Program zajęć rewalidacyjnych dla ucznia z Zespołem Downa

PROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNYCH

Program rewalidacji indywidualnej został opracowany na podstawie:
• orzeczenia wydanego przez Poradnię Psychologiczno – Pedagogiczną,
• WOPFU za II okres ubiegłego roku szkolnego,
• wskazówki rodziców i wychowawców oraz obserwacje własne.
Program jest kontynuacją działań podjętych w latach poprzednich.

CEL GŁÓWNY:
Głównymi celami oddziaływań rewalidacyjnych dla dziecka będą:
• wspomaganie rozwoju mowy i umiejętności porozumiewania się, rozwijanie kompetencji językowych, umiejętności w zakresie czynnym i biernym, kształcenie spontanicznej ekspresji słownej
• aktywizowanie i korygowanie zaburzonych funkcji oraz wspomaganie wszechstronnego rozwoju ucznia na miarę jego indywidualnych możliwości
• troska o rozwój emocjonalny, stworzenie atmosfery akceptacji i zrozumienia
• rozwijanie autonomii ucznia, jego personalizacja i socjalizacja
• oddziaływanie psychoterapeutyczne, psychoedukacyjne wpływające na rozwój dziecka

CELE BEZPOŚREDNIE:
• uspołecznianie oraz rozwój emocjonalny
• usprawnianie w zakresie samoobsługi i zaradności życiowej
• kształcenie mowy oraz komunikacji werbalnej i pozawerbalnej, wzbogacanie słownictwa, usprawnianie i rozwijanie aparatu artykulacyjnego
• usprawnianie percepcji wzrokowej i koordynacji wzrokowo – ruchowej
• usprawnianie percepcji słuchowej i koordynacji słuchowo – ruchowej
• usprawnianie manualne i grafomotoryczne
• doskonalenie procesów poznawczych
 rozwijanie spostrzegawczości
 usprawnianie pamięci wzrokowej i słuchowej
 ćwiczenia koncentracji uwagi
• wstęp do nauki czytania i pisania
• ćwiczenia w przeliczaniu w zakresie dostosowanym do indywidualnych predyspozycji dziecka

METODY, FORMY ORAZ TECHNIKI PRACY Z UCZNIEM;
Techniki:
 poznanie ucznia przez nauczyciela
 stworzenie uczniowi szansy poznania samego siebie
 indywidualizacja i opieka nas uczniem w czasie procesu dydaktycznego
 różnicowanie prac i zadań
 uczenie systematycznej pracy
 nagradzanie i karanie

Metody:
 metoda Dennisona
 metody alternatywnej komunikacji: język obrazków i piktogramów
 metody relaksacji
 pedagogika zabawy
 elementy Metody Dobrego Startu
 muzykoterapia
 Metoda Ośrodków Pracy
 elementy Terapii ręki
 elementy arteterapii
 stymulacja polisensoryczna
 elementy Kinezjologii Edukacyjnej Paula Dennisona
 terapia wspomagająca z wykorzystaniem technologii komputerowej
 metody samodzielnych doświadczeń
 metoda naśladownictwa
 karty pracy i karty ćwiczeń
 gry i zabawy usprawniające mowę

Formy:
 zajęcia z formie indywidualnej

DZIAŁANIA EDUKACYJNE USPRAWNIAJĄCE (przykłady ćwiczeń):
1. Uspołecznianie:
• spełnianie poleceń nauczyciela, wykonywanie prostych prac pod jego kierunkiem
• rozpoznawanie roślin i zwierząt
• elementy wychowania komunikacyjnego (np. zasady poruszania się po ulicy, dojazd ze szkoły do domu).
• zachęcanie do zabaw naśladowniczych, konstrukcyjnych, tematycznych
• kształtowanie poczucia sprawczości podejmowanych działań i odpowiedzialności za swoje czyny

2. Rozwijanie emocji
• wdrażanie do wykonywania zajęć obowiązkowych (codzienny udział w zajęciach szkolnych,
praca w domu, podporządkowanie się ustalonym regułom)
• wyrażanie emocji przez gesty, postawy, mimikę twarzy (zabawy z lustrem, scenki, pantomimy)
• odpowiednie reagowanie na różne sytuacje
• wdrażanie do cierpliwości i wytrwałości w wykonywaniu zadań

3. Usprawnianie w zakresie samoobsługi i zaradności życiowej
• samodzielne ubieranie się, zapinanie (różne rodzaje zapięć), sznurowanie i wiązanie obuwia
• utrwalanie nawyków zdrowego odżywiania
• utrwalanie nawyków higienicznych (mycie rąk, używanie chusteczek higienicznych, korzystanie z toalety)
• utrzymanie ładu i porządku w miejscu pobytu
• dobieranie odzieży do odpowiednich części ciała, pogody, sytuacji, pory dnia

4. Kształcenie mowy oraz komunikacji werbalnej i pozawerbalnej, wzbogacanie słownictwa
• ćwiczenia oddechowe i oddechowo- głosowe:
 dmuchanie w wiatraczek
 dmuchanie na kawałki waty, wstążek, wiatraczków, balonika, arkuszy bibuły, kulek papieru,
 toczenie piłeczki ping – pongowej po stole, puszczanie baniek mydlanych, bulgotanie przez słomkę w szklance wody
 wymawianie i śpiewanie ciągów samogłoskowych (aaa, aeaeae, aoaoao), ciągów sylabowych (lalala, tututu, papapa) i wyrazowych (mama-mama-mama, zima-zima-zima) na jednym wydechu.
• ćwiczenia usprawniające narządy mowy:
 oblizywanie językiem warg, unoszenie go do góry, opuszczanie w dół,
 wypychanie językiem policzków,
 ćwiczenia języka – wysuwanie, unoszenie nad górną wargę,
 przesuwanie po górnych i dolnych zębach, mlaskanie,
 ćwiczenia warg – prychanie, robienie ryjka i uśmiechu, cmokanie i klaskanie wargami,
 parskanie, szarpanie warg palcami,
 wielostronne ruchy żuchwą.
• nauka alternatywnych metod komunikacji (komunikacja za pomocą piktogramów)
• ćwiczenia rozwijające mowę i wzbogacające słownictwo:
 oglądanie książeczek nominacyjnych (na każdej stronie jest tylko jeden obrazek) z głośnym nazywaniem obrazków,
 ćwiczenie imienia i nazwiska ucznia,
 powtarzanie głosek, sylab, wyrazów, prostych zdań i ciągów liczbowych,
 nazywanie osób, przedmiotów, zabawek, roślin, zwierząt,
 nazywanie czynności- odpowiadanie na pytanie „ co robi ?” na podstawie konkretnej sytuacji i obrazka

5. Usprawnianie funkcji wzrokowej i koordynacji wzrokowo – ruchowej:
• dobieranie:
 obrazków według zasady „Co do czego pasuje?”
 obrazków przedstawiających określone czynności
• segreguje obrazki według grup tematycznych
• składanie prostych obrazków pociętych na dwie, trzy, cztery części
• kreślenie obszernych kół i zamykanie ich
• obwodzenie kredką po śladzie (proste figury i kształty)
• układanie klocków, patyczków według wzoru, rysowanie szlaczków

6. Usprawnianie percepcji słuchowej i koordynacji słuchowo – ruchowej
• rozpoznawanie głosów osób, zwierząt, pojazdów, instrumentów muzycznych,
• powtarzanie usłyszanych głosek, sylab, wyrazów
• odtwarzanie prostych układów rytmicznych oraz dźwięków o różnym natężeniu – uderzanie, klaskanie, tupanie głośno lub cicho
• zabawy ruchowe ze śpiewem, klaskaniem, wygrywanie rytmu na instrumentach – elementy muzykoterapii
• rozpoznawanie obrazków na podstawie usłyszanej nazwy
• wykonywanie poleceń zgodnie z instrukcją nauczyciela

7. Usprawnianie manualne i grafomotoryczne
• układanie obrazków mozaikowych
• oburęczne malowanie dużych kształtów (koła, ósemki itp.).
• rysowanie, malowanie ruchami poziomymi, pionowymi, falistymi, okrężnymi.
• przewlekanie taśmy przez otwory
• zabawy palcami:
 uderzanie czubkami palców o blat stołu w różnym tempie,
 uderzanie palcem wskazującym jednej ręki w przestrzenie między palcami drugiej ręki,
 przeplatanie swoich palców
• elementy terapii ręki

8. Doskonalenie procesów poznawczych
• spostrzegawczość
 oglądanie przedmiotów, obrazków, ilustracji
 sortowanie drobnych przedmiotów (guzików, drobnych klocków, żetonów). itp.
• usprawnianie pamięci wzrokowej i słuchowej
 memory słuchowe
 dostrzeganie zmian jakie zaszły w pomieszczeniu, na stoliku
 odgadywanie dźwięków (łączenie z obrazkiem), itp.
• ćwiczenia koncentracji uwagi
 zabawa w „kolory”
 przerywanie zabawy, rysowania, śpiewu na określony wcześniej sygnał
 pokazywanie przedmiotów nazywanych przez nauczyciela

9. Usprawnianie i rozwijanie aparatu artykulacyjnego
• ćwiczenia usprawniające wargi
 Balonik - nadymanie policzków, usta ściągnięte (dla urozmaicenia bawimy się w baloniki, które pękają przekłute palcami ).
 Całuski - usta układamy w "ciup" i cmokamy posyłając do siebie buziaki.
 Niejadek - usta wciągamy w głąb jamy ustnej.
 Zmęczony konik - parskanie wargami.
 Kto silniejszy? - napinanie warg w pozycji rozciągniętej. Dwie osoby siedzące naprzeciw siebie trzymają ustami kartkę papieru i każdy ciągnie w swoją stronę. Uwaga - dajmy dziecku szansę wygrania zawodów.
 Rybka - powolne otwieranie i zamykanie warg tworzących kształt koła, zęby "zamknięte"
 Świnka - wysuwanie obu warg do przodu, udając ryjek świnki.
 Drzwi do domu - buzia to domek krasnoludka, a wargi to drzwi do domku. Pokaż jak wargi ściągnięte do przodu, otwierają się i zamykają.
 Straż pożarna - wyraźne wymawianie samogłosek w parach: e o, i u, a u
 Suszarka - utrzymywanie przy pomocy warg słomki, wciąganie powietrza nosem, wydychanie przez słomkę na dłoń (odczuwanie ciepłego powietrza).
 Pojazdy - naśladowanie poprzez wibrację warg warkotu motoru, helikoptera .itp.

• ćwiczenia usprawniające język
 Konik jedzie na przejażdżkę - naśladowanie konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania.
 Winda - otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą - raz do góry, raz do dołu.
 Karuzela - dzieci bardzo lubiš kręcić się w koło, twój język także. Włóż język między wargi a dziąsła i zakręć nim raz w prawą, raz w lewą stronę.
 Chomik - wypycha policzki jedzeniem, a ty pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, raz z prawej raz z lewej strony.
 Malarz - maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem (językiem) swoje podniebienie, zaczynając od zębów w stronę gardła.
 Młotek - wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa.
 Żyrafa - ma długą szyję, wyciąga mocno szyję do góry. Otwórz szeroko usta i spróbuj wyciągnąć język do góry, najdalej jak potrafisz.
 Słoń - ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony.

10. Ćwiczenia przygotowujące do nauki czytania i pisania
• ćwiczenia w rozpoznawaniu kształtu samogłosek
• kreślenie kształtów literopodobnych
• rozpoznawanie poszczególnych liter w wyrazach

11. Ćwiczenia w liczeniu
• ćwiczenia w rozpoznawaniu obrazu graficznego cyfr
• kojarzenie cyfry z odpowiednią ilością elementów
• dokładanie bądź ujmowanie elementów w zbiorze

PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA
Udział chłopca w zajęciach rewalidacyjnych przyczyni się do coraz lepszego funkcjonowania w środowisku społecznym, opanowania wymagań edukacyjnych dostosowanych do jego możliwości. Chłopiec zwiększy wiarę we własne możliwości oraz w osiągnięcie sukcesu.
Po realizacji programu przewiduję, poprawę w funkcjonowaniu dziecka w sferach poznawczych: percepcja wzrokowa, słuchowa, ruchowa, koordynacja wzrokowo- ruchowa, myślenie logiczne, koncentracja uwagi.
Chłopiec będzie:
 lepiej komunikował się z drugą osobą
 lepiej rozumiał kierowane do niego komunikaty
 lepiej manipulował małymi przedmiotami
 potrafił posługiwać się piktogramami w celu komunikacji
 sprawniej poruszał się w rytm muzyki;
 lepiej radził sobie z koncentracją uwagi i zapamiętywaniem;
 miał lepszą koordynację ruchowo-słuchową;
 budował bardziej skomplikowane konstrukcje np. z klocków;
 lepiej orientował się w schemacie własnego ciała i w przestrzeni
 z większą dokładnością wykonywał ćwiczenia grafomotoryczne

EWALUACJA
Celem prowadzonej ewaluacji będzie sprawdzenie w jakim stopniu uczestnictwo
w zajęciach wspomogło rozwój ucznia i wpłynęło na poprawę funkcjonowania. Realizując założenia programu, należy brać pod uwagę głównie zaangażowanie ucznia w proces poznawania, chwalić go za każde osiągnięcie, dodawać wiary we własne siły i możliwości, wzmacniać wszelkie pozytywne zachowania.
Metody ewaluacji:
• analiza wytworów pracy ucznia (kart pracy),
• rozmowa z uczniem i jego mamą,
• obserwacja.
Uzyskane w ten sposób informacje pozwolą stwierdzić, w jakim stopniu zamierzone cele zostały osiągnięte, czy proponowane ćwiczenia i metody pracy z uczniem były skuteczne i przyniosły pożądane rezultaty oraz będą wskazówką przy planowaniu dalszej pracy.

Przedstawiony program zajęć rewalidacyjnych będzie modyfikowany i uzupełniany w zależności od sytuacji i potrzeb, z równoczesnym uwzględnieniem postępów czynionych przez chłopca. Ćwiczenia umieszczone w powyższym programie są przykładowymi ćwiczeniami i mogą być w zależności od potrzeb zamieniane, wzbogacane lub pomijane. W przypadku wcześniejszego opanowania przez ucznia danych umiejętności możliwie będzie wprowadzenie w procesie rewalidacyjnym nowych zadań.