Świat roślin i innych organizmów w obiektywie mikroskopu z elementami botaniki ekologicznej. Program zajęć kreatywnych z biologii dla uczniów klasy piątej

1. Charakterystyka programu.
Program jest przeznaczony do realizacji w klasie piątej szkoły podstawowej. Obejmuje zagadnienia zgodne z Podstawą Programową takie jak: komórkowa i tkankowa budowa organizmów żywych, mikroorganizmy wokół nas, różnorodność i znaczenie świata roślin.
2. Założenia programu.
Podstawowym założeniem jest kształtowanie takich kompetencji kluczowych jak: twórcze myślenie naukowe, kreatywność oraz innowacyjność. Rozbudzanie ciekawości poznawczej uczniów poprzez prowadzenie obserwacji makroskopowych i mikroskopowych, wykonywanie prostych doświadczeń biologicznych, interpretacja zjawisk zachodzących w przyrodzie oraz posługiwanie się podstawową terminologią biologiczną.
3. Cele edukacyjne programu:
* planowanie, przeprowadzanie oraz dokumentacja obserwacji i prostych doświadczeń biologicznych (rozróżnianie próby kontrolnej od badawczej)
* poprawne posługiwanie się podstawową terminologią biologiczną
* rozbudzanie ciekawości poznawczej uczniów
* rozumienie związku biologii z innymi naukami przyrodniczymi
* umiejętność korzystania z różnych źródeł informacji
* doskonalenie umiejętności pracy metodami aktywnymi
* wykorzystanie zdobytej wiedzy w życiu codziennym do rozwiązywania zadań problemowych
4. Metody i formy pracy:
Podczas pracy indywidualnej i grupowej stosowane będą następujące metody:
* badawcze - doświadczenia biologiczne, modelowanie komórek, zakładanie i prowadzenie hodowli, przygotowanie zielnika
* ćwiczeniowe - wykonywanie, analizowanie i interpretacja rysunków i schematów
* słowne - pogadanka, dyskusja, gry dydaktyczne
* obserwacyjne - obserwacje mikroskopowe preparatów trwałych i świeżych, obserwacje naturalnych okazów przyrody ożywionej, obserwacje zjawisk zachodzących w przyrodzie
5.Środki dydaktyczne:
* mikroskopy i preparaty mikroskopowe
* zestawy do wykonywania preparatów mikroskopowych
* przewodniki do oznaczania roślin, atlasy grzybów
* plansze
* programy multimedialne
6.Realizowana tematyka:
6.1 Obserwacje przyrodnicze i ich dokumentacja:
* Sposoby prowadzenia obserwacji
* Przyrządy służące do obserwacji
* Sposoby dokumentowania obserwacji
6.2 Świat w powiększeniu czyli obserwacje mikroskopowe:
* Budowa mikroskopu
* Zasady mikroskopowania
* Rodzaje preparatów mikroskopowych
* Wykonywanie preparatów mikroskopowych
* Mikroskopowanie na preparatach trwałych i świeżych
* Sporządzanie rysunku biologicznego
6.3 Komórkowa budowa organizmów:
* Budowa komórki - modelowanie komórek (np. z plasteliny, gipsu, tkaniny, styropianu i innych materiałów)
* Wykonywanie preparatów i obserwacje mikroskopowe komórek
* Rozróżnianie organelli komórkowych i sporządzanie rysunków
6.4 Tkankowa budowa roślin:
* Obserwacje mikroskopowe wybranych tkanek roślinnych(m.in okrywająca, miękiszowa i przewodząca)
* Cechy charakterystyczne tkanek roślinnych - prezentacja multimedialna
6.5 Niebezpieczne wirusy:
* Struktura wirusów - modelowanie
* Choroby wirusowe i profilaktyka - praca metodą projektu
6.6 Bakterie w powiększeniu:
* Budowa komórki - modelowanie oraz czynności życiowe
* Obserwacje mikroskopowe komórek bakterii
* Choroby bakteryjne i sposoby leczenia - praca metodą projektu
* Znaczenie bakterii w przyrodzie i w życiu człowieka - prezentacja multimedialna, gry dydaktyczne
6.7 Grzyby jako przedstawiciele organizmów cudzożywnych:
* Budowa komórkowa, czynności życiowe, zakładanie hodowli drożdży - obserwacje mikroskopowe
* Rozpoznawanie gatunków grzybów - praca z atlasem grzybów
6.8 W świecie protistów:
* Cechy charakterystyczne budowy
* Jednokomórkowce w kropli wody - zakładanie hodowli i obserwacje mikroskopowe
6.9 Różnorodność i znaczenie świata roślin:
* Mszaki, paprotniki, rośliny nagonasienne i okrytonasienne - obserwacje makroskopowe i mikroskopowe, doskonalenie techniki wykonywania rysunku biologicznego
6.10 Człowiek i rośliny:
* Rośliny użytkowe, przyprawowe, ruderalne i chwasty - przykłady i sposoby wykorzystania przez człowieka - praca metodą projektu
* Rośliny lecznicze w najbliższej okolicy - przygotowanie gazetki tematycznej
* Rośliny chronione ze szczególnym uwzględnieniem Kampinoskiego Parku Narodowego
* Znaczenie roślin w redukcji zanieczyszczenia powietrza - praca metodą projektu
6.11 Zakładanie zielnika:
* Zajęcia terenowe
* Wykorzystanie przewodników do oznaczania roślin z najbliższego otoczenia
* Przygotowywanie zielnika
7. Ewaluacja programu.
Ewaluacja programu powinna być prowadzona systematycznie. Oceniać należy atrakcyjność zajęć dla uczniów oraz skuteczność metod pracy. Narzędziami do uzyskania informacji są obserwacje uczniów podczas zajęć, kontrola zeszytów obserwacji, ankiety i opinie uczniów. Realizowana tematyka może być modyfikowana z uwzględnieniem zainteresowań i oczekiwań uczniów.