Program autorski: Grunt to dobre wychowanie...

„GRUNT TO DOBRE WYCHOWANIE...”

program edukacyjno-wychowawczy
dla uczniów klas I-III

opracowała : Joanna Dziuba

1. WSTĘP
2. KOMPETENCJE AUTORA
3. SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU
4. TEMATY DO REALIZACJI
5. CELE PROGRAMU I PRZEWIDYWANE EFEKTY
6. FORMY, METODY I ŚRODKI DYDAKTYCZNE
7. EWALUACJA
8. BIBLIOGRAFIA

„GRUNT TO DOBRE WYCHOWANIE...”

WSTĘP

„ Grunt to dobre wychowanie...”-to program wychowawczy z zakresu edukacji kulturalno-społecznej ,poświęcony zasadom savoir vivre w różnych sytuacjach. Jest on wynikiem moich spostrzeżeń z ostatnich lat pracy.

Program ten jest skierowany do uczniów klas I-III szkoły podstawowej i
został stworzony z myślą o zajęciach odbywających się w świetlicy szkolnej. Świetlice we współczesnej szkolne nie są jedynie „przechowalniami”, ale spełniają ważną rolę dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą. Podstawę tych działań powinno stanowić wychowanie na kulturalnego człowieka.

Uważam, że nawyki stylu bycia kształtują się już od najmłodszych lat. Pewne postawy nabyte w dzieciństwie, pozostaną na dalsze lata życia dlatego każdy człowiek powinien wiedzieć jak się zachować w różnych sytuacjach : w kinie, w teatrze, na przyjęciu itp. Zasady dobrego wychowania obowiązują zawsze i wszędzie i po prostu trzeba je znać.

Praca z uczniami klas I-III nauczyła mnie, że dzieci nie zawsze wiedzą jak i gdzie należy się zachować. Nawet gdy znają zasady bon ton, to niestety niechętnie je stosują – bojąc się być może wyśmiania ze strony kolegów.
Znajomość zasad kultury to jak znajomość przepisów ruch drogowego: pomagają i ułatwiają nam życie, łamią niepewność i powodują, że wiemy jak się poruszać. Gdyby ich nie było, to aż strach pomyśleć co by się działo.

Stworzyłam ten program, aby przekazać uczniom pewne minimum dotyczące kultury bycia. Mam nadzieje, że dzięki zajęciom z cyklu „Grunt to dobre wychowanie...” dzieci nauczą się jak kulturalnie obcować z ludźmi, a w przyszłości nie będą miały powodów do wstydu za własne zachowanie i zawsze będą stanowić wzór do naśladowania.

KOMPETENCJE AUTORA

posiadane kwalifikacje: pedagogika opiekuńczo- wychowawcza, Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

stanowisko: nauczyciel-wychowawca świetlicy

SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU

Program przeznaczony jest do realizacji w świetlicy szkolnej w klasach I-III szkoły podstawowej. Nie wyklucza to oczywiście adaptacji programu do potrzeb np. klasy. Zamierzeniem moim jest realizowanie jednego tematu w miesiącu lub jednego co dwa tygodnie w zależności od potrzeb i organizacji pracy świetlicy.
Tematy można omawiać kolejno według opisu lub można je dobierać według wynikających potrzeb. Efektem zajęć powinno być nabycie postawy pozwalającej na kulturalne zachowanie się w różnych sytuacjach.
Każde zajęcia zakończone będą stworzeniem „złotej zasady” (zasad) dobrego wychowania. Zasady te następnie zostaną zebrane w „Katalog złotych zasad” .

TEMATY DO REALIZACJI

1. „Grunt to dobre wychowanie...” Wprowadzenie do tematyki kulturalnego stylu bycia.
2. „Magiczne słowa” (dzień dobry, do widzenia, proszę, dziękuję, przepraszam).
3. Zawieranie znajomości.
4. Kultura w szkole.
5. Uprzejma i bezpieczna ulica.
6. Przy stole.
7. Idziemy w gości.
8. Przyjmujemy gości.
9. Czyścioch to ja.
10. Kultura w miejscach publicznych.( kino, teatr, biblioteka, itp.).
11. Proszę wsiadać – środki masowej komunikacji.
12. Piszemy listy.
13. Obyczaje telefoniczne.
14. Mój pokój.
15. Moja rodzina.
16. Z przyjaciółmi.
17. Z kulturą przez cztery pory roku (jak kulturalnie i bezpiecznie spędzać czas).
18. Kulturalnie rozmawiać.
19.Mam prawa i obowiązki i przestrzegam ich.

Każdy z wyżej wymienionych tematów będzie w sposób szczegółowy rozwinięty na zajęciach. Poniżej umieszczone są pojęcia z jakimi uczniowie zapoznają się podczas realizowania poszczególnych zagadnień.

TEMATY DO REALIZACJI
SZCZEGÓŁOWE HASŁA
1. „Grunt to dobre wychowanie” -poznanie tekstu wiersza J. Brzechwy „Kwoka”, omówienie tekstu,
-wyjaśnienie pojęć kultura , dobre wychowanie, bon ton , savoir vivre
2. „Magiczne słowa” -zasady stosowania słów : dzień dobry, do widzenia, proszę, przepraszam, dziękuję, cześć
3. Zawieranie znajomości -przedstawianie siebie,
-przedstawianie ludzi,
-powitania,
-uścisk ręki
4. Kultura w szkole -zachowanie wobec osób starszych (nauczyciele, rodzice kolegów, pracownicy szkoły),
-zachowanie na lekcji,
-zachowanie na przerwie,
-stosunek do kolegów i koleżanek,
-stosunek do nauki (wiedza, odrabianie zadań domowych, prowadzenie zeszytów)
5. Uprzejma i bezpieczna ulica -zasady ruchu drogowego,
-czystość wokół mnie,
-poruszanie się po chodniku,
-zachowanie na podwórku ( plucie, bicie, wulgaryzmy),
-magiczne słowa na ulicy
6. Przy stole
-jak siedzieć przy stole,
-kulturalne jedzenie,
-sztućce- jak ich prawidłowo używać,
-inne zasady (np. używanie serwetek, mlaskanie itp.)
7. Idziemy w gości -punktualność,
-odpowiedni strój,
-dobre maniery,
-różne rodzaje spotkań towarzyskich,
-prezenty,
-powitanie i pożegnanie
8. Przyjmujemy gości -obowiązki gospodarza,
-przygotowanie przyjęcia,
-dbałość o ład, porządek i dobry nastrój
9. Czyścioch to ja -higiena osobista,
-schludny wygląd,
-dbałość o sprawność fizyczną i psychiczną
-dbałość o ład i porządek
10. Kultura w miejscach publicznych -zasady zachowania się w miejscach publicznych:
>kino,
>teatr,
>biblioteka,
>muzeum,
>sklep,
>lekarz,
>restauracja
11. Proszę wsiadać- środki masowej komunikacji -różne środki masowej komunikacji,
-wchodzenie i wychodzenie np. z autobusu,
-ustępowanie miejsca,
-zasady zachowania się w :
>tramwaju,
>autobusie,
>pociągu,
>samolocie,
>na statku

12. Piszemy listy -zasady pisania listów,
-zasady adresowania listów, kartek pocztowych,
-pojęcia: adresat, nadawca
13. Obyczaje telefoniczne -kiedy dzwoni telefon-jak rozmawiać,
-dzwonię do kogoś,
-zwroty grzecznościowe ,
-automatyczna sekretarka
14. Mój pokój -dbałość o ład i porządek,
-nieoczekiwani goście
15. Moja rodzina -szacunek do rodziców,
-stosunek do rodzeństwa,
-szacunek do dziadków,
-dobre obyczaje w rodzinie
16. Z przyjaciółmi -przyjaźń-znaczenie słowa,
-zasady dobrej przyjaźni,
-mój stosunek do przyjaciół,
-cech prawdziwego przyjaciela,
-przyjaźń a kultura
17. Z kulturą przez cztery pory roku -kultura podczas zabaw z kolegami,
-kulturalne i bezpieczne zabawy:
>na boisku,
>na podwórku,
>nad wodą,
>na basenie,
>na śniegu i lodzie,
-niebezpieczne miejsca dla zabaw dziecięcych
18. Kulturalnie rozmawiać -rozmowa –mówić i słuchać,
-zasady kulturalnej rozmowy,
-wulgarne słowa,
-umiejętność dyskusji
19. Mam prawa i obowiązki i przestrzegam ich -pojęcia: prawa, obowiązki
-moje prawa i obowiązki w szkole i w domu,
-pojęcia: regulamin, konstytucja, konwencja, umowa
-kultura a prawa i obowiązki

CELE PROGRAMU

CEL GŁÓWNY:

KSZTAŁTOWANIE UMIEJĘTNOŚCI KULTURALNEGO ZACHOWANIA SIĘ W RÓŻNYCH SYTUACJACH

Założeniem programu jest kształtowanie postawy kulturalnego stylu bycia w różnych sytuacjach. Dzięki zdobytej podczas zajęć wiedzy uczniowie powinni z większym szacunkiem traktować siebie i innych, co będzie szansą na budowanie właściwych relacji między dziećmi.

CELE SZCZEGÓŁOWE:
- poprawa sposobu funkcjonowania w grupie,
- lepsza integracja grupy,
- przestrzeganie norm społecznych i zasad kultury,
- potrzeba bycia miłym dla innych,
- uwrażliwienie na kulturalny sposób bycia,
- umiejętność kulturalnego komunikowania się z innymi,
- zmniejszenie ilości konfliktów w grupie.
Realizacja powyższych celów powinna doprowadzić do pewnych konkretnych zachowań uczniów jakimi są „ przewidywane efekty”. ( zamieszczone w tabeli poniżej)

TEMATY DO REALIZACJI
PRZEWIDYWANE EFEKTY
1. „Grunt to dobre wychowanie” -uczeń zna wiersz J. Brzechwy pt.: „Kwoka”,
-potrafi ocenić postawy bohaterów wiersza,
-aktywnie słucha,
-zna pojęcia: kultura , dobre maniery, bon ton itp. oraz potrafi je zdefiniować
2. „Magiczne słowa” -uczeń zna i stosuje na co dzień zwroty grzecznościowe: dzień dobry, do widzenia, proszę, przepraszam, dziękuję,
-potrafi wskazać sytuacje w jakich należ użyć w/w słów
3. Zawieranie znajomości -uczeń wie jak należy przedstawić się koledze, osobie dorosłej itp. ,
-wie jak przedstawić jedną osobę drugiej,
-wie kto komu pierwszy się kłania,
-wie kto komu podaje pierwszy rękę,
-potrafi zastosować wymienione zasady w praktyce
4. Kultura w szkole -uczeń zna zasady kulturalnego zachowania się wobec nauczyciela oraz innych pracowników szkoły,
-wie jak należy zachować się wobec rodziców innych uczniów,
-zna i stosuje zasady kulturalnego zachowania się na lekcji,
-zachowuje się koleżeńsko w stosunku do rówieśników,
-wie, że nauka świadczy o nim i stara się pracować nad sobą ( starannie prowadzi zeszyty, zdobywa nowe umiejętności, przygotowują się do zajęć)
5. Uprzejma i bezpieczna ulica -uczeń zna zasady ruchu drogowego,
-potrafi prawidłowo przejść przez jezdnię,
-wie jak należy kulturalnie poruszać się po chodniku,
-dba o ład i porządek na ulicy i chodniku,
-potrafi kulturalnie zachować się na podwórku : nie używa wulgarnych słów,
nie pluje na ziemię, unika konfliktów i bójek
6. Przy stole -uczeń wie jak kulturalnie siedzieć przy stole,
-dokonuje prezentacji „prawidłowej postawy przy stole”,
-potrafi posługiwać się łyżką, nożem i widelcem,
-zna zasady kultury obowiązujące przy jedzeniu
7. Idziemy w gości -uczeń potrafi wyjaśnić co to znaczy być punktualnym,
-wie jak ubrać się na różne okazje,
-wie jak i z kim należy się przywitać i pożegnać na różnych spotkaniach towarzyskich,
-potrafi wytłumaczyć określenie „spotkanie towarzyskie” i wymienić różne rodzaje takich spotkań,
-potrafi dobrać odpowiedni prezent do okoliczności,
-zna zasady dobrego wychowania obowiązujące na przyjęciach
8. Przyjmujemy gości -uczeń zna obowiązki gospodarza,
-wie jak przygotować się do przyjęcia,
- wie jak stworzyć miłą atmosferę,
-potrafi dbać o ład i porządek w różnych sytuacjach także na przyjęciu
9. Czyścioch to ja -uczeń potrafi wyjaśnić pojęcie „higiena osobista”
-dba o swój wygląd,
-dba o swoją sprawność fizyczną,
-dba o ład i porządek i estetykę pomieszczenia,
-pracuje w ciszy,
-potrafi stworzyć miłą i przyjazną atmosferę do nauki i zabawy
10. Kultura w miejscach publicznych -uczeń zna zasady kultury obowiązujące w miejscach publicznych: kino, teatr, biblioteka, muzeum, itp.
-dokonuje prezentacji w/w zasad
11. Proszę wsiadać-środki masowej komunikacji -uczeń wymienia różne środki komunikacji masowej,
-wie w jaki sposób wsiadać i wysiadać np.:
do autobusu, tramwaju, pociągu itd. ,
-zna zasady bon ton obowiązujące w środkach masowej komunikacji
12. Piszemy listy -uczeń zna zasady pisania listów,
-potrafi używać zwrotów grzecznościowych w listach,
-zna zasady adresowania listów i kartek pocztowych,
-potrafi zaadresować lit lub kartkę,
-potrafi wyjaśnić pojęcia: adresat i nadawca
13. Obyczaje telefoniczne -uczeń potrafi wyjaśnić pojęcie: obyczaj,
-zna zasady kulturalnej rozmowy przez telefon,
-wie jak należy zachować się dzwoniąc do kogoś, gdy ktoś dzwoni do niego,
-stosuje zwroty grzecznościowe podczas rozmowy telefonicznej,
-wie jak postępować gdy zgłasza się „automatyczna sekretarka”
14. Mój pokój -uczeń wie, że jego pokój świadczy o nim,
-dba o ład i porządek w swoim pokoju,
-wie w jaki sposób przyjąć nieoczekiwanego gościa
15. Moja rodzina -uczeń potrafi wyjaśnić pojęcie „szacunek”,
-wie jak zachowywać się w stosunku do swoich rodziców, dziadków i rodzeństwa,
-zna zasady kultury obowiązujące w rodzinie
16. Z przyjaciółmi
-uczeń zna znaczenie słowa przyjaźń,
-potrafi wymienić zasady prawdziwej przyjaźni,
-wie w jaki sposób należy traktować
swojego przyjaciela,
-potrafi wymienić cechy prawdziwego przyjaciela,
-potrafi określić jaki jest związek kultury z przyjaźnią
-potrafi rozróżnić słowa przyjaciel i kolega,
-potrafi być koleżeński
17. Z kulturą przez cztery pory roku -uczeń zna zasady bon ton obowiązujące podczas zabaw z kolegami,
-wie jak kulturalnie i bezpiecznie bawić się w różnych miejscach,
-zna miejsca niebezpieczne do zabaw
18. Kulturalnie rozmawiać -uczeń zna zasady kulturalnej rozmowy,
-potrafi słuchać wypowiedz innych osób,
-nie używa wulgarnych słów,
-potrafi dyskutować w sposób kulturalny
19. Mam prawa i obowiązki i przestrzegam ich -uczeń potrafi wyjaśnić pojęcia: prawa i obowiązki,
-zna swoje prawa i obowiązki w szkole i w domu,
-przestrzega praw i obowiązków,
-przestrzega regulaminu świetlicy,
-zna pojęcia: regulamin, konstytucja, konwencja, umowa,
-potrafi określić jaki jest związek pomiędzy kulturą a prawami i obowiązkami

FORMY, METODY I ŚRODKI DYDAKTYCZNE

Aby osiągnąć założone cele zamierzam zastosować różnorodne formy i metody pracy a także środki dydaktyczne. Zapewni to większą atrakcyjność zajęć i dostosowani warsztatu pracy do potrzeb i możliwości uczniów oraz pozwoli na realizacje celów i kolejnych tematów.

1. Formy pracy przewidywane do realizacji programu :
-praca indywidualna,
-praca z grupą,

2. Metody pracy:
metody podające:
-pogadanka ( z podaniem nowych wiadomości, z utrwaleniem wiedzy ),
-opis,
-opowiadanie,
-praca z tekstem ( np. wiersz),
-pokaz i obserwacja,
metody problemowe:
-burza mózgów (giełda pomysłów),
-mapa mentalna,
-zabawy inscenizacyjne,
-techniki dramowe
metoda zajęć praktycznych:
-prace plastyczne,
-tworzenie katalogu złotych zasad zachowania

3. Środki dydaktyczne
-krzyżówki,
-utwory literackie –wiersze, opowiadania,
-materiały papiernicze i piśmienne (kartki, kredki, kolorowe papiery, nożyczki , ołówki, itp.),
-kolorowanki tematyczne,
-słownik, encyklopedia,
-serwetki, sztućce i inne elementy potrzebne do nakrycia stołu,
-koperty, znaczki pocztowe,
-papierowe telefony,
-regulamin świetlicy,
-Konwencja Praw Dziecka,
-definicje,
-zagadki.

EWALUACJA

Badanie ewaluacyjne – dwuetapowe - będzie obejmować analizę porównawczą umiejętności dzieci objętych programem przed rozpoczęciem zajęć, po zrealizowaniu części (6,12) tematów oraz końcowe badanie ewaluacyjne . Uzyskane wyniki będą wykorzystane do wprowadzania zmian w programie. Na bieżąco będę prowadziła również monitorowanie zachowań uczniów.
Narzędzia służące do ewaluacji:
-rozmowy z uczniami,
-obserwacja zachowania uczniów, ich stosunku do kolegów, nauczycieli, rodziców,
-ankieta,
-prace uczniów.
Podstawowe wskazania obserwacji uczniów, służące do oceny całościowej grupy w skali 1-5:
• stopień przestrzegania zasad higieny osobistej,
• stopień przestrzegania zasad bezpieczeństwa w klasie, na podwórku, na drodze,
• stopień kulturalnego zachowania się wobec nauczycieli, rodziców, kolegów,
• stopień kulturalnego zachowania się w miejscach publicznych,
• poziom aktywności na zajęciach,
• stosowanie zwrotów grzecznościowych.,
• stopień znajomości zasad savoir vivre dotyczących różnych sytuacji np.: obyczaje telefoniczne, pisanie listów, wizyta u kolegi itp.

BIBLIOGRAFIA

1. Dańkowska M.: „Nastolatki i bon ton”. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, 1990 r.
2. Dobre obyczaje. (red) Waczków J. Wydawnictwo Elżbieta Jarmołkiewicz,
Zielona Góra, 2006 r.
3. Gumowska I. „ABC dobrego wychowania”. Wiedza Powszechna, Warszawa , 1959 r.
4. Hartley H. „Dobre maniery. Poradnik rodzinny”. Vocatino, Warszawa, 1995 r.
5. Kamyczek J. „Grzeczność na co dzień”. Iskry, Warszawa, 1959 r.
6. Vara A.S.,Menendez M. „Dobre obyczaje. 201 rad jak się zachować”. Arkady, Warszawa, 2001 r.