Przedmiotowy System Oceniania - Przyroda

Przedmiotowy System Oceniania z przyrody określa zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów z tego przedmiotu w Szkole Podstawowej im. Mikołaja Reja w Nagłowicach zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu
z dnia 7 września 2004 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów z późn. zm. oraz Wewnątrzszkolnym Systemem Oceniania w Szkole Podstawowej im. Mikołaja Reja w Nagłowicach.
Wymagania edukacyjne wynikają z Podstawy programowej kształcenia ogólnego opracowanej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej z 15 lutego 1999 r. oraz realizowanego programu nauczania
nr dopuszczenia DKW – 4015 – 51 /99/II/7

1. Cele edukacyjne.

Celem nauczania przyrody na poziomie szkoły podstawowej jest:
* rozbudzanie zainteresowań przyrodą ,światem , jego różnorodnością, bogactwem i pięknem,
* rozwijanie umiejętności prowadzenia obserwacji i pomiarów, analizy, uogólniania i wnioskowania,
* kształcenie rozumienia zjawisk i przemian zachodzących w przyrodzie, pozwalających na podejmowanie codziennych decyzji,
* rozwijanie wrażliwości ekologicznej,
* kształtowanie postaw dążących do zachowania równowagi w środowisku, zakłóconej działalnością człowieka,
* nabywanie umiejętności interpretowania zjawisk przyrodniczych oraz dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych,
* poznanie najbliższego środowiska i specyfiki swojego regionu,
* kształtowanie postaw związanych z tożsamością kulturową regionu,
* przygotowanie do wyszukiwania potrzebnych informacji z różnych źródeł,
* kształcenie umiejętności w zakresie czytania ze zrozumieniem, komunikowania się, współpracy i działania w grupie,
* nabywanie umiejętności świadomego kierowania własnym rozwojem,
* przygotowanie do właściwego reagowania na niebezpieczeństwa zagrażające zdrowiu i życiu.

2.Ocenianie wewnątrzszkolne ma na celu:

• poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie,
• pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu jego rozwoju,
• motywowanie ucznia do dalszej pracy,
• dostarczenie rodzicom, opiekunom i nauczycielowi informacji o postępach, trudnościach, i specjalnych uzdolnieniach ucznia,
• umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno- wychowawczej.

3.Ocenianie wiedzy i umiejętności ucznia dokonywane
jest:
• systematycznie i na bieżąco,
• wieloaspektowo i w różnych formach,
• w warunkach zapewniających obiektywność oceny,
• jawnie, rzetelnie i sprawiedliwie.

4. Ocenianie bieżące i klasyfikacyjne ustala się w stopniach wg następującej skali:

Stopień Oznaczenia cyfrowe Skrót
Celujący 6 cel
Bardzo dobry 5 bdb
Dobry 4 db
Dostateczny 3 dst
Dopuszczający 2 dop
Niedostateczny 1 ndst

5. Wymagania programowe na poszczególne oceny szkolne z przedmiotu przyroda.

Poziom wymagań konieczny (ocena dopuszczająca)
-wiadomości: uczeń dysponuje niepełną , fragmentaryczną wiedzą określoną programem; przy pomocy nauczyciela potrafi wyjaśnić proste pojęcia;
w minimalnym stopniu opanowuje zagadnienia omawiane na lekcjach; sporadycznie wykazuje się wybranymi wiadomościami z zakresu przyrody; posiada poważne braki w obszarze wiedzy o przyrodzie , które można usunąć w dłuższym okresie.
-umiejętności: uczeń przy pomocy nauczyciela lub kolegów wykonuje proste polecenia wymagające zastosowania podstawowych umiejętności wymaganych
w procesie uczenia się przyrody ; dostrzega związki pomiędzy przyrodą, gospodarką i kulturą; opisuje środowiska geograficzne; rozróżnia podstawowe źródła informacji przyrodniczej; wymienia podstawowe metody poznawania przyrody.
-postawy: jest biernym uczestnikiem zajęć , ale nie przeszkadza w ich prowadzeniu; włącza się do pracy pod nadzorem nauczyciela ; przy dużej pomocy nauczyciela potrafi odtworzyć efekty pracy kolegów i odwzorować zaprezentowane przez innych elementy wiedzy.

Poziom wymagań podstawowy(ocena dostateczna)

-wiadomości: uczeń opanował podstawowe (przystępne) wiadomości programowe pozwalające na rozumienie podstawowych, najważniejszych zagadnień omawianych na lekcjach; wyciąga podstawowe wnioski;
w opracowaniach pisemnych popełnia błędy merytoryczne , które potrafi samodzielnie poprawić po uwagach nauczyciela; postrzega całościowo rzeczywistość przyrodniczą; dostrzega walory przyrodnicze najbliższej okolicy.

-umiejętności: uczeń posiada kompetencje określone dla poziomu wymagań koniecznych, a ponadto : dysponuje podstawowymi umiejętnościami umożliwiającymi uzupełnienie braków w wiedzy niezbędnej do dalszego kształcenia; potrafi pod kierunkiem nauczyciela skorzystać z podstawowych źródeł informacji przyrodniczej; potrafi przeprowadzić proste obserwacje wg instrukcji; orientuje się w terenie; potrafi wykonać proste zadania pisemne oparte
o podręcznik lub inne źródła wiedzy.

-postawy: współpracuje z grupą w realizacji zadania przy wsparciu nauczyciela lub kolegów; w czasie lekcji wykazuje się aktywnością sporadyczną (pracuje bez zapału, ale nie przeszkadza innym).

Poziom wymagań rozszerzający(ocena dobra).

-wiadomości: uczeń zna i rozumie większość zagadnień poruszanych na lekcji; zna i rozumie większość pojęć; prawidłowo posługuje się terminologią przyrodniczą; gromadzi wiedzę konieczną do opisywania zjawisk przyrody; wyjaśnia procesy chemiczne, fizyczne i astronomiczne; czyta i interpretuje mapy, wykresy i tabele; dostrzega zależności pomiędzy czynnikami środowiska przyrodniczego i kulturowego; dobrze opanował wiedzę wymaganą programem(choć popełnia od czasu do czasu błędy); powtarza i uogólnia to co usłyszał od nauczyciela lub przeczytał w podręczniku lub w innych źródłach informacji.

-umiejętności: uczeń posiada umiejętności określone dla poziomu wymagań podstawowych , a ponadto potrafi umiejętnie wykorzystać zdobytą wiedzę do uzasadniania swojego stanowiska i argumentowania oceny zjawiska i jego wyników; samodzielnie poszukuje zależności w przyrodzie; formułuje pytania, problemy dotyczące zjawisk przyrodniczych w środowisku lokalnym i poszukuje ich rozwiązania z wykorzystaniem dostępnych źródeł informacji; obserwuje procesy chemiczne i identyfikuje substancje chemiczne w otoczeniu; rozpoznaje
z wykorzystaniem kluczy i zielników pospolite rośliny i zwierzęta; potrafi pod kierunkiem nauczyciela przeprowadzić analizę wyników doświadczenia; opracowuje na piśmie zagadnienia przyrodnicze wskazane przez nauczyciela.

-postawy: czynnie uczestniczy w lekcji; wykonuje polecenia nauczyciela; jest aktywny na lekcji, chociaż nie jest pomysłodawcą; realizuje chętnie cudze pomysły; zadania powierzone przez grupę wykonuje samodzielnie; pomaga innym; nie przeszkadza w pracy nauczycielowi i kolegom.

Poziom wymagań dopełniający (ocena bardzo dobra).

-wiadomości: opanował materiał przewidziany programem; dysponuje wiedzą wykraczającą poza materiał podręcznikowy ; dostrzega zmienność , różnorodność
i jedność rzeczywistości przyrodniczej; zna i rozumie wszystkie pojęcia wprowadzone na zajęciach oraz potrafi się nimi posługiwać w różnych sytuacjach poznawczych; rozwiązuje dodatkowe zadania zlecone przez nauczyciela; interpretuje nietypowe zjawiska przyrodnicze.

-umiejętności: uczeń posiada kompetencje określone dla poziomu wymagań podstawowych i rozszerzających, a ponadto: sprawnie i samodzielnie wykorzystuje w procesie uczenia się dostępne źródła wiedzy przyrodniczej; potrafi korzystając ze wskazówek nauczyciela dotrzeć do dodatkowych źródeł informacji; samodzielnie przeprowadza doświadczenia i obserwacje; formułuje wnioski i poddaje je interpretacji; samodzielnie rozwiązuje problemy rzeczywiste i hipotetyczne; integruje wiedzę zdobytą ze źródeł różnego typu oraz potrafi ją wyrazić
w wypowiedzi ustnej i pisemnej; poprawnie rozumuje w kategoriach przyczynowo-skutkowych wykorzystując zdobytą wiedzę ogólną; argumentuje swoje wypowiedzi; ocenia zjawiska, procesy i fakty.

-postawy: formułuje i przedstawia na forum publicznym(klasowym)własne opinie; bierze czynny udział w dyskusjach; podejmuje i wykonuje zadania
o charakterze dobrowolnym; bierze udział w konkursach; wykazuje się aktywną postawą w klasie; poproszony nie odmawia wykonania dodatkowych zadań; aktywnie uczestniczy w rozwiązywaniu zadań realizowanych przez grupę; często wykazuje własną inicjatywę.


Wymagania wykraczające poza program nauczania(ocena celująca).

-wiadomości: uczeń posiada wiedzę wykraczającą poza wymagania programowe i potwierdza ją w pracy lekcyjnej i poza lekcyjnej; rozwija i dokumentuje własne zainteresowania przyrodnicze; interesuje się nowymi osiągnięciami nauki dotyczącymi świata przyrodniczego; dodatkowa wiedza jest osiągnięta poprzez samodzielne poszukiwania i przemyślenia; posługuje się bogatym słownictwem fachowym; systematycznie wzbogaca swoją wiedzę poprzez czytanie literatury przyrodniczej.

-umiejętności: posiada umiejętności określone dla poziomu wymagań podstawowych, rozszerzających i dopełniających , a ponadto : nie tylko potrafi korzystać z różnych źródeł informacji wskazanych przez nauczyciela ale również samodzielnie potrafi zdobyć potrzebne informacje; potrafi nie tylko rozumować
w kategoriach przyrodniczych ale także powiązać problematykę przyrodniczą
z zagadnieniami poznanymi na innych przedmiotach; wyraża samodzielny stosunek do określonych zjawisk przyrodniczych; udowadnia własną opinię używając odpowiedniej argumentacji; interpretuje to co usłyszy lub przeczyta, syntezuje szczegółowe informacje.

-postawy: jest autentycznie zainteresowany tym co dzieje się podczas lekcji
i w pracy poza lekcyjnej; podejmuje z własnej woli realizacji różnych zadań wykazując się inicjatywa i pomysłowością; służy swa wiedzą członkom grupy uczniowskiej; współpracuje z nauczycielem w przygotowywaniu zajęć; osiąga sukcesy w konkursach o tematyce przyrodniczej; podejmuje się opracowywania materiałów.


Ocena niedostateczna

-wiadomości: braki w wiedzy są na tyle duże, iż nie rokują nadziei na usunięcie, nawet w dłuższym okresie i przy pomocy nauczyciela; widoczny wyraźny brak zainteresowania przedmiotem; uczeń nie zna podstawowych pojęć przyrodniczych; nie opanował w minimalnym stopniu zagadnień poruszanych na lekcji.

-umiejętności: uczeń nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi wykonać poleceń wymagających zastosowania elementarnych pojęć i prostych umiejętności; nie potrafi powtórzyć nawet fragmentów opracowywanego na lekcjach materiału; nie rozumie prostych związków i zależności występujących w przyrodzie.

-postawy: swoją postawą utrudnia a nawet uniemożliwia pracę innym; odmawia wykonywania zadań realizowanych przez grupę lub poleconych przez nauczyciela.

6. Ocenie na lekcjach przyrody podlega:
• wiedza i umiejętności;
• praca podczas zajęć lekcyjnych (praca w grupie świadcząca o umiejętności planowania, realizowania i prezentowania wyników działań);
• obowiązkowość;
• zdolność do samokształcenia;
• postawa wobec środowiska;
• prowadzenie zeszytu ćwiczeń;
• aktywność na lekcjach;
• udział w konkursach szkolnych i międzyszkolnych;;
• umiejętność przeprowadzania doświadczeń i dokumentowania wyników;
• umiejętność wykonywania projektów badawczych, przedstawiania wyników i wnioskowania na podstawie przeprowadzonych obserwacji i doświadczeń;
• umiejętność posługiwania się przyrządami, mapą, korzystania z podręcznika
i innych źródeł wiedzy.

7. Kryteria oceniania:
1. Ocena dopuszczająca : łatwe, najprostsze, uniwersalne, najbardziej niezawodne, najpewniejsze naukowo, bezpośrednio użyteczne na danym etapie kształcenia, konieczne do dalszego etapu uczenia się, użyteczne w życiu codziennym.
2. Ocena dostateczna: przystępne, proste i uniwersalne, pewne naukowo i niezawodne, niezbędne na danym etapie kształcenia, niezbędne do uczenia się na wyższym etapie kształcenia, użyteczne w działaniach praktycznych ucznia.
3. Ocena dobra: trudniejsze, mniej typowe, bardziej złożone, bardziej hipotetyczne, mniej niezbędne w danym i wyższych etapach kształcenia, mniej użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia.
4. Ocena bardzo dobra: najtrudniejsze, nietypowe, najbardziej złożone, hipotetyczne, teoretyczne bez widocznych zastosowań przez ucznia.
5. Ocena celująca: wiadomości wykraczające daleko poza program nauczania przyrody, samodzielne i twórcze rozwijanie własnych uzdolnień, biegłe posługiwanie się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych , propozycje rozwiązań nietypowych.
8. Ocenianie bieżące:
- oceny bieżące wystawiane są uczniom za wiedzę i umiejętności, z uwzględnieniem zaangażowania ucznia w ramach różnych form aktywności i zgodnie z wymaganiami edukacyjnymi zawartymi w planach wynikowych nauczania,
- w ocenianiu bieżącym nauczyciel uwzględnia wymienione niżej techniki i narzędzia,
- uczeń może być nieprzygotowany do zajęć z powodu nieobecności w szkole dłuższej niż trzy dni, bądź w skutek wypadku losowego i ma obowiązek zgłoszenia tego faktu nauczycielowi przed rozpoczęciem zajęć,

Techniki i narzędzia oceniania uczniów na lekcjach przyrody:

• wypowiedzi ustne na lekcjach bieżących, podsumowujących i powtórzeniowych: co najmniej 1x w semestrze;
• kartkówki, testy, sprawdziany, prace pisemne: co najmniej 5x w semestrze;
• referaty: 1x w semestrze( obowiązkowo w kl. VI);
• pracę domową: 2x w semestrze;
• prowadzenie zeszytów ćwiczeń: 1x w semestrze;
• ćwiczenia praktyczne,
• konkursy przedmiotowe i o tematyce przyrodniczej;
• zbiory przyrodnicze;
• prace badawcze, długoterminowe: 1x w semestrze;

Stosowanie i ocenianie testów i sprawdzianów:
1. Pod koniec semestru obowiązuje jedna praca klasowa pisemna
( sprawdzian), sprawdzająca wiadomości i umiejętności z przedmiotu przyroda z danego semestru. Zapowiada go nauczyciel z miesięcznym wyprzedzeniem.
2. Po każdym bloku tematycznym lub po kilku blokach możliwe jest przeprowadzenie sprawdzianu nauczycielskiego osiągnięć szkolnych ucznia.
3. Nauczyciel podaje uczniom zakres materiału oraz listę umiejętności na tydzień przed planowanym terminem sprawdzianu.
4. Nauczyciel sprawdza i ocenia prace pisemne uczniów w terminie nie dłuższym niż 14 dni od daty napisania prac przez uczniów.
5. Sprawdziany nauczyciel przechowuje w szkole do końca roku szkolnego.
6. Uczeń ma obowiązek przystąpienia do wszystkich kontrolnych prac pisemnych i odpowiedzi ustnej.
7. Sprawdziany oceniane są według następujących norm:
Ocenianie testów jednopoziomowych:

- 0 % - 34% prawidłowych odpowiedzi – ocena niedostateczna;
- 35% - 49% prawidłowych odpowiedzi – ocena dopuszczająca;
- 50% - 74% prawidłowych odpowiedzi – ocena dostateczna;
- 75% - 89% prawidłowych odpowiedzi – ocena dobra;
- 90% - 100% prawidłowych odpowiedzi – ocena bardzo dobra.

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który uzyskał 100% punktów możliwych do zdobycia oraz rozwiązał dodatkowe zadania sprawdzające wiedzę i umiejętności wykraczające poza program nauczania.

Kartkówki i odpowiedzi ustne.

• kartkówki to 15 minutowe sprawdziany o których nauczyciel nie ma obowiązku informowania uczniów, nie podlegają poprawie,
• kartkówki obejmują materiał najwyżej z trzech ostatnich lekcji,
• jeżeli uczeń z przyczyn obiektywnych nie pisał kartkówki, nauczyciel powinien umożliwić mu jej zaliczenie( pisemne lub ustne),
• odpowiedzi ustne obejmują materiał również najwyżej z trzech ostatnich lekcji,
• uczeń otrzymuje dwa pytania z zakresu wiadomości podstawowych, brak odpowiedzi – uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną.
Odpowiedź na jedno z nich jest równoznaczne z wystawieniem oceny dopuszczającej, a na dwa pytania- dostatecznej lub z prawem do odpowiedzi na dwa trudniejsze pytania z poziomu ponadpodstawowego.
Jeżeli uczeń zaliczy poziom podstawowy i odpowie na jedno pytanie z poziomu ponadpodstawowego- otrzymuje ocenę dobrą, a jeśli na dwa pytania- ocenę bardzo dobrą.
• Dopuszcza się możliwość krótkich odpowiedzi (1 pyt.). Odpowiedź poprawna „+”, odpowiedź niepoprawna „-”. Pięć plusów – ocena bdb., pięć minusów – ocena ndst.
• Na ocenę mają także wpływ: samodzielność odpowiedzi, znajomość zagadnienia, kultura języka.
• Nie odpytuje się ucznia bezpośrednio po jego dłuższej nieobecności w szkole, chyba, że uczeń sam zgłosi się do odpowiedzi.

Zeszyty ćwiczeń.
Zeszyty ćwiczeń są sprawdzane pod kątem zawartości merytorycznej, ale również pod kątem ortografii i estetyki. Podlegają bieżącej kontroli.

Aktywność na lekcji.
Oceniana jest na bieżąco przez przyznawanie dodatkowych punktów(+/-), za aktywne uczestnictwo w lekcji, polegające na udzielaniu logicznych i spójnych z tematem odpowiedzi oraz twórcze rozwiązywanie problemów.

Praca w grupie.
Ocenę za pracę w grupie może otrzymać cała grupa lub indywidualni uczniowie.
Ocenie podlegają umiejętności:
-planowania i organizowania pracy grupowej
-efektywnego współdziałania
-wywiązywania się z powierzonych ról
-rozwiązywania problemów w twórczy sposób.

W celu poprawy oceny niedostatecznej uczeń może:
• pisać poprawę kartkówki, sprawdzianu i pracy klasowej, z której otrzymał ocenę niedostateczną,
• poprawa sprawdzianów jest dobrowolna i musi odbywać się poza lekcjami, również w terminie nie dłuższym niż dwa tygodnie,
• punktacja za poprawianą prace jest taka sama jak za pracę pierwotną,
• przyjść przed lekcją i poprosić nauczyciela o odpytanie go z bieżących lekcji,
• uczeń lub jego rodzice wspólnie z nauczycielem ustalają możliwość odbycia dodatkowych zajęć wyrównawczych.

9.Ocenianie klasyfikacyjne:

• przy wystawieniu oceny śródrocznej i rocznej nauczyciel uwzględnia zasady ujęte w wewnątrzszkolnym systemie oceniania(§12),
• na miesiąc przed wystawieniem oceny klasyfikacyjnej nauczyciel powiadamia pisemnie ucznia i jego rodziców o zagrażającej mu ocenie niedostatecznej z przedmiotu,
• na tydzień przed posiedzeniem rady klasyfikacyjnej uczeń informowany jest o wyliczonym stopniu z przedmiotu,
• przy wystawianiu oceny rocznej nauczyciel uwzględnia w niej ocenę śródroczną, traktując ją jako ocenę cząstkową w drugim semestrze.

10. Informowanie o ocenach

• Nauczyciel, na początku roku szkolnego, informuje uczniów i rodziców (opiekunów) o wymaganiach edukacyjnych wynikających z realizowanego programu nauczania oraz o sposobach sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów.
• Każda ocena jest jawna i wystawiana według ustalonych kryteriów.
• Sprawdziany nie są oddawane do domu ucznia. Jeżeli rodzic zgłosi chęć zapoznania się z pracami swego dziecka, w ustalonym terminie nauczyciel udostępnia wgląd do nich.
• O ocenie niedostatecznej semestralnej czy rocznej uczeń informowany jest ustnie, a jego rodzice (opiekunowie) w formie pisemnej na miesiąc przed radą pedagogiczną klasyfikacyjną. Za pisemne poinformowanie rodzica (opiekuna) odpowiada wychowawca.
• Na 7 dni przed posiedzeniem klasyfikacyjnym rady pedagogicznej uczniowie są informowani o przewidywanych ocenach rocznych, czy semestralnych.

11. Inne postanowienia
•Uczeń ma prawo być nieprzygotowany do lekcji bez podania przyczyny dwa razy w semestrze, o ile zgłosi ten fakt przed lekcją, to nie ponosi żadnych konsekwencji (oprócz znaku -). Nie dotyczy to jednak lekcji, na których nauczyciel zaplanował sprawdzian lub powtórzenie.
•W przypadku wystąpienia poważnych przyczyn losowych, które przeszkodziły w przygotowaniu się ucznia do lekcji, również nie ponosi żadnych konsekwencji, jeżeli są one potwierdzone pisemnie lub ustnie przez rodzica (opiekuna) przed lekcją.
•Nie ocenia się ucznia znajdującego się w trudnej sytuacji losowej i do trzech dni po dłuższej nieobecności w szkole.
•Brak pracy domowej lub zeszytu ćwiczeń odnotowuje się znakiem (-).
Piąty „ –” równa się ocenie niedostatecznej.