Recenzja artykułu naukowego pt. "Modelowanie z użyciem nagrań wideo w nauczaniu dzieci z zaburzeniami w spektrum autyzmu"

Ostatnio natknęłam się na bardzo ciekawy artykuł o modelowaniu zachowań z użyciem nagrań wideo, w nauczaniu dzieci z zaburzeniami w spektrum autyzmu. W swoje pracy staramy się poszukiwać coraz to nowszych inspiracji do pracy z naszymi podopiecznymi, metod poprzez które moglibyśmy jako terapeuci dotrzeć do dziecka w najskuteczniejszy sposób.
Dzieci z zaburzeniami rozwojowymi w spektrum autyzmu, przejawiają poważne trudności w przyswajaniu nowych umiejętności. Dodatkowo wykorzystanie niektórych z popularnych metod nauczania jest bardzo utrudnione, chociażby ze względu na przejawianie takich cech zachowań jak: znaczne deficyty z zakresie rozumienia i funkcjonalnego posługiwania się mową, deficyty jakościowe w kontaktach społecznych, poważne trudności we wchodzeniu w interakcje czy trudne do przełamania zachowania stereotypowe. Tak więc nauczanie zwłaszcza dzieci z autyzmem, stanowi ogromne wyzwanie dla nauczycieli oraz terapeutów.
Okazało się, że w przypadku wykorzystania nagrań wideo, wzrasta szybkość nabywania umiejętności, a także poprawia się generalizacja czego dowodzą liczne badania naukowe. Czym jest modelowanie? Otóż jest to proces uczenia się polegający na obserwowaniu i naśladowaniu zachowania innych osób. Siła modelowania zachowania została już dowiedziona w eksperymentach Bandury, Ross D. i Ross S. A., a obecnie została dzięki zdobyczom techniki w znacznym stopniu udoskonalona, i stworzyła obiecującą perspektywę terapii dzieci z autyzmem, z wykorzystaniem modelowania poprzez filmy wideo tzw. video modeling.
Ze względu na tak istotne zalety tej techniki, może ona być użyta w terapii osób z autyzmem na wielu płaszczyznach ich funkcjonowania: zachowania społeczno-komunikacyjnego, rozumienia i okazywania emocji, eliminacji trudnych zachowań np. złości, inicjowania kontaktów społecznych, czynności samoobsługowych i związane z niezależnym funkcjonowaniem np. przygotowywania posiłków, mycia zębów.
Dlaczego wg. mnie warto bliżej przyjrzeć się tej metodzie? Otóż:
Narodowe Centrum Autyzmu, zajmujące się promowaniem i rozpowszechnianiem informacji opartych na dowodach, dotyczących oddziaływań terapeutycznych oferowanych osobom z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, zakończyła pracę nad częścią projektu – National Standards Project, którego głównym celem było dostarczenie krytycznych informacji na temat tego, które z metod pracy z osobami z zaburzeniami ze spektrum autyzmu okazały się efektywne. Pierwsza faza projektu polegała na zbadaniu i określeniu poziomu badań naukowych wspierających oddziaływania terapeutyczne wykorzystywane w pracy z dziećmi z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Druga część projektu opublikowana w 2015 roku stanowi aktualizację literatury dotyczącej interwencji terapeutycznych, proponowanych osobom z zaburzeniami ze spektrum autyzmu z grup wiekowych, których dotyczyła pierwsza faza projektu. Oba raporty opierały się na badaniach dotyczących oddziaływań terapeutycznych opublikowanych w recenzowanych czasopismach naukowych. Okazało się, że wśród oddziaływań terapeutycznych, które zostały uznane za efektywne (oddziaływania ustanowione), zaliczono między innymi modelowanie. Modelowanie jako efektywny sposób nauczenia dziecka, jak coś zrobić, poprzez pokazanie mu tego. Dzieci mogą się wiele nauczyć poprzez obserwowanie i naśladowanie zachowań prezentowanych przez rodziców, rodzeństwo, rówieśników czy nauczycieli. Wykorzystanie tej formy jest szczególnie korzystne w przypadku dzieci, które lubią oglądać filmy, bajki i inne programy telewizyjne – które z dzieci nie lubi oglądać TV? W badaniu przeprowadzonym przez zespół naukowców pod kierownictwem Vanessy A. Green najczęściej zgłaszanymi przez rodziców metodami pracy z osobami z autyzmem były: zajęcia logopedyczne, plany wizualne, integracja sensoryczna i stosowana analiza zachowania. Jak widać wiele jest jeszcze do zrobienia w zakresie promocji metod opartych na dowodach. Wypada mieć nadzieję, że między innymi po publikacjach raportów Narodowego Centrum Autyzmu zmieni się świadomość zarówno nauczycieli, jak i rodziców osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, co do skuteczności niektórych stosowanych przez nich oddziaływań terapeutycznych.
Inną ważną kwestią jest to, że należałoby zbadać sam proces decyzyjny zarówno nauczycieli jak i rodziców, który leży u podstaw wyboru konkretnych metod wykorzystywanych do pracy z osobami z autyzmem. Ja, będąc na stażu, przyglądając się pracy terapeutów i nauczycieli, nigdy nie zetknęłam się z taką metodą. Zastanowić się należałoby dlaczego unika się jej wykorzystywana, skoro dowiedziono, że jest efektywna w pracy z młodszymi dziećmi? Być może dlatego, że jest zbyt czasochłonna: nagrywanie, odtwarzanie, analizowanie, powtarzanie, a może brak odpowiedniego wyposażenia placówki? Czy może zwykłe zaniechanie ze strony terapeutów, którzy wolą iść „utartymi ścieżkami”.

Magdalena Karwala; „Modelowanie z użyciem nagrań wideo w nauczaniu dzieci z zaburzeniami w spektrum autyzmu”: http://procare.edu.pl/publikacje/65-wideo-modelowanie