Jak wspierać samodzielność u przedszkolaka?

Referat dla rodziców
Opracowała : Zofia Pilch

Jak wspierać samodzielność u przedszkolaka?

W przedszkolu dziecko zdobywa umiejętności, których nie opanuje przebywając tylko wśród dorosłych.
Przedszkole to miejsce, gdzie dziecko często po raz pierwszy zostaje poza domem bez rodziców. Pójście dziecka do przedszkola można nazwać ,,startem w karierę zawodową”- biorąc pod uwagę fakt, jak wiele dziecko uczy się w tym czasie i jak kluczowe są to umiejętności dla dalszego jego rozwoju, to należy uznać prawdziwość tego stwierdzenia. W przedszkolu dziecko uczy się współpracy z innymi, koncentrowaniu się na zadaniu, samodzielnego radzenia sobie w wielu okolicznościach oraz wyrażania emocji- z tych umiejętności będzie korzystać przez całe życie.
Samodzielność to jeden z trzech głównych obszarów( obok umiejętności rozstawania się z rodzicami oraz nawiązywania kontaktów z rówieśnikami), który wpływa na przystosowanie się dziecka do nowego środowiska przedszkolnego. Jeśli dziecko dobrze radzi sobie z codziennymi czynnościami w domu, ma szansę w dużym stopniu poradzić sobie w przedszkolu, na przykład, gdy sprawnie ubiera się w domu rodzinnym, to najprawdopodobniej sprawnie ubierze się w sali przedszkolnej, szatni.
Pewne umiejętności są niezbędne do samodzielnego funkcjonowania dziecka poza środowiskiem domowym. Przedszkolak jest w trakcie ich nabywania i często jeszcze potrzebuje pomocy i wsparcia. Udany start w przedszkolu nie oznacza, że dziecko ma być w pełni samodzielne – nauczyciele są po to, by je wspierać. Należy pamiętać, że wspieranie nie polega na wyręczaniu dziecka. Najlepsze efekty przedszkolak osiąga, gdy jest zachowana spójność między wymogami przedszkolnymi i domowymi. Współpraca rodziców z gronem pedagogicznym znacznie przyspiesza rozwój samodzielności dziecka, poprzez wyznaczanie tych samych celów i bycia konsekwentnym.
Samodzielność najczęściej kojarzy się nam z czynnościami samoobsługowymi, takimi jak: jedzenie, mycie i wycieranie rąk, samodzielne korzystanie z toalety, rozbieranie się i ubieranie, zmiana obuwia. Ale samodzielność to także zagospodarowanie sobie czasu wolnego przez dziecko oraz dogadanie się z kolegą w cztery oczy, współpraca z innymi. Jeśli dziecko potrafi poprosić o pomoc, powiedzieć czego potrzebuje- to tak rozumiana samodzielność wiąże się z umiejętnościami językowymi, rozpoznawaniem swoich potrzeb oraz z...odwagą.
Zaangażowanie, samodzielność i aktywność to są główne czynniki, które wyzwalają w dziecku kreatywność i pozwalają odkrywać świat wszystkimi zmysłami. Kreatywność, eksperymentowanie, odkrywanie świata w zabawie pozwala dziecku na spontaniczny rozwój samodzielności i poznanie samego siebie, przy użyciu swoich zmysłów, odczuć i tego co nas otacza.
W jaki sposób należy wspierać samodzielność dziecka?:
-Należy być otwartym na sygnały dziecka- Dziecko często sygnalizuje słownie ( ,, ja sam, ja umiem, dam radę”) lub zachowaniem, że chce zrobić coś samo. Niekiedy widzimy że maluch czegoś potrzebuje, wystarczy poczekać chwilę, aby przekonać się, że sam potrafi po to sięgnąć.
-Należy stopniować trudności- Pomiędzy zupełną samodzielnością a pomaganiem dziecku we wszystkim jest wiele stopni możliwości. Przykładem niech będzie nauka wspinania się na drabinkę; na początku nauki wspinania rodzic może trzymać maluszka za rękę , potem być blisko , aby asekurować ewentualny upadek, po pewnym czasie wystarczy, aby rodzic śledził poczynania dziecka wzrokiem i podpowiadał np .,,teraz druga noga”, by na koniec uznać ,,bardzo dobrze radzisz sobie sam, będę na ławce , zawołaj- gdybyś mnie potrzebował”.
-Należy dbać o bezpieczeństwo – należy pamiętać że warunki bezpieczeństwa zmieniają się wraz z wiekiem dziecka. To, co jest nieodpowiednie dla dwulatka, dla trzylatka i starszego może być już zupełnie oczywiste. To od nas, dorosłych należy ogląd sytuacji i zdecydowanie ,,Tak, to dla ciebie” lub ,,Tego nie możesz jeszcze robić, to nie dla dzieci”.
-Należy wyrażać oczekiwania- Oczywiście nie zawsze jest tak, że dziecko chce coś robić samodzielnie. To rodzice dostrzegają, że czas już na naukę jedzenia widelcem czy naukę wkładania butów itp. Dzieci często protestują nie chcąc robić tego, w czym byli wyręczani ( na przykład nie chcą zakładać butów, bo zawsze ktoś im buty zmieniał). Należy jasno wyrażać oczekiwania wobec dziecka ( np.,, teraz już sam próbuj ubrać kurtkę”), zamodelowanie tego o co nam chodzi ,,pokażę ci, jak to zrobić”, wesprzeć wysiłki dziecka ,,pomogę ci na początku” oraz wzmocnić pozytywnie wysiłki dziecka( nie tylko efekty) ,, świetnie, udało się, dobrze ci poszło”.
Dzieci samodzielne lepiej sobie radzą w nowych sytuacjach, są pewniejsze siebie i mają wyższe poczucie własnej wartości.
Rodzice mogą wspierać dziecko w rozwijaniu samodzielności dostrzegając jego umiejętności, powstrzymując się od wyręczania oraz chwaląc postępy malucha.

Literatura:
-Aleksandra Ksokowska – Robak, Katarzyna Zeh ,,Tropiciele”-Poradnik dla rodziców
-,,Z klasą”-magazyn dla nauczycieli ( Kwartalnik 01(03)/2016, artykuł Justyny Sobolak”-,,Metody rozwijania kreatywności i pomysłowości u dzieci”