Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi - wyzwanie XXI wieku

Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi to ogromne wyzwanie dla szkoły XXI wieku. Szkoła jest miejscem, gdzie uczniowie zdobywają wiedzę i przygotowują się do prawidłowego pełnienia w przyszłości funkcji społeczno – zawodowych. Zadaniem szkoły jest wspieranie kształtowania kompetencji kluczowych wśród uczniów. Kompetencje są konieczne do samorealizacji w życiu dorosłym.
Uczeń ze SPE postrzegany jest na pierwszym miejscu jako uczeń z niepełnosprawnością, niedostosowany społecznie, z zaburzeniami komunikacji językowej, ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, z chorobą przewlekłą, mający trudności adaptacyjne związane z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego tj. np. wynikającego z wcześniejszego kształcenia się za granicą. Do grupy uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi zalicza się również ucznia szczególnie uzdolnionego, którego najczęściej określa się mianem dziecka pilnego, dobrze się uczącego, grzecznego, mającego wysokie wyniki, biorącego udział w konkursach, olimpiadach. Uczeń zdolny stanowi dla nauczyciela wyzwanie, gdyż jest dzieckiem dociekliwym, dyskutującym, zadającym wiele pytań. Niejednokrotnie jego zachowanie postrzegane jest jako niegrzeczne. Nauczyciel musi wykazać się dużą elastycznością, uświadamiać i wdrażać ucznia do stosowania się do ogólnie przyjętych norm i reguł, przestrzegania prawa. Istotne jest również poszerzenie obszaru zainteresowań uczniów o sprawy społeczne (problemy innych osób), a także wskazanie sytuacji w których cele społeczne (np. współpraca) są ważniejsze niż cele poznawcze. U osób szczególnie uzdolnionych, inteligencja emocjonalna jest mało rozwinięta i należy ją kształtować.
Ważnym zadaniem nauczyciela jest rozwijanie zdolności wszystkich uczniów, niezależnie od ich poziomu funkcjonowania. Pracując z uczniem ze SPE nauczyciel ustala wymagania procesu edukacyjnego, zakres dostosowania programu edukacyjnego, uwarunkowania wynikające z diagnozy ucznia, cele edukacyjne i terapeutyczne, zasady pracy i oceniania. Nauczyciel musi wykonać dodatkowe czynności, zastosować odpowiednie rozwiązania metodyczne. Na każdym etapie procesu kształcenia powinien mieć na uwadze możliwości i potrzeby ucznia. Widnieją następujące etapy:
- czynności wstępne: odpowiednie miejsce pracy dla ucznia, oświetlenie, pomoce dydaktyczne;
- uświadomienie celów i wytworzenie pozytywnej motywacji;
- wprowadzanie nowych treści;
- nabywania, uogólniania i systematyzowania pojęć;
- utrwalania przez zastosowanie w praktyce;
W edukowaniu uczniów ze SPE nauczyciel i uczeń kontrolują w jakim stopniu udało się zrealizować cele edukacyjne.
Nauczyciel powinien wykorzystywać i kreować sytuacje, w których uczniowie mogą działać wspólnie. Włączanie ucznia do sprawnej grupy rówieśniczej należy dokładnie przygotować. Często uczniowie ze SPE czują się odsunięci przez swoich kolegów/koleżanki i w związku z tym wykształca się u nich niska samoocena, brak motywacji do nauki. Powstrzymanie tego zjawiska to ważne wyzwanie szkoły XXI wieku. Istotne jest obserwowanie przez nauczyciela sytuacji ucznia zagrożonego marginalizacją w klasie szkolnej. W razie niestosownych zdarzeń, należy wspierać ucznia, budować w nim poczucie własnej wartości.

Bibliografia:
1.Redakcja naukowa: Marzena Okrasa, Wojciech J. Maliszewski, Marian Fiedor, Komunikowanie się w środowisku szkolnym i pozaszkolnym – nowe trendy i obszary, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2015r.