Ponadczasowa moc pedagogiki Marii Montessori

Ponadczasowa moc pedagogiki Marii Montessori

Maria Montessori była pierwszą kobietą we Włoszech, która ukończyła medycynę. Dzięki swojemu wykształceniu, znajomości psychologii, filozofii i antropologii umiejętnie wykorzystała narzędzia naukowe podczas obserwacji dzieci. Stworzyła i nieustannie udoskonalała metodę nauczania wspierającą dzieci w rozwoju umysłowym, rozbudzała ich inteligencję i drzemiący w nich potencjał. Według Montessori edukacja dziecka nie polega wyłącznie na kształtowaniu go na obraz dorosłych, ale na wspieraniu poprzez uwolnienie uśpionych w nim możliwości. Jej metoda opiera się na czterech głównych filarach:

-chłonący umysł

-fazy wrażliwe

-przystosowane otoczenie

-postawa osoby dorosłej

Chłonący umysł - Maria Montessori wielokrotnie powtarzała, że umysł dziecka szczególnie od narodzin do 6 roku życia jest jak gąbka, która chłonie wszystko z otoczenia. Do takich wniosków doszła ponad 50 lat temu poprzez obserwację dzieci, z którymi pracowała. Dzisiejsze badania działania mózgu potwierdzają jej tezy. Wykazują one, że najważniejszym okresem rozwoju intelektualnego człowieka nie jest czas studiów, ale właśnie pierwsze 6 lat życia. Wtedy formowany jest mózg, inteligencja i świadomość człowieka.

Fazy wrażliwe - dziecko przechodzi przez etapy, w których staję się szczególnie podatne na niektóre aspekty otaczającego je świata. Montessori nazywa je fazami wrażliwymi lub oknami możliwości. W tym czasie dziecko przejawia większą umiejętność przyswojenia danej kompetencji, jak na przykład nauka języka ojczystego lub nabywanie zdolności manualnych.

Przystosowane otoczenie- dużą wagę przykłada się do przygotowania otoczenia dziecka. Powinno ono uwzględniać jego wzrost, by móc wspierać dziecięcy rozwój na wszystkich płaszczyznach: społecznej, intelektualnej, emocjonalnej i moralnej. Otoczenie, które jest uporządkowane , przyjemne, czyste, w którym znajdują się przedmioty funkcjonalne, ładne i wzbudzające zainteresowanie , zapewniają dziecku bezpieczeństwo i zaufanie.

Postawa osoby dorosłej– dzieci pozostają w ciągłym kontakcie z dorosłymi, którzy powinni im dawać przykład poprzez swoją postawę, pełną miłości i szacunku. Posiadają ogromne możliwości, jednak wyznaczenie drogi leży po stronie dorosłych, dlatego też powinni oni stale poznawać i obserwować etapy rozwoju swoich pociech, jak również samodoskonalić się w tym zakresie. Każdemu dziecku należy towarzyszyć w sposób zindywidualizowany, dostosowany do jego możliwości, potrzeb i zainteresowań.

Metoda Montessori zapewnia dziecku samodzielny rozwój, a istotą tej pedagogiki jest właśnie dziecko. To zasadnicza różnica pomiędzy propozycja Marii Montessori, a tradycyjnym nauczaniem. W tym drugim nauczyciel jest odpowiedzialny za proces nauczania i za jego rytm. W metodzie Montessori natomiast to dziecko staje się centrum procesu edukacyjnego, jako istota niezależna i aktywna, zdolna do samodzielnej nauki. Rola dorosłego polega zaś na ułatwieniu mu tego procesu.

Każde dziecko rodzi się z tak zwaną wewnętrzną siłą życiową. Należy być wyczulonym i zapewnić mu środki oraz dać sposobność do dokonywania wyborów, działania, myślenia i wypowiadania się . Rodzice powinni urządzić wnętrze swojego domu lub przynajmniej pokój dziecka w taki sposób, by ułatwić mu stopniowe zdobywanie niezależności. Według Montessori idealna przestrzeń to taka , w której dziecko może rozwijać się samodzielnie, pracując w swoim tempie i wykonując wybrane przez siebie czynności tak długo, jak sobie tego życzy. Chcąc wyeliminować przeszkody edukacyjne rodzice powinni dopasować meble i inne elementy wyposażenia wnętrza do wzrostu swoich pociech.

Bardzo ważną sprawą jest postawa rodziców. Musza obserwować dziecko, poznając jego potrzeby i oczekiwania, by móc towarzyszyć mu w jego rozwoju. Nie mogą jednak zapominać o jasnym i precyzyjnym wyznaczaniu granic. Sposób, w jaki my dorośli reagujemy i traktujemy swoje dzieci będzie dla nich wskazówką samą w sobie. Warto angażować najmłodszych do wykonywania codziennych czynności typu sprzątanie, czy przygotowywanie posiłków. Można również prowadzić rozmowy, zaznajamiać z nowymi umiejętnościami oraz pomagać samodzielnie odnaleźć odpowiedzi na zadawane pytania. Nie należy jednak ułatwiać dzieciom tych zadań. Metodyka Montessori zakłada bowiem maksymalne rozwinięcie potencjału drzemiącego w dziecku.

W metodzie Montessori materiały i zajęcia organizowane są według obszarów, które ułatwiają rozwój poszczególnych kompetencji i postaw. Dlatego tak ważna jest praca w zakresie geografii, matematyki, sztuki, astronomii, botaniki.

Obszar praktyczny – koncentruje się na osobie i jej środowisku. W tym zakresie rozwijana jest samodzielność i koordynacja ruchowa, jak również wola dziecka i jego logiczne myślenie.

Obszar sensoryczny – skupia się na rozwoju zmysłów jako głównym narzędziu poznawczym. Praca bazuje na rozwijaniu umiejętności obserwacji, dokonywaniu porównań i wyborów, a także na koncentracji.

Obszar językowy - zakorzeniony jest w zmysłach i skupia się na czytaniu, studiowaniu mowy oraz analizie czytania. To praca nad słownictwem , niezależnością myśli i budowaniem osobowości.

Obszar matematyczny - wywodzi się ze sfery zmysłów. Proces uczenia się przebiega od konkretu do abstrakcji. Nacisk stawiany jest na ład i porządek , logiczne myślenie, rozumowanie matematyczne i rozwiązywanie problemów.

Wiedza ogólna - obszar dotyczący wiedzy to zaspokajanie ciekawości dziecka w stosunku do otaczającego je świata. Rozwijane są zainteresowania geografią, astronomią, botaniką, wrażliwość na środowisko oraz inne formy ekspresji.

Metoda Montessori jest całościową filozofią podejścia do dziecka: dba o jego rozwój fizyczny, intelektualny i również duchowy. Postrzega dziecko jako niesamowicie wrażliwego obserwatora swojego otoczenia, który wszystko widzi, słyszy, czuje i zapamiętuje. Dlatego tak ważną częścią metody jest tzw. przygotowane otoczenie: otoczenie dostosowane do potrzeb dziecka, które pozwala mu na swobodne obserwowanie i poznawanie świata. Częścią tego otoczenia są oczywiście również jego zabawki (czy po montessoriańsku często nazywane też pomocami, bo jak mówiła Maria Montessori: zabawa jest dla dziecka pracą). Jakie „zabawki” używane są w metodzie Montessori? Jaką zabawkę można określić mianem „montessoriańskiej”? Czy zabawki Montessori muszą być kupowane w specjalistycznych sklepach? Otóż nie! Pomocą dydaktyczną może stać się nieomal wszystko – konieczne jest obserwowanie zainteresowań malucha i wspieranie go w ich rozwijaniu. Możemy wykorzystać znane i cenione przez wszystkich zabawki, takie jak klocki lego, czy drewniane. Mali budowniczowie w ten sposób mogą poznać fizykę otaczającego nas świata i uczyć się jej w najprostszy i najlepiej przyswajalny sposób. Zabawki drewniane są nie tylko całkowicie bezpieczne, ale także kolorowe i mają wiele kształtów, co pozwala najmniejszym pociechom poznawać wiele aspektów otaczającego ich świata. Ważne, by dziecka nie namawiać i nie zmuszać do wykorzystywania danego przedmiotu. Najczęściej wystarczy jedynie umieścić zabawki w zasięgu dłoni malucha, by ten sam po nie sięgnął, gdy akurat ma na to ochotę.