Rola kółka dziennikarskiego w procesie rewalidacji uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną

Kółko dziennikarskie, którego jestem opiekunem we współpracy z kolegą, działa w naszej szkole trzeci rok. To nowe doświadczenie pedagogiczne w mojej kilkunastoletniej już pracy oligofrenopedagoga, dostarczające mi sporej satysfakcji.
Już niedługi czas pracy z młodzieżą gimnazjalną podczas zajęć kółka dziennikarskiego utwierdził mnie, że słuszny był mój pomysł jego założenia. Kółko okazało się ważną i celową formą pracy rewalidacyjnej, która w przypadku uczniów szkoły specjalnej jest sprawą priorytetową.
Pragnę się podzielić moimi spostrzeżeniami nt. pracy z młodymi dziennikarzami – gimnazjalistami z lekką niepełnosprawnością intelektualną.
Praca w kółku, zgodnie z opracowanym programem, obejmuje wiele aspektów.
Głównym celem, który realizujemy z chętnymi gimnazjalistami, jest wydawanie gazetki szkolnej. Pierwsi członkowie wymyślili dla niej nazwę „Nasza Gazetka”. Może to mało oryginalne, ale dla mnie, opiekuna, liczy się to, że taką nazwę zaproponowali właśnie sami uczniowie.
Nazwa gazetki nawiązuje do tematyki pisma, które prezentuje najważniejsze wydarzenia z życia szkoły, porusza sprawy ważne dla naszych uczniów.
Z moich spostrzeżeń wynika, że pracą w redakcji bardziej zainteresowane są dziewczęta, choć i chłopcy do tej pory mieli też swój znaczący wkład w pracę dziennikarską ( np. tematy sportowe, praca w radiowęźle).
Uczniowie, pisząc artykuły do gazetki, doskonalą umiejętność dostrzegania interesujących faktów w szkole i w życiu. Uczą się sposobów zbierania informacji, selekcjonowania zdobytych materiałów i ich porządkowania. Ponadto doskonalą umiejętność przetwarzania ich w ciekawy dla czytelnika materiał. Gimnazjaliści poznają różne formy pracy dziennikarskiej: wywiad, sondę, artykuł, komentarz, fotoreportaż. Samodzielnie opracowują krzyżówki, łamigłówki itp. To trudne zadania, ale rozwijające procesy poznawcze, co jest ważne w przypadku osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną.
Gimnazjaliści, poprzez działalność dziennikarską, rozwijają swoje kompetencje komunikacyjne. Doskonalą umiejętność formułowania prostych wypowiedzi ustnych i pisemnych na określony temat, w sposób zrozumiały dla odbiorców.
W naszej pracy z młodymi dziennikarzami skupiamy się na rozwijaniu, potrzebnej w życiu, umiejętności zadawania pytań i przeprowadzania rozmowy. Sporo więc w gazetce wywiadów z uczniami, pracownikami szkoły czy też ciekawymi ludźmi.
Praca z tekstem pisanym jest dla uczniów niepełnosprawnych intelektualnie bardzo żmudnym i trudnym zadaniem, stąd niektórzy z nich wolą prace polegające na przepisywaniu artykułów na komputerze. Nabywanie umiejętności w sprawnym posługiwaniu się edytorem tekstu to ważne zadanie kółka dziennikarskiego. Zdaję sobie sprawę bowiem, że umiejętność korzystania z komputera w dzisiejszych czasach to bardzo praktyczna i życiowa umiejętność, którą każdy człowiek posiąść musi.
Niektórzy członkowie kółka przedkładają „bieganie” po szkole z aparatem fotograficznym nad siedzenie nad kartką papieru. Obsługa aparatu cyfrowego i nauka umiejętności wykonywania dobrych zdjęć to też ważny cel, który realizujemy z gimnazjalistami. Staramy się też zachęcać uczniów do udziału w konkursach fotograficznych, by jeszcze bardziej motywować ich do pracy w tym zakresie.
Coraz częściej członkowie kółka dziennikarskiego, z aparatem w ręku, „obsługują” szkolne uroczystości, konkursy i imprezy. Przez taką działalność stają się aktywnymi uczestnikami życia szkolnego, osobami rozpoznawalnymi przez innych kolegów i nauczycieli.
Zauważam, że naszym uczniom praca w kółku dziennikarskim daje dużo więcej: uczą się otwartości w kontaktach interpersonalnych.
Zdobywają także umiejętność podziału ról w zespole redakcyjnym, w zależności od zainteresowań. Ponadto gromadzą nowe doświadczenia i poznają swoje możliwości w czasie pracy indywidualnej, w parach lub też grupowo.
Gimnazjaliści, dzięki uczęszczaniu na zajęcia kółka dziennikarskiego stają się, moim zdaniem, bardziej pewni siebie, odważniejsi w wypowiadaniu własnych sądów. Dzięki opublikowaniu artykułów ich autorstwa w gazetce wzrasta u wielu z nich motywacja do dalszej pracy. Zaczynają wierzyć w swoje możliwości. Czują bowiem, że ich wysiłek jest zauważony i doceniony przez opiekunów, dyrekcję, innych nauczycieli, kolegów czy rodziców. Zaangażowanie w pracę w kółku jest też brane pod uwagę przy wystawianiu ocen z zachowania. Jest to więc dodatkowy czynnik motywujący do działania.
Praca w redakcji daje też uczniom możliwość nabywania odpowiedzialności za wykonaną pracę, uczy dyscypliny i samodzielności. Jest też ważne, że uczniowie uczą się krytycznego spojrzenia na swoją pracę. Analizują błędy popełnione przez siebie i kolegów i wyciągają wnioski do dalszej pracy. A to cechy, które są szczególnie istotne dla niepełnosprawnych.
Praca w kółku dziennikarskim różni się od typowych zajęć lekcyjnych. Staram się, aby była tu swobodniejsza atmosfera, z rozmowami i żartami w trakcie spotkań (np. podczas wyboru zdjęć do gazetki) i żeby każdy mógł pracować w swoim tempie. Młodzi dziennikarze stają się wówczas partnerami nauczyciela we wspólnym dążeniu do jednego celu.
W „Naszej Gazetce” drukujemy też prace plastyczne uczniów z zespołów edukacyjno – terapeutycznych oraz uczestników zajęć w ramach wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Zdaję sobie bowiem sprawę, że nie tylko dla członków kółka gazetka może pełnić rolę rewalidacyjną. Dla wielu naszych uczniów obraz jest często ważniejszy od słowa, a zobaczenie w gazetce swojego „dzieła sztuki” i pokazanie go bliskim może być wielką radością. Dlatego ta gazetka jest jeszcze bardziej „nasza” - bo pokazujemy innym możliwości i umiejętności plastyczne najmłodszych dzieci, uczniów naszej szkoły.
Przez to zyskujemy też, mam nadzieję, nowych czytelników, choć nie czytających.
By nasze pisemko docierało do jak największej liczby uczniów naszej szkoły, każdy numer gazetki przekazujemy do szkolnej biblioteki oraz do każdego zespołu klasowego. Czytają więc i oglądają gazetkę wychowawcy i nauczyciele wspólnie z uczniami swoich klas. Dla rodziców, którzy w oczekiwaniu na zakończenie zajęć przechadzają się po korytarzach szkolnych, zamieszczamy gazetkę również w jednej z gablot w pobliżu wejścia do szkoły. Rodzice chętnie tam zaglądają – i zawsze znajdują jakieś informacje na temat wydarzeń, o których usłyszeli wcześniej od dziecka, nierzadko zilustrowane kolorowymi zdjęciami. Obserwując zainteresowanie gablotą, można wyciągnąć wniosek, że jest to atrakcyjna forma prezentacji danych o życiu szkoły.
„Nasza Gazetka” ukazuje się dwa razy w ciągu roku szkolnego. Dla niektórych to być może rzadko... Dlaczego tak jest? To proste: nie chcemy wyręczać uczniów w pisaniu! Staramy się pracować z „kółkowiczami” nad ortografią czy interpunkcją, ale sposób i styl przekazania informacji pozostawiamy często im samym. Stąd więc najczęściej kronikarski sposób pisania artykułów, schematyczny wręcz, ale tacy po prostu nasi niepełnosprawni często są.
By dać młodym redaktorom poczucie sukcesu grupowego i indywidualnego zgłosiliśmy, po raz pierwszy, „Naszą Gazetkę” do Ogólnopolskiego Konkursu Czasopism Osób Niepełnosprawnych. Nie liczymy na zdobycie wyróżnienia. Będziemy jedną z wielu redakcji szkolnych gazetek tworzonych przez niepełnosprawnych. I to jest najpiękniejsze, że coraz więcej niepełnosprawnych intelektualnie pisze! Sam zaś fakt udziału w konkursie niech już będzie satysfakcją i nagrodą dla naszych uczniów za ich pracę i trud włożony w redagowanie pisemka o życiu naszej szkoły.
Z doświadczenia wiem już, że zajęcia kółka dziennikarskiego, aby były ciekawe i zachęcające do pracy (a o to zawsze trzeba zabiegać, pracując z niepełnosprawnymi !), nie mogą ograniczać się tylko i wyłącznie do pisania bądź fotografowania.
Organizujemy więc też zajęcia poza pracownią komputerową, a nawet szkołą. Sposobami uatrakcyjniania zajęć mogą więc być spotkania z redaktorami lokalnych gazet czy też ciekawymi ludźmi oraz wycieczki dydaktyczne, np. do drukarni, muzeum czy też na wystawę fotograficzną.
Ciekawym doświadczeniem dla uczniów i nas, opiekunów, okazało się nawiązanie współpracy z kółkiem medialnym działającym w szkole masowej. Zaprezentowaliśmy „Naszą Gazetkę” i siebie poza szkołą specjalną!
Na początku naszej działalności próby pracy z uczniami były skierowane na pracę w szkolnym radiowęźle. Ta forma szczególnie interesowała chłopców, z oczywistych względów. Rozpierała ich wręcz duma, gdy mogli zasiąść przy sprzęcie, obsługiwać go, czy też zaprezentować na żywo – przy mikrofonie - przygotowany przez siebie program. Udało nam się zrealizować kilka audycji okolicznościowych - bo takie było na tym etapie pracy nasze założenie. Były to audycje przygotowane tylko przez chłopców, np. z okazji Dnia Kobiet, czy też przez dziewczęta – na Dzień Chłopaka. Ważną, wspólną audycją był program opracowany na drugą rocznicę śmierci Jana Pawła II.
Praca z radiowęzłem to trudna forma pracy dziennikarskiej z uczniami ze szkoły specjalnej, ale bardzo atrakcyjna dla nich. Wymaga szczególnego przygotowania programu, wielu prób przy mikrofonie, dobrej znajomości obsługi sprzętu przez uczniów. W naszym przypadku to zadanie, ze względu na dużą rotację uczniów każdego roku, okazało się z przyczyn organizacyjnych trudne do systematycznego realizowania. Mam nadzieję jednak, że wrócimy kiedyś do tej formy pracy.
Reasumując, zajęcia dziennikarskie to z pewnością dobry sposób na wzbogacanie procesu dydaktyczno – wychowawczego uczniów gimnazjum specjalnego. To też forma korelacji między różnymi przedmiotami: językiem polskim, informatyką, wiedzą o społeczeństwie czy też sztuką.
Dzięki zajęciom szkolnego kółka dziennikarskiego uczniowie poznają atrakcyjny i pożyteczny sposób spędzania wolnego czasu. Rozwijają postawę poszukującą, rozbudzają ciekawość wobec świata i człowieka. Zajęcia sprzyjają integracji uczniów, doskonaleniu umiejętności komunikacyjnych i stosowania technologii komputerowej.
Gazetka szkolna, którą redagują uczniowie, jest formą promocji szkoły, działań i sukcesów uczniów niepełnosprawnych wśród rówieśników, rodziców i nauczycieli oraz w środowisku lokalnym.
Zajęcia kółka dziennikarskiego to jedna z wielu możliwych form rewalidacji uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną, którą polecam uczniom i nauczycielom szkół specjalnych.