Program autorski: Mazury - moja mała ojczyzna

PROGRAM
DLA DZIECI
W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

Opracowała
Hanna Wędrowska-Saramak

Przedszkole Samorządowe
RYN 2003r.

SPIS TREŚCI

I. Wstęp........................................ 2
II. Charakterystyka programu.................................. 3
1. Cele i zadania programu................................. 3
2. Konstrukcja programu.................................... 4
III. Treści edukacyjne – tematyka ............................ 5
1. Ja i moje miasto........................................ 6
2. Ja i przyroda mojego regionu......................... 7
3. Tradycje i zwyczaje Warmii i Mazur.............. 9
4. Nauka i technika w naszym regionie............... 10
5. Warmia i Mazury w literaturze........................ 11
IV. Literatura........................................12

I. Wstęp

Celem programu jest przybliżenie i rozbudzenie zainteresowania dzieci środowiskiem społeczno – przyrodniczym naszego regionu, jego historią, kulturą, tradycjami i zabytkami.

Mazury – region położony wśród lasów i jezior, z całym bogactwem flory i fauny zachęca i daje nieskończenie wiele możliwości do zgłębiania jego tajemnic.

Poznawanie legend, baśni i podań związanych z różnymi miejscami – pozwoli dziecku zgłębić zwyczaje i obrzędy panujące w tym regionie.

Spacery i wycieczki po bliskiej i dalszej okolicy ukażą historię naszego regionu.

Otoczenie opieką miejsc pamięci narodowej wyzwoli w dziecku uczucia patriotyczne.

Systematyczna obserwacja przyrody nauczy dziecko dbałości o nią, da możliwość poznania różnych gatunków roślin i zwierząt.

Zwiedzanie ciekawych miejsc – zabytki, rezerwaty przyrody, ostoje dzikich zwierząt, gospodarstwa agroturystyczne - zaciekawią dziecko historią Mazur, ukażą zmiany architektoniczne na przestrzeni lat.

II. Charakterystyka programu:

1. Cele i zadania programu.

Wprowadzanie dziecka w życie społeczności lokalnej i poznawanie dalszego środowiska społeczno- przyrodniczego, jest nieodłącznym elementem edukacji dziecka w przedszkolu.
Rozbudzenie zainteresowania historią i teraźniejszością własnego regionu, da dziecku podstawy wiedzy o najbliższym środowisku i zaszczepi w nim potrzebę wnikliwszego jego poznawania gdy będzie starsze.
Praktyczna wiedza i umiejętności poznawcze z tego zakresu, umożliwią dziecku satysfakcjonujący start w szkole, rozbudzą jego zainteresowanie regionem w przyszłości.

Głównym celem programu jest przybliżenie dziecku środowiska społeczno-przyrodniczego, w którym mieszka, żyje, działa i tworzy, a także wyzwolenie zaciekawienia i zainteresowania regionem Mazur, poznanie jego historii, tradycji i zwyczajów oraz walorów turystycznych.

Cele programu:
• Poznawanie najbliższego środowiska i specyfiki swojego regionu.
• Rozwijanie wiedzy na temat swojego regionu w powiązaniu z tradycjami własnej rodziny.
• Uwrażliwianie dziecka na otaczającą przyrodę – kształcenie związków emocjonalnych.
• Uświadomienie różnorodności i współzależności w przyrodzie.
• Kształcenie umiejętności obserwowania, eksperymentowania, badania i doświadczeń.

Efektem realizacji proponowanych treści w programie będzie:
• Znajomość adresu zamieszkania
• Znajomość własnego miasta, pobliskich miejscowości, regionu
• Znajomość nazw ulic i znajdujących się przy nich ważnych obiektów, zabytków
• Znajomość herbu miasta i związanych z nim legend
• Znajomość zwyczajów i obrzędów – gwara mazurska, pląsy i przyśpiewki ludowe
• Znajomość regionalnych podań, baśni i legend
• Znajomość miejsc pamięci narodowej
• Znajomość flory i fauny charakterystycznej dla regionu Mazur
• Umiejętność obserwacji i dostrzeganie walorów turystycznych naszego regionu
• Znajomość ważnych postaci, postaci historycznych związanych z regionem
• Umiejętność poszukiwania źródeł wiadomości o regionie – encyklopedia, internet, biblioteka.

2. Konstrukcja programu

Konstrukcja programu oparta jest na edukacji społecznej, przyrodniczej, językowej, artystycznej i ruchowej.

Dziecko, by zrozumieć wymagania społeczne i mieć szacunek dla innych musi czuć się osobą ważną, mającą możliwości wyrażania swoich uczuć i oczekującą wsparcia w trudnych, kłopotliwych dla siebie sytuacjach. Realizacja treści programu pozwoli rozwinąć u dziecka poczucie bezpieczeństwa, współuczestnictwa w społeczności, poczucia szacunku i akceptacji dla innych ludzi, innych poglądów i kultur, obyczajów i tradycji ludowych.

Celem realizacji edukacji przyrodniczej jest rozwijanie i wzmacnianie u dziecka jego naturalnej chęci poznawania świata, kształtowania szacunku dla wiedzy i środowiska przyrodniczego.

Sfera językowa i artystyczna – to poznawanie mazurskiej gwary, rymowanek czy przyśpiewek ludowych i porównywanie ze współczesnym nazewnictwem, to również kontakt z muzyką ludową i tańcem.

Zajęcia z dziećmi proponowane są w tym programie wg tematyki:
- Ja i moje miasto
- Ja i przyroda mojego regionu
- Tradycje i zwyczaje Warmii i Mazur
- Nauka i technika naszego regionu
- Warmia i Mazury w literaturze.

TREŚCI EDUKACYJNE – TEMATYKA

- Ja i moje miasto
- Ja i przyroda mojego regionu
- Tradycje i zwyczaje Warmii i Mazur
- Nauka i technika naszego regionu
- Warmia i Mazury w literaturze

EDUKACJA REGIONALNA PRZEDSZKOLAKA

Dziecko 6-letnie powinno:
1. Umieć wskazać na mapie swój region, znać nazwę –Warmia i Mazury
2. Znać herb i legendę swojego miasta – Ryn
3. Znać nazwy okolicznych wsi
4. Znać nazwy otaczających miasto jezior
5. Znać i stosować różne formy aktywnego wypoczynku oraz sporty wodne
6. Znać rodzaje drzew występujących w naszym regionie
7. Znać kilka gatunków zwierząt i ptaków leśnych i wodnych
8. Rozumieć potrzebę tworzenia parków krajobrazowych i rezerwatów przyrody
9. Znać rośliny i zwierzęta chronione w naszym regionie
10. Mieć świadomość konieczności segregowania śmieci i dbania o środowisko naturalne
11. Znać zwyczaje i obrzędy swojego regionu – zapusty, gody, taniec Szot, przyśpiewki mazurskie
12. Rozpoznać strój ludowy warmiński i mazurski
13. Znać miejsca gromadzenia dziedzictwa kulturowego – Chata Mazurska w Sądrach, Muzeum Mazurskie w Owczarni, muzeum ryńskie, Galeria Majkowskiego w Krzyzanach
14. Wiedzieć skąd czerpać wiadomości o swoim regionie, gdzie znaleźć źródła informacji
15. Posiada silne poczucie więzi ze swoim środowiskiem i regionem

Bibliografia:

1. M. Arndt i inni: Przyroda przeżywana i obserwowana z dziećmi przedszkolnymi. W-wa 1998 WSiP
2. I. Dudzińska: Metodyka wychowania w przedszkolu. W-wa 1976 WSiP
3. I. Dudzińska: Wychowanie i nauczanie w przedszkolu. W-wa 1983 WSiP
4. T. Gałczynska: Ten piękny tajemniczy świat – edukacja ekologiczna w przedszkolu. W-wa 1974 ZNFiGW
5. M. Komorowska: O programach prawie wszystko. W-wa 1999 WSiP
6. M. Kownacka: Razem ze słonkiem W-wa 1962 PWN
7. H. Kruk: Z ludźmi i przyrodą. W-wa 1991 WSiP
8. S. Lipnia: Kształtowanie pojęć u dzieci w wieku przedszkolnym. W-wa 1984 WSiP
9. A. Łada-Grodzicka: Program wychowania przedszkolnego XXI wieku WSiP 2000

TEMATYKA
CELE
(szczegółowe cele kształcenia sformułowane w oparciu o podstawę programową)
MATERIAŁ NAUCZANIA
(hasła wyodrębnione na podstawie analizy haseł z podstawy programowej)
SYTUACJE PEDAGOGICZNE
(metody pracy z dziećmi)
OSIĄGNIĘCIA ZAŁOŻONYCH CELÓW
(co powinno umieć, znać dziecko)

JA
I MOJE MIASTO
• Dz zna nazwę swojej miejscowości
• Dz zna adres zamieszkania
• Dz wskaże na mapie swoją miejscowość, odszuka ulicę na planie miasta
• Dz zna herb miasta i legendę z nim związaną
• Dz zna miejsca pamięci narodowej w swoim mieście i okolicy
• Dz zna ważne obiekty użyteczności publicznej w mieście

• Dom rodzinny
• Zabytki
• Ważne urzędy
• Miejsca pamięci
• Stare i nowe budownictwo
• Opowiadanie „Przygoda z małpką”
• Legenda herbu
• Wycieczka (Urząd Miasta, posterunek policji, poczta..., obelisk...)
• Dz umie posługiwać się mapą, planem miasta
• Dz wie jaką funkcję pełnią w społeczeństwie lokalnym ważne urzędy
• Dz opowie legendę herbu Rynu
• Dz wie do kogo może zwrócić się o pomoc w trudnej, nieprzewidzianej dla siebie sytuacji
• Dz ma silne poczucie więzi ze środowiskiem, opiekuje się miejscami pamięci narodowej

JA I PRZYRODA MOJEGO REGIONU

- WODA
• Dz wymieni etapy obiegu wody w przyrodzie
• Dz zna nazwę jeziora, nad którym położone jest jego miasto
• Dz rozpoznaje i nazywa zwierzęta i rośliny żyjące w jeziorze oraz w jego okolicy
• Dz zna sposoby spędzania czasu wolnego nad wodą
• Obieg wody w przyrodzie
• Kraina tysiąca jezior
• Mieszkańcy wody
• Roślinność
• Formy wypoczynku
• Sporty wodne
• Opowiadanie H Bechlerowej „Jedna srebrna kropla”
• Wycieczka nad jezioro Ryńskie i Ołów
• Wycieczka do stanicy, ośrodka żeglarskiego
• Piosenka szantowa
• Rejs statkiem po jeziorze
• Film przyrodniczy – mieszkańcy jezior
• Tworzenie albumu
• Dz ułoży historyjkę obrazkową na podst. opowiadania „Jedna srebrna kropla”
• Dz rozpozna nazwę jeziora nad którym położony jest Ryn, spośród wielu innych wymienianych przez n-la
• Dz zaznaczy, wskaże te zwierzęta i rośliny, które występują na Mazurach
• Dz wybierze obrazki przedstawiające sprzęt sportowy przydatny podczas wypoczynku nad wodą
• Dz nazywa sporty wodne – wyczynowe i rekreacyjne

- LAS

• Dz zna budowę drzewa
• Dz nazywa rodzaje drzew i warstwy lasu
• Dz nazywa zwierzęta i ptaki występujące w naszych lasach
• Dz rozpoznaje i nazywa niektóre grzyby i jagody
• Drzewa
• Zwierzęta, ptaki
• Dary lasu
• Wycieczka do lasu
• Spotkanie z leśniczym
• Zabawa tropiąca
• Zabawa dydaktyczna
• Opowiadanie
• Teatrzyk
• Tworzenie makiety „Las i jego mieszkańcy”
• Tworzenie albumu
• Dz wymieni części drzewa – korzenie, pień korona, liście, gałęzie
• Dz rozpozna na obrazku i w terenie drzewa iglaste i liściaste, nazwie je.
• Dz wymieni warstwy lasu – ściółka, krzewy....
• Dz odszuka na obrazku i nazwie przynajmniej trzy grzyby jadalne i dwa trujące.
• Dz przyporządkuje ptaki do gniazd i miejsc ich przebywania, rozpozna i nazwie trzy ptaki leśne
• Dz używa gwary myśliwskiej przy nazywaniu części ciała zająca

- POMNIKI PRZYRODY

• Dz potrafi zachować się w rezerwacie przyrody, przestrzega Kodeksu Przyjaciela Przyrody
• Dz zna niektóre rośliny i zwierzęta znajdujące się pod ochroną na terenie Mazur
• Park dzikich zwierząt
• Drzewa – pomniki przyrody
• Ptaki , rośliny chronione
• Wycieczka do Parku dzikich zwierząt w Kadzidłowie
• Plansza, plakat Ligi Ochrony Przyrody
• Spotkanie z leśniczym
• Tworzenie Kodeksu Przyjaciela Przyrody

• Dz wybierze obrazki przedstawiające poprawne zachowanie ludzi w lesie i uzasadni swój wybór
• Dz obrysuje rośliny i zwierzęta chronione występujące na Mazurach
• Dz umie korzystać z różnych źródeł informacji w celem poszerzenia swojej wiedzy na dany temat

- EKOLOGIA

TRADYCJE I ZWYCZAJE WARMII I MAZUR

- OBRZĘDY LUDOWE
- STRÓJ
- PIOSENKI
- TAŃCE


NAUKA I TECHNIKA W NASZYM REGIONIE

- ASTRONOMIA
- ARCHITEKTURA
- ROLNICTWO
- RZEMIOSŁO

WARMIA I MAZURY W LITERATURZE

• Dz potrafi posegregować odpady
• Dz zna zasady działania oczyszczalni ścieków
• Dz zna tradycje i zwyczaje swojego regionu
• Dz rozpozna ludowy strój warmiński i mazurski wśród innych
• Dz rozpozna wśród wielu pieśni hymn Warmii i Mazur
• Dz stwierdza różnice w charakterze pieśni ludowych, biesiadnych i szantowych
• Dz zna historię zasłużonych osobowości w swoim środowisku lokalnym
• Dz zna historyczną postać związaną z regionem Warmii i Mazur i jej osiągnięcia
• Dz zna sposoby obserwacji nieba
• Dz porówna budownictwo ludowe ze współczesnym (materiał budowlany dawniej i dziś)
• Dz porówna wyposażenie chaty mazurskiej z wyposażeniem swojego domu (wnętrze, sprzęt, naczynia, urządzenia...)
• Dz zna narzędzia i maszyny rolnicze, sposoby uprawy roślin.
• Dz zna ciekawe architektonicznie budowle w mieście i okolicy
• Dz zna różne rodzaje rzemiosła na terenie Mazur

• Poznawanie wartości dobra i zła w literaturze
• Dz zna nowe pojęcia dotyczące naszego regionu
• Dz zna tradycje i zwyczaje opisane w literaturze, legendy i podania.
• Poznawanie twórców, literatów ludowych

• Ścieki
• Odpady
• Spaliny (paliwa ekologiczne)
• Ochrona przyrody (las, park, trawniki w mieście...)

• Święta (Wielkanoc, Boże Narodzenie)
• Zapusty
• Gody
• Dożynki
• Strój warmiński i mazurski
• Pieśni i przyśpiewki
• Tańce – szot
• Szanty
• „Hej, mazury”
• „Dobry dzionek”, „Szewc”....

• postać A. Nowickiego
• Muzeum
• Mikołaj Kopernik
• Współczesne budowle – hotel, bank...
• Chata mazurska
• Spotkanie z Mazurem
• Gospodarstwo rolne
• Gospodarstwo agroturystyczne
• Ginące zawody – kowal, szewc,
• Twórczość ludowa – haft, rzeźba, malarstwo
• Stare fotografie

• Legendy
• Baśnie i podania ludowe
• Przysłowia
• Spotkania z ciekawymi ludźmi, twórcami ludowymi
• Nagrania
• Teksty literackie pisane gwarą
• Spotkanie z plastykiem, fotografikiem (panem Majkowskim)

• Wycieczka do oczyszczalni ścieków
• Akcja „Sprzątamy świat”
• Inscenizacja „Dobre rady na odpady”
• Gra planszowa – konstruowanie z dziećmi
• Zabawy badawcze

• Kolorowanki
• Historyjka obrazkowa np. „Przygoda wielkanocna”
• Opowiadania ilustrowane obrazem, kukiełkami
• Teatrzyki, inscenizacje
• Jasełka
• Filmy edukacyjne
• Książki – albumy
• Zabawy taneczne
• Wyliczanki w gwarze ludowej
• Prezentacja umiejętności dz. podczas imprez (programy artystyczne)

• Spotkanie w muzeum ( lub z żyjącym członkiem rodziny A. Nowickiego)
• Kącik tematyczny
• Zwiedzanie wystawy w RCK
• Wycieczka – obserwacje nieba
• Wycieczka autokarowa – chata mazurska, gospodarstwo agroturystyczne.
• Książka „Domy, budowle dawniej i dziś”
• Zagadki
• Spotkania z panią Polewaczyk, Junko, M. Basińską
• Wycieczka do szewca

• Teatrzyk
• Inscenizacja
• Tworzenie słownika gwary mazurskiej
• Opowiadania
• Filmy, wycieczki
• Pogadanka
• Wywiad
• Spotkanie

• Dz zaprojektuje grę planszową
• Dz rozpoznaje wyrażenia, które opisują co to jest oczyszczalnia scieków i co się w niej dzieje
• Dz czynnie uczestniczy w utrzymywaniu porządku w swoim środowisku. Rozumie sens takich działań
• Dz zna sposoby uzdatniania wody i jej oszczędzania
• Dz rozumie zależność człowieka od przyrody i przyrody od człowieka oraz zna sposoby jej ochrony.

• Dz opowie o tradycjach i zwyczajach panujących w jego rodzinnym domu, w domu dziadków
• Dz jest świadome i rozumie konieczność poszanowania odmienności, inności, wiary, zwyczajów. Uczy się tolerancji.
• Dz wymieni elementy ludowego stroju damskiego – czepiec, spódnica, fartuch, kamizelka oraz stroju męskiego – spodnie, kapelusz, kamizelka...
• Dz tańczy w parze taniec mazurski – szot
• Dz stosuje w zabawach wyliczanki ludowe

• Dz posługuje się lunetą podczas obserwacji nieba
• Dz rozumie wkład pracy ludzi w rozwój swojego środowiska i docenia, ich wartość kulturową
• (pamiątki, zapiski, kroniki)
• dz umie korzystać z różnych źródeł informacji – encyklopedia, słownik.
• Dz dostrzega różnice i podobieństwa w budownictwie jedno i wielorodzinnym.
• Dz zauważa ważną rolę wynalazków i postępu technicznego w codziennym życiu.
• Dz bezpiecznie korzysta z udogodnień technicznych w domu – radio, telefon, telewizor, pralka, odkurzacz, żelazko.
• Dz ulepi z gliny proste formy – wazon, dzbanek
• Dz odtwarza wzory ludowe – kreśli ołówkiem, wycina ażury
• Dz rozpozna i nazwie narzędzia rolnicze, wskaże ich przeznaczenie
• Dz porówna wygląd maszyn i narzędzi rolniczych dawniej i dziś – np. socha - pług
• Dz szyje ściegiem prostym i krzyżykowym
• Dz. ma świadomość społecznego znaczenia techniki dla ułatwienia życia i podnoszenia skuteczności pracy.

• Dz rozumie i uświadamia sobie, że źródła dobra i zła tkwią w naszej naturze, a agresja, złość, lęk, zazdrość, miłość to kategorie emocji i uczuć, które wyzwala człowiek
• Dz ma świadomość poczucia spójności grupy i silne poczucie MY w grupie, środowisku i swoim regionie
• Dz rozumie pojęcie „dziedzictwo kulturowe”, zdobywa umiejętność opowiadania o własnej miejscowości i ludziach w niej żyjących.