Zabawka - niezbędny element zabawy dziecka w wieku przedszkolnym

Mówiąc o roli zabawy w rozwoju i wychowaniu dziecka w wieku przedszkolnym nie sposób pominąć znaczenia zabawek. Odgrywają one w rozwoju psychicznym i fizycznym dziecka podobną rolę, jak książki i pomoce dydaktyczne w pracy ucznia. Zadaniem ich jest bowiem wyzwalanie aktywności, rozwijanie sprawności, wzbogacanie wiadomości i doświadczeń. Do wszystkich zabaw w miarę możliwości i zainteresowań przedszkolaka potrzebne są odpowiednie zabawki.
Zabawki znajdujemy w wykopaliskach sprzed wielu tysięcy lat; kładli je troskliwi rodzice zmarłym dzieciom. Są znane człowiekowi tak długo, jak on istnieje. Dostrzega się ich obecność na całej kuli ziemskiej, bez względu na kulturę, kolor skóry i osiągnięcia techniczne grupy ludzkiej. Są czymś niezbędnym dla naszej egzysystencji, czymś, co łączy wielką ludzką rodzinę. Pomimo dużego zróżnicowania stanowią wartość uniwersalną, ponadczasową.
Zabawka towarzyszy dziecku przez cały okres życia przedszkolnego, stanowi przedmiot jego uczuć i przywiązania, pomaga w rozwoju i kształtowania całej jego osobowości. Jak dotąd nie ma w Polsce ani na świecie jedynej ,wyłącznie obowiązującej, definicji zabawki. Treść pojęcia ,,zabawka” ma bowiem szeroki zakres. W literaturze pedagogicznej i psychologicznej przyjęła się następująca definicja zabawki:,, Jest to przedmiot lub grupa przedmiotów wykonanych w celu pobudzenia zabawowej aktywności dziecka, stwarzająca sposobność do poszerzenia doświadczeń, gry wyobrażni i stopniowego opanowania rzeczywistości. Zabawka jest to przedmiot najbliższy dziecku, przedmiot, po który ono chętnie sięga, który prowokuje je do manipulowania nim, sprawia mu wiele radości.
Nauki pedagogiczne, a przede wszystkim psychologia, zgodnie utrzymują, że zabawki stanowią przedmioty odpowiadające wielu potrzebom dzieci oraz ich głównej formie działania- zabawie. Wszystkie dotąd opracowane teorie, wyjaśniające istotę i funkcje zabawy, niezależnie od swej treści wskazują na konieczność dostarczania dziecku zabawek od pierwszych miesięcy życia, aby ułatwić i przyspieszyć jego rozwój fizyczny i psychiczny. Ta wysoka ocena wynika z faktu, że zabawki należą do przedmiotów, za pomocą których dziecko nawiązuje pierwsze kontakty z otoczeniem, one reprezentują ,, świat ‘’, jego rzeczy , zjawiska, ludzi i sytuacje. Mają zatem wartość nie tylko poznawczą, ale i społeczną, kształtują bowiem wyrażnie sferę emocjonalną i czynnościową.
Wychowawcze znaczenie zabawki polega na tym, że jej treści wpływają na kształtowanie się zainteresowań dzieci, rozszerza ich horyzont umysłowy, a przede wszystkim umożliwia nauczycielce łatwiej zespolić w zabawie grupę dzieci. Dziecko w zabawie żywo reaguje na wszystko co jest związane z zabawką i na tym polega siła jej wychowawczego oddziaływania. Aby zabawka mogła spełniać swoje funkcje musi być dobrana w zależności:
- rodzaju zabawy
- wieku dziecka
-miejsca zabawy
W ustalaniu tych kryteriów obowiązują pewne założenia. Zabawka powinna być dostosowana do właściwości fizycznych i psychicznych dziecka. Dla dzieci młodszych zabawki powinny być niezbyt duże, ciężkie i skomplikowane w konstrukcji. Dzieci młodsze nie planują zabawy, lecz właśnie zabawka stanowi bodziec wyzwalający ich aktywność. Wymagania dzieci starszych w odniesieniu do zabawek zmieniają się w związku z rozwojem zabaw konstrukcyjnych i tematycznych
Program wychowania w przedszkolu w stosunku do zabawki wysuwa wymagania natury pedagogicznej, artystycznej i higienicznej. Zabawka powinna sprawiać dziecku radość zarówno swym przeznaczeniem jak i pociągającym wyglądem. Ma rozbudzać zainteresowania dzieci życiem i otoczeniem. Powinna przyczyniać się do wyrobienia wspólnoty, pobudzać do zabaw zespołowych, kształtując najbardziej wartościowe cechy osobowości.