Dziecko z autyzmem w przedszkolu

Dziecko z zaburzeniem Autyzmu w grupie przedszkolnej.

Autyzm to rozległe zaburzenie rozwojowe. Zostało ono zdiagnozowane w 1943r. przez niemieckiego psychiatrę Leo Kancera. Zazwyczaj zaburzenia autystyczne diagnozuje się w wieku 2-6 r.ż. (autyzm wczesnodziecięcy, zespół Aspergera), ale diagnozę można przeprowadzić w każdym momencie.
Przyczyny autyzmu:
Dokładnie nie wiadomo na 100% co powoduje autyzm, ale na przestrzeni badań ustalono domniemane przyczyny tego zaburzenia
- uszkodzenie CUN
-uszkodzenie w okresie płodowym
-nieznaczne powiększenie komór mózgowych
-infekcja wirusowa w pierwszych trzech latach życia
-zaburzona krzywa cukrowa
-czynniki genetyczne
-zaburzona sfera neuroprzekaźników
-podwyższony poziom serotoniny(30-50% osób)
-zanieczyszczenie środowiska
-szczepionki skojarzeniowe, itp.

Zaburzenia autystyczne mogą wystąpić zarówno od urodzenia, ale również są przypadki, że dziecko do 2-3 r.ż. rozwijało się prawidłowo, a następnie wystąpił regres. Bardzo ważne jest dostrzeganie w czasie obserwacji dziecka nawet pojedynczych objawów, sytuacji niepokojących, rozmowa z rodzicem , współpraca rodziców z nauczycielem, w celu weryfikacji spostrzeżeń.

Objawy, które powinny nas zaniepokoić:
Osoby z autyzmem wyróżnia głęboki brak kontaktu afektywnego z innymi ludźmi, charakteryzujący się wycofaniem z kontaktów społecznych oraz niemożność tworzenia tych kontaktów.
W autyzmie występują deficyty zdolności porozumiewania się. W porozumiewaniu się werbalnym występuje m.in. mowa swoista ( yminoezniemaskyf), echolalia, zwłaszcza bezpośrednia(powtarzanie po rozmówcy), mowa skandująca(robotyczna), mutyzm, agramatyzmy. Często u dziecka z autyzmem występuje całkowity brak komunikacji zarówno werbalnej jak i niewerbalnej. Brak w/w zaburzeń u osoby z zespołem Aspergera.
W związku z zaburzeniami komunikacji, występują charakterystyczne problemy w trakcie zabawy. Często występuje postawa rządząca- autystyk chce podporządkować wszystkich sobie, współbawiących traktuje przedmiotowo. Każde odstępstwo od takiej zabawy grozi wybuchem złości, agresją. Drugim problemem jest ucieczka, dziecko oddala się od grupy i bawi się samo. Innymi problemami są: wykorzystywanie zabawek niezgodnie z ich przeznaczeniem, tworzenie ciągów przedmiotów, szukanie echa. Zabawa dzieci z autyzmem może także polegać na wybiórczości zainteresowań np. dziecko interesuje się tylko dinozaurami.

Osoby z autyzmem odbierają świat bezpośrednio. Autysta rozumie wszystko tzw. czarno na białym. Nie jest w stanie zrozumieć parafraz, porównań, skrótów myślowych. Nie jest osobą współodczuwającą, empatyczną. Nie potrafi wyobrazić sobie tego, co dzieje się w umyśle drugiego człowieka. Jeżeli autysta kogoś uderzy, powiesz mu że tak nie wolno, bo tą drugą osobę to boli, on powie że rozumie, a za chwilę zrobi dokładnie to samo.

U każdej osoby z zaburzeniami autystycznymi występują zaburzenia percepcyjne obejmujące każdą sferę zmysłową.

WZROK
-nadwrażliwość - nadwzroczność(mroczki w oczach), nadwrażliwość na światło, zaburzenie schematu otoczenia
- niedowrażliwość – patrzenie w słońce, żarówkę, świecenie w oczy latarką

SŁUCH
-nadwrażliwość – reagowanie na różne dźwięki np. mechaniczne, z otoczenia, nie tolerowanie czyjegoś głosu,
- niedowrażliwość – stukanie, szuranie, szukanie dźwięków, wytwarzanie dźwięków, krzyk, bicie drugiej osoby, żeby krzyknęła.
- „biały szum” – bicie serca, oddech, burczenie w brzuchu

DOTYK
-nadwrażliwość – trzymanie narzędzia piśmienniczego, zabawa materiałami o różnej strukturze, praca z takimi materiałami jak klej, farby, kredki, plastelina itp., obcinanie paznokci lub włosów, kąpiel; zaburzenia czucia głębokiego – praca mięśni i stawów, wyjście z domu, wysiłek fizyczny jest ogromnym wysiłkiem powodującym ból
-niedowrażliwość - doświadczanie przez dotyk(zaburzenie czucia powierzchniowego), kopanie przedmiotów, dziecko w ciągłym ruchu, ruch wirowy, fikołki, zwisy głową w dół

SMAK
-nadwrażliwość – jedzenie wybiórcze,
-niedowrażliwość – jedzenie wszystkiego, bez umiaru, jedzenie nawet tego, co nie jest zjadliwe.

WĘCH
-nadwrażliwość – autystykowi przeszkadzają zapachy, przez co np. powie komuś, że śmierdzi, nie pójdzie do toalety itp.
-niedowrażliwość – szukanie różnego typu zapachów w otoczeniu.

W związku zaburzeniami percepcji dziecko ucieka do autostymulacji. Nasza rola, jako nauczyciela, polega na obserwacji tych zachowań i ustaleniu funkcji autostymulacji i w zależności od jej celu eliminowanie , zastępowanie bądź wzmacnianie. A może być ona :
-ucieczkowa – dziecko podczas trudne sytuacji, zadania wycofuje się z działania,
-uwagi – dziecko zwraca na siebie uwagę,
-pomagająca- dziecko poprzez autostymulację lepiej przyswaja wiadomości, jest bardziej skupione.

Autysta często nie jest zainteresowany czynnościami przedszkolnymi(zajęcia, zabawa, uroczystości, przedstawienia) być może z powodu nadmiernej ilości bodźców lub odwrotnie, jeżeli tych bodźców jest za mało, z powodu niedyspozycji, niezrozumienia itp. My, nauczyciele musimy pamiętać, że „nic na siłę”, nie osiągniemy raczej żadnego efektu jeżeli zmusimy takie dziecko do czegoś, Może nastąpić wycofanie, agresja , wybuch złości, a nie o to nam chodzi. Często musimy działać intuicyjnie. Jeżeli dziecko nie siada w kole to dajmy mu swobodę, a pozostałym dzieciom po prostu powiedzmy: on ma autyzm i uczy się w inny sposób, jeżeli będzie chciał, to z nami usiądzie.
Dzieci autystyczne często nie uczestniczą w zajęciach, nie wykonują prawidłowo poleceń, bo ich po prostu nie rozumieją, są dla nich abstrakcyjne. Dlatego często w pracy z autystykami stosuje się schematy i piktogramy. Przykładem może być tu szykowanie posiłku. Kiedy mówimy do dziecka „zrób kanapkę” –dziecko bez zaburzeń wykona tą czynność bez problemu, a autystyk.....będzie to dla niego abstrakcja , która może doprowadzić do skrajnie niepożądanych zachowań. Po pierwsze pozbywamy się nadmiaru bodźców, następnie uczymy autystyka wykonać tą czynność wg instrukcji(krok po kroku) najlepiej zwizualizowanej (to jest chlebak – otwórz go – wyjmij chleb – weź nóż z szuflady – otwórz lodówkę – wyjmij masło i ser – weź z szafki talerzyk – połóż chleb na talerzu.........)
Praca z dzieckiem autystycznym wymaga od nauczyciela przede wszystkim spokoju i dużo cierpliwości, ale też stanowczości i zdecydowania. Od rodziców innych dzieci w grupie, dużego zrozumienia , empatii , ale także zaufania do nauczycieli i innych pracowników przedszkola, ponieważ robimy wszystko, żeby dzieci czuły się w przedszkolu dobrze, bezpiecznie i przebywały w miłej i spokojnej atmosferze.