Alea iacta est - kości zostały rzucone i co dalej…? Podsumowanie wiadomości o aparacie ruchu

Biologia – scenariusz lekcji dla klasy VII
Temat: Alea iacta est – kości zostały rzucone i co dalej...? Podsumowanie wiadomości o aparacie ruchu.
Hasło programowe: Organizm człowieka. Układ ruchu.
Zakres treści: Budowa i funkcje szkieletu i mięśni. Budowa i rodzaje kości. Higiena i choroby aparatu ruchu.
Cel ogólny: Przypomnienie oraz powtórzenie wiadomości dotyczących aparatu ruchu.
Cele szczegółowe
Wiadomości
A – Uczeń:
•wylicza funkcje szkieletu,
•wymienia rodzaje kości tworzących różne partie szkieletu,
•podaje przykłady schorzeń związanych z aparatek ruchu.
B – Uczeń:
•rozróżnia elementy aparatu ruchu,
•lokalizuje poszczególne kości budujące szkielet,
•wskazuje czynniki, które wpływają pozytywnie na aparat ruchu.
Umiejętności
C – Uczeń:
•lokalizuje poszczególne kości, stawy i mięśnie tworzące aparat ruchu człowieka,
•porównuje elementy tworzące aparat ruchu człowieka
D – Uczeń:
•dowodzi współdziałania mięśni, ścięgien, kości i stawów w wykonywaniu ruchów,
•proponuje różne aktywności fizyczne dla prawidłowej budowy i funkcjonowania aparatu ruchu.
Postawy
Uczeń wykazuje postawę zainteresowania współpracą rożnych narządów wchodzących w skład organizmu człowieka.
Metody pracy (wg W. Okonia)
- podająca (uczenie się przez przyswajanie)
- problemowa (uczenie się przez odkrywanie)
- waloryzacyjna (uczenie się przez przeżywanie)
- praktyczna (uczenie się przez działanie)
- gier dydaktycznych
- pantomima
- burza mózgów (jeśli będzie na nią czas)
Formy organizacji pracy uczniów:
- indywidualna praca jednolita
- zbiorowa praca jednolita (praca z całą klasą)
Środki dydaktyczne: instrukcja do gry, plansza do gry, zalaminowane karty z pytaniami w różnych kolorach (różowy – mięśnie, żółty – kości, niebieski – choroby i urazy, zielony – model,grafika kości dłoni - pantomima – hasła umieszczone w jajkach niespodziankach lub zadanie z tablicy multimedialnej , start - zadanie specjalne – oryginalne karty z gry), plastikowe, małe koperty (w nich znajdują się karty z pytaniami, wklejki), kartki do losowania – funkcje szkieletu – pantomima, hasła ukryte w jajkach niespodziankach, 11 kart specjalnych pochodzących z gry „Quiz – ciało człowieka” gra edukacyjna dla ciekawych firmy Alexander, tablica i projektor, prezentacja multimedialna, plansze multimedialne, odpowiedni wystrój sali, np. rozwieszone plansze dotyczące budowy aparatu ruchu, model kości przygotowany przez uczniów, model szkieletu człowieka. Załączniki 1 – 7.
Przebieg zajęć:
Faza wprowadzająca
1. Nauczyciel wykonuje czynności organizacyjne – rozdaje uczniom instrukcje gry (jedna na parę) – załącznik 1, omawia ją, wyjaśnia wszelkie wątpliwości. Prezentuje planszę do gry – wyświetla ją na tablicy.

Faza realizacyjna

1. Gra według instrukcji
2. Aktywny udział wszystkich uczniów
3. Rozdanie wklejek i tekstów do samodzielnego uzupełnienia. Wklejki może nauczyciel rozdawać podczas lekcji, np. za prawidłową odpowiedź.

Faza podsumowująca

1. Przeczytanie na głos uzupełnionego tekstu (jeśli nauczyciel nie zdąży na lekcji rozdaje uczniom wklejki z odpowiedziami)
2. Ocena pracy uczniów (niekoniecznie wyrażona oceną)
2. Zadanie pracy domowej dla chętnych

Załącznik 1 - Instrukcja do gry
1. Podejdź do planszy i zakręć wskazówką.
2. Kolor, który wskaże oznacza kolor koperty, z której otrzymasz pytanie. Kolorom odpowiadają zagadnienia wg opisu:
Żółty – kości
Różowy – mięśnie
Niebieski – choroby i urazy
Zielony – model
- losujesz hasło z jajka niespodzianki – pantomima lub zadanie na tablicy multimedialnej
Start– pytanie z karty z gry Quiz Ciało człowieka
3. Za każdą poprawną odpowiedź otrzymujesz „+” – staraj się brać czynny udział w lekcji.
4. Pod koniec lekcji dostaniesz krótki tekst do uzupełnienia bazujący na pytaniach z gry. Jeśli uzupełnisz go prawidłowo możesz być z siebie dumna/dumny;)
Do dzieła;)

Jaką funkcję pełni trzewioczaszka?
Ochrania początkowe odcinki układu oddechowego i pokarmowego
Za pomocą czego połączona jest czaszka?
szwów
Kości wypełnione powietrzem to... zatoki
Z ilu kręgów składa się kręgosłup? 33-34 kręgi
Ile odcinków ma kręgosłup? 5
Wymień odcinki kręgosłupa; szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy, ogonowy
Układ ruchu dzielimy na część czynną i... bierną
Wymień funkcje szkieletu - Dźwiganie ciężaru ciała, nadanie organizmowi kształtu, ochrona narządów, wytwarzanie komórek krwi, gromadzenie składników mineralnych
Szkielet człowieka składa się z: szkieletu osiowego, obręczy kończyn oraz kości... kończyn górnych i dolnych
Wymień kształty kości.
Kości płaskie, różnokształtne, długie, krótkie.
Wymień dwie kości płaskie - Mostek, łopatka
Wymień dwie kości długie - Kość udowa, ramienna
Z ilu kości składa się szkielet dorosłego człowieka?
205/206
Wymień elementy szkieletu osiowego człowieka
czaszka, kręgosłup, klatka piersiowa
Czaszka składa się z:
mózgoczaszki i trzewioczaszki
Mózgoczaszka składa się z: kości klinowej, ciemieniowej, skroniowej, potylicznej, czołowej

Załącznik 2 – karty do gry
Trzewioczaszka składa się z:
kości jarzmowej, nosowej, szczęki i żuchwy
Jaką funkcję pełni mózgoczaszka?
Chroni mózg
Ile kręgów ma odcinek szyjny?
7
Jakie kości wchodzą w skład klatki piersiowej?
Żebra, mostek, odcinek piersiowy kręgosłupa
Z ilu par żeber składa się klatka piersiowa?
12
Jakie funkcje pełni klatka piersiowa?
Chroni serce, płuca
W skład klatki piersiowej wchodzą żebra jakie?
Prawdziwe, rzekome, wolne
Żebra prawdziwe łączą się z...
mostkiem
Kończyna górna łączy się z kręgosłupem obręczą... barkową W
Wymień odcinki ręki
Kości śródręcza, nadgarstka, palców
Wymień elementy obręczy barkowej
Łopatka, obojczyk
Jaka jest miednica kobiety. Dlaczego?
Owalna, szersza od męskiej, musi umożliwić poród
Kość miednicza składa się z trzech zrośniętych kości, wymień je.
Biodrowa, łonowa, kulszowa
Jakie mamy rodzaje połączeń kości?
Stawy, szwy, chrząstkozrosty
Wymień rodzaje stawów
Kuliste, zawiasowe, obrotowe
Co jest podstawowym elementem budulcowym szkieletu człowieka?
Tkanka kostna
Co to jest kostnienie szkieletu?
Zastępowanie tkanki chrzęstnej kostną
Wymień elementy budowy kości.
Istota zbita, istota gąbczasta, okostna, szpik kostny, tkanka chrzęstna
Wymień rodzaje szpiku kostnego
Czerwony, żółty
Wymień rodzaje tkanki mięśniowej
Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa, gładka, poprzecznie prążkowana serca
Wymień funkcje mięśni szyi.
Pozwalają na pochylanie i obracanie głowy
Wymień funkcje mięśni kończyny górnej
Zginają i prostują kończynę, umożliwiają ruchy przedramienia oraz ruchy nadgarstka i ręki.
Jaką funkcję pełni klatka piersiowa?
Chroni serce, płuca
Jak zbudowany jest mięsień?
Z brzuśca i ścięgna
Jak dbać o prawidłowy rozwój mięśni i kości?
Uprawiać sport, prawidłowo się odżywiać, kontrolnie chodzić do lekarza.
Wymień wady postawy
Skolioza, nadmierna kifoza, nadmierna lordoza
Jak sprawdzić czy mamy płaskostopie?
np. zamoczyć stopę w farbie i odbić na kartce. Jeśli odbicie stopy nie ma charakterystycznego wcięcia, mamy płaskostopie
Wymień choroby układu ruchu związane ze złym odżywianiem
Osteoporoza, krzywica
Jakie znasz urazy mechaniczne układu ruchu?
Skręcenie, zwichnięcie, złamanie
Na czym polega pierwsza pomoc w przypadku złamania kości
Należy unieruchomić dwa sąsiadujące stawy
Brak witaminy D3 w organizmie może spowodować chorobę zwaną...
krzywicą
Reumatyczną chorobą kości jest... osteoporoza
Skolioza to...
Boczne skrzywienie kręgosłupa
Na modelu pokaż odcinek szyjny kręgosłupa
Na modelu pokaż rzepkę
Na modelu pokaż żebra prawdziwe
Na modelu pokaż mostek
Na modelu pokaż szkielet osiowy
Na modelu pokaż kość ramienną
Na modelu pokaż żuchwę
Na modelu pokaż kręgi
Na modelu pokaż kości stępu
Na modelu pokaż szwy
Na modelu pokaż kość czołową
Na modelu pokaż łopatkę
Na modelu pokaż kość piszczelową
Na modelu pokaż kość potyliczną
Na modelu pokaż kość udową

Załącznik 3
Funkcje szkieletu – hasła do losowania (będą ukryte w jajkach niespodziankach) - pantomima
Dźwiganie ciężaru ciała
Nadanie organizmowi kształtu
Ochrona narządów
Wytwarzanie komórek krwi
Gromadzenie składników mineralnych

Załącznik 4 – wklejka szkielet z portalu Printoteka

Załącznik 5 – tekst do samodzielnego uzupełnienia
„Sprawdź się – czy już jesteś mistrzem?”
1. Szkielet pełni rolę
a) krwiotwórczą
b) gromadzi sole mineralne
c) nadaje kształt ciału
d) dźwiga ciężar całego ciała
e) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe
2. Część bierna aparatu ruchu dzieli się na: szkielet osiowy, szkielet kończyn oraz ............
3. Odcinek lędźwiowy kręgosłupa liczy
a) 7 kręgów
b) 5 kręgów
c) 12 kręgów
4. Kręg zbudowany jest z – wymień cztery elementy (str. 48 – podręcznik – jeśli nie pamiętasz)
5. Uzupełnij zdania: Klatka piersiowa składa się z 7 par żeber ........................................, które łączą się z mostkiem za pomocą ........................................3 par żeber ...........................łączących się z mostkiem poprzez chrząstkę siódmego żebra i 2 par żeber ..........., które nie mają połączenia z mostkiem.
6. Który punkt zawiera tylko nazwy kości pełniących funkcję ochronną?
a) kość udowa, kość piszczelowa
b) żebra, kości czaszki
c) kości czaszki, kość udowa
d) żebra, kości nadgarstka
7. W skład którego elementu szkieletu wchodzi kość promieniowa? Wybierz odpowiedzi spośród podanych.
a) w skład kończyny dolnej
b) w skład kończyny górnej
c) w skład obręczy miedniczej
d) w skład obręczy barkowej

8. Zapisz obok zdania literę P – jeśli zdanie jest prawdziwe, F – jeśli jest fałszywe
a) Obręcz barkowa łączy kończynę górną ze szkieletem osiowym.
b) Do połączenia kości zaliczamy: stawy, szwy i chrząstkozrosty.
c) Kręgosłup zdrowego, dorosłego człowieka jest idealnie prosty.
d) Staw biodrowy jest stawem zawiasowym.
9. Spośród podanych odpowiedzi wybierz właściwą i dokończ zdanie.
Brak witaminy D3 w organizmie może spowodować chorobę zwaną
a) reumatyzmem
b) płaskostopiem
c) krzywicą
d) złamaniem
10. Zapisz obok zdania literę P – jeśli zdanie jest prawdziwe, F – jeśli jest fałszywe.
a) w wypadku złamania należy unieruchomić dwa sąsiadujące stawy
b) w wypadku zwichnięcia uruchamiamy dwie kości sąsiadujące ze zwichniętym stawem
c) przyczyną skoliozy może być noszenie ciężkiej torby na jednym ramieniu przez dłuższy czas
d) brak witamin jest przyczyną chorób reumatycznych

Załącznik 6 – odpowiedzi

Załącznik 7 – linki do stron
zadanie 1
http://scholaris.pl/resources/run/id/47896
zadanie 2
http://scholaris.pl/resources/run/id/47896
zadanie 3
http://scholaris.pl/resources/run/id/47896 - trudne (stawy)
zadanie 4
https://www.memorizer.pl/test/7389/aparat-ruchu/0
zadanie 5
https://www.memorizer.pl/test/7389/aparat-ruchu/5/
zadanie 6
https://www.memorizer.pl/test/7389/aparat-ruchu/6/