa realizacja głosek głównie w nagłosie
Wynik badania mowy, sprawności komunikacyjnych i aparatu mowy
- badanie mowy przeprowadzone na podstawie kwestionariuszu badania mowy zawartym w „Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola” G. Demel: dziecko prawidłowo realizuje większość dźwięków, głoski [r] nie brałam pod uwagę – realizowana jako [l], głoski [k], [g] dziecko zamienia na [t], [d], ale jedynie w nagłosie, w śródgłosie i wygłosie głoski te realizowane są prawidłowo, słuch fonematyczny prawidłowy – dziecko wskazywało odpowiednie obrazki
- badanie nadawania mowy w aspekcie leksykalnym: dziecko nazywa większość wskazanych obrazków, nazywa proste czynności, zasób słownictwa dziecka jest na poziomie wieku
- badanie mowy w aspekcie gramatycznym: prawidłowo buduje proste zdania, stara się używać prawidłowych form gramatycznych, opisuje obrazek, buduje proste zdania
- badanie mowy w aspekcie ekspresyjnym: prozodia mowy ( rytm, melodia, akcent) w normie wieku, tempo mowy normalne, kiedy dziecko coś bardzo przeżywa, denerwuje się mówi bardzo szybko
- rozumienie mowy: chłopiec rozumie wszystko, co się do niego mówi
- sprawności komunikacyjne: dziecko udziela odpowiedzi na proste pytania, zna swoje imię i nazwisko, wie ile ma lat, sam zadaje pytania, jest bardzo ciekawe, wypowiedzi chłopca dostosowane są do norm wiekowych, nazywa obrazki, naśladuje dźwięki
- aparat mowy: budowa języka prawidłowa, budowa wędzidełka podjęzykowego prawidłowa, podniebienie budowa prawidłowa, wargi budowa prawidłowa, zęby mleczne, zgryz prawidłowy
- dziecko połyka prawidłowo,
- tor oddychania jest również prawidłowy,
- aparat artykulacyjny: obniżona sprawność ruchowa języka

4. Plan terapii logopedycznej
- usprawnianie narządów artykulacyjnych, w tym głównie języka
- ćwiczenia słuchu fonematycznego
- ćwiczenia przygotowujące do wywołania głoski [k], np.:
-Picie gęstych płynów przez długą, cienką słomkę.
-Naśladowanie ssania cukierka przy opuszczonej żuchwie.
-Zabawa w ziewanie przy szeroko otwartych ustach.
-Chuchanie na zmarznięte dłonie, lusterko itp.
-Przysysanie drobnych papierków do rurki i przenoszenie ich na planszę.
-Gulgotanie przy płukaniu ust.
-Koci grzbiet – opieranie czubka języka o dolne zęby i unoszenie go do góry.
-Góra-dół – przyklejamy masę języka do podniebienia przy szeroko otwartych ustach i energicznie opuszczamy przód języka w dół.
-Ćwiczenia wzmacniające tył języka przez wymawianie głoski [χ]:
-śmiech dziadka: he he
-śmiech brata ho ho
-Śmiech siostry hi hi
-śmiech mamy ha ha

- wywołanie prawidłowej realizacji głoski [k]:
-Logopeda demonstruje dziecku, jak prawidłowo wygląda realizacja głoski, dziecko powtarza przed lustrem.
– Pacjent siedzi na krześle lub leży na materacu i odchyla głowę do tyłu. Masa języka osuwa się do tyłu, jego tylna część unosi się do podniebienia – następuje prawidłowa realizacja głoski [k].
– Jeśli dziecko na to pozwala (pamiętajmy – nic na siłę, zawsze są sposoby na zachęcenie dziecka do współpracy) przytrzymujemy szpatułką lub palcem w rękawiczce apex dziecka na dnie jamy ustnej i prosimy o powtórzenie: ta, te, to, tu.
- Przy szeroko otwartych ustach maluch wypowiada logotomy:
aka, oko, uku, eke, iki, yky
ak, ok, uk, yk, ik
ka, ko, ke, ku, ky (przy głosce „g” odpowiednio te same logotomy, tyle, że z „g”, czyli: aga, ogo itd.).
– Dziecko przytrzymuje chrupkę za dolnymi jedynkami i próbuje wypowiedzieć [k].
Po wywołaniu „k” głoska „g” powinna pojawić się samoistnie. Jeśli jednak nadal są problemy:
Można polecić wymawianie „k” z równoczesnym lekkim uderzaniem w klatkę piersiową dłonią zwiniętą w łódeczkę.
Jeśli będzie problem z jej bezdźwięczną realizacją należy wybrzmiewać ją między samogłoskami, np. aga, ago, age, agu itd.
Podczas wybrzmiewania „d” z unieruchomionym czubkiem języka, palcem lub szpatułką uzyskujemy również „g”.

- utrwalenie prawidłowej wymowy głoski
Ważne, żeby na początku nie występowała głoska [t]! a w przypadku wywoływania głoski [g] nie pojawiała się głoska [d]
- Najpierw ćwiczymy połączenia z samogłoskami tylnymi w nagłosie:
ka, ko, ke, ku (wyrazy, potem związki wyrazowe, potem zdania
- Potem ćwiczymy połączenia z samogłoskami w śródgłosie:
aka, ako, ake, aku,
oka, oko, oke, oku,
eka, eko, eke, eku,
uka, uko, uke, uku
(wyrazy, potem związki wyrazowe, potem zdania).
- Potem ćwiczymy połączenia z samogłoskami w wygłosie:
ak, ok, ek, uk, ik, yk
(wyrazy, potem związki wyrazowe, potem zdania)
- Przechodzimy do ćwiczeń połączeń ze spółgłoskami w nagłosie i śródgłosie:
kle, kla, klu, kre, kro
wka, lko, lka, łko, nka, żka
(wyrazy, potem związki wyrazowe, potem zdania).

Takie same etapy podczas utrwalenia prawidłowej wymowy głoski [g]

- automatyzacja głosek [k], [g]
- etap utrwalenia wywołanych głosek w związkach wyrazowych (nagłos, śródgłos i wygłos); mowa spontaniczna; opowiadanie treści historyjek obrazkowych, różnicowanie dźwięków k-t, g-d

Zalecenia dalsze
- kontynuowanie terapii logopedycznej z logopedą, przynajmniej raz w tygodniu, ćwiczenia według wskazówek logopedy w domu, kilka razy dziennie po kilka minut, w miarę możliwości dziecka.