Epikur radzi, jak żyć szczęśliwie. Konspekt lekcji

Konspekt lekcji przeznaczonej do realizacji dnia 04. X.2014r.w klasie II OSSP , w ZSP w Dąbrowie Górniczej.

Temat: Epikur radzi , jak żyć szczęśliwie?

Czas trwania 45 min.

Cele główny:
Analiza wywodu starożytnego filozofa.

Cele szczegółowe:
I. Odbiór wypowiedzi:
-Wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu
-Porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury
-Charakteryzuje postać mówiącą w utworze
- Wskazuje adresata wypowiedzi
- Określa cel wypowiedzi

III. Tworzenie wypowiedzi:
-Uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdania, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi
-Tworzy spójne wypowiedzi ustne, pisemne
-Tworzy plan twórczy własnej wypowiedzi

Metody pracy:
- heurystyczna,
- problemowa,
- aktywizująca – burza mózgów.

Formy pracy:
- indywidualna, grupowa
- praca z tekstem.

Środki dydaktyczne:
*Tekst -"Epikur pozdrawia Menoikeusa"( Epikur), zamieszczony w podręczniku -Język polski 2." Między nami". Dla klasy drugiej gimnazjum. na s. 34
*karty z definicjami słownikowymi pojęcia-" szczęście"
*karty z synonimami, antonimami i związkami frazeologicznymi dotyczącymi
-" SZCZĘŚCIA"
*Karty ze schematami dla grup
*Karty z biografią Epikura
*Karta z fotografią Epikura
*Karty-Schematy
*Duża plansza- schemat
*Plansza - Wskazówki Epikura
*Plansza: Wybrane zagadnienia dotyczące antyku, s. 340–341

Bibliografia:
przedmiotowo- merytoryczno- metodyczna:
-M. Nagajowa, ABC metodyki języka polskiego, WSip, Warszawa 1995
-G. Wiśniewska, Uczyć polskiego bawiąc i wychowując. propozycje metodyczne dla szkoly podstawowej i gimnazjum, WSiP, Kielce 1999.
Literatura filozoficzno-psychologiczna:
-J. Pilikowaski, Filozofia w gimnazjum, Wydaw. " Zamiast Korepetycji", Kraków 1999.
Literatura przedmiotowa:
Tekst -"Epikur pozdrawia Menoikeusa"( Epikur), zamieszczony w podręczniku -Język polski 2." Między nami". Dla klasy drugiej gimnazjum, pr. zbiorowa, GWO, Gdańsk 2003.
Podręczny słownik języka polskiego, oprac. E. Sobol, PWN, Warszawa 2004.
Słownik synonimów polskich, pr. zb., PWN, Warszawa 2001
Słownik antonimów,. Andrzej Dąbrówka, Ewa Geller, Wydaw. "Świat książki", Warszawa 1995
Słownik frazeologiczny, pr. zb., PWN, Warszaw 2011
Program: Między nami. Program nauczania języka polskiego w gimnazjum 
dla trzeciego etapu edukacyjnego (klasy I–III gimnazjum) ,A. Łuczak, E. Prylińska

Temat: Epikur radzi , jak żyć szczęśliwie?

Tok lekcji:
1. Działania wstępne wprowadzające w temat:
- Przywitanie
- Sprawdzenie obecności

Pyt. nauczyciela:
-Co to jest szczęście?
" Burza mózgów"- uczniowie podają odpowiedzi np.: poczucie radości, zadowolenia; posiadanie pieniędzy; wygrana na loterii np.

Nauczyciel na tablicy zapisuje odpowiedzi uczniów w formie" słoneczka".

Skonfrontowanie spostrzeżeń uczniowskich z definicją słownikową hasła „szczęście”.

{Tu dwa warianty do wyboru
Wariant I- uczniowie wyszukują pojęć we właściwych słownikach a przygotowane przez nauczyciela karty są podsumowaniem działań.
Wariant II- nauczyciel rozdaje uczniom przygotowane karty}

* Uczniowie w Podręcznym słowniku języka polskiego wyszukują hasło-SZCZĘŚCIE
Rozdanie kart przygotowanych dla uczniów
[" SZCZĘŚCIE" -to według Podręcznego słownika języka polskiego-
1. Uczucie wielkiego zadowolenia, radości;
2. Pomyślny los, powodzenie; splot pomyślnych okoliczności, pomyślny traf.]

*Wspólne zapisanie synonimów , antonimów słowa „szczęście” i związków frazeologicznych z tym wyrazem.

Porównanie propozycji uczniowskich z informacjami znalezionymi w odpowiednich słownikach.
Rozdanie kart, przygotowanych dla uczniów przez nauczyciela.

[szczęście- synonimy: los, przypadek, szczęście, traf, zbieg okoliczności, fortuna, pomyślność, powodzenie, sukces, szczęście
fart,  fuks, radość, wesołość,  wesoły nastrój]
szczęście- antonimy:  smutek, niezadowolenie, niefart, pech
szczęście- związki frazeologiczne: dziecko szczęścia, łut szczęścia, więcej szczęścia niż rozumu, całe szczęście, że.../na szczęście, oszaleć ze szczęścia, podskakiwać ze szcęścia, promienieć szczęściem, przy odrobinie szczęścia, szczęście komuś sprzyja, szczęście się do kogoś uśmiechnęło, szczęście w nieszczęściu]

Pyt. nauczyciela:
Co robić, żeby żyć szczęśliwie? Czy istnieje recepta na szczęście?

Propozycje uczniów: żyć bez stresu, cenić każdy dzień np.

Nauczyciel uświadamia uczniom, że na to pytanie szukali odpowiedzi filozofowie od dawien, dawna. Dziś uczniowie poznają filozofa, który zajmował się tym zagadnieniem- Epikura.

2. Właściwy tok lekcji:
- Zapisanie na tablicy tematu: Epikur radzi , jak żyć szczęśliwie?

- Nauczyciel przybliża sylwetkę Epikura. Rozdaje uczniom kartki z biografią filozofa, pokazuje fotografię.
[Urodzony w 341 roku p.n.e. na Samos. W wieku 19 lat został wysłany przez rodzinę do Aten, aby tam służyć w armii ateńskiej jak i studiować w Akademii Platona jak i Gimnazjum Arystotelesa.
Stronił od polityki. Jego poszukiwaniem było szczęście, które można było osiągnąć jedynie poprzez życie spokojne i uporządkowane. Okres jego życia przypadał na lata trudne. Widział on narodziny i rozkwit cesarstwa Aleksandra Wielkiego jak i jego rozpad, widział wyniszczające wojny, przewroty polityczne.
Epikureizm uznaje za cel życia indywidualne szczęście, a filozofię za środek służący do jego osiągnięcia.
Zmarł w 270 r. p.n.e., mając lat 72.]

- Nauczyciel każe przeczytać, wskazanym osobom, tekst Epikura na głos. Zwraca uwagę, aby wszyscy uczniowie w między czasie zastanowili się nad odpowiedzią na pytania:
* Kim jest osoba mówiąca w tekście? [ Epikur]
* Do kogo się zwraca? [Menoikeusa]
* Jaki jest cel wypowiedzi? [ pozdrowienie; danie recepty na szczęście]
Uczniowie odpowiadają, na w/w pytania.

- Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda grupa analizuje wskazaną część tekstu i odpowiada na pytania.

Grupa I ( pierwszy akapit)
Polecenia:
* Nadaj tytuł akapitowi nr I [ Bogowie. Nie tacy znowu straszni.]
*Jakie dwie cechy przypisuje Epikur bogom? [ nieśmiertelność, szczęśliwość]
*Jakie stwierdzenie dotyczące bogów filozof uważa za pewnik? [ istnieją]
*Jaki błąd w pojmowaniu bogów popełniają ludzie?[ opierają się na wyobrażeniach, domysłach]
* Na czym polega bezbożność? [ podzielanie zdania tłumu na temat bogów]
* Dlaczego ludzie nie powinni się bać bogów? [ bo nie prawdą jest, że bogowie mają cechy tj. ludzie. Nieprawdą jest, że bogowie zsyłają na złych nieszczęścia, a dobrych wynagradzają.]
Wniosek ( w razie potrzeby z pomocą nauczyciela) : Należy odrzucić przesądy i wiarę w siły nadprzyrodzone. Nie należy odczuwać strachu przed bogami, gdyż są oni i cechy im nadawane tylko efektem ludzkiej wyobraźni.

Grupa II ( drugi akapit)
Polecenia:
* Nadaj tytuł akapitowi nr II [Nie lękajmy się śmierci.]
* Dlaczego śmierć jest poza kategoriami dobra i zła? [ Ponieważ dobro i zło związane jest z odczuwaniem, a śmierć jest całkowicie pozbawiona czucia.]
* Jakie znaczenie ma to, że śmierć- według Epikura- jest dla nas niczym? [ Dzięki temu lepiej możemy doceniać życie]
* Co Epikur mówi o człowieku, który podaje niezgodną z jego poglądami przyczynę lęku?[ Nazywa takiego człowieka głupcem, ponieważ boi się oczekiwania na śmierć.]
* Dlaczego- według Epikura- śmierć nie ma żadnego znaczenia ani z żywymi, ani z umarłymi?[ bo gdy żyjemy - śmierć nas nie dotyczy, a gdy śmierć się pojawi -nas już nie ma]
* Dlaczego ludzie nie powinni się bać śmierci?[ Ludzie mądrzy chcą żyć w pełni i nie myślą o śmierci
Wniosek( w razie potrzeby z pomocą nauczyciela): Człowiek nie powinien przejmować się śmiercią, ponieważ nie ma na nią wpływu. Człowiek osiągnie szczęście, jeśli potrafi z radością przeżyć każdy dzień.

Grupa III( trzeci akapit)
Polecenia:
* Nadaj tytuł akapitowi nr III [ Recepta na szczęście.]
*Co jest początkiem, a co-celem szczęśliwego życia? [ Przyjemność jest początkiem i celem szczęśliwego życia( przyjemność rozumiana jako brak cierpienia fizycznego i psychicznego)]
*Jaki są zalety prostego i mało kosztownego życia? [ Zaletą mało kosztownego i prostego życia jest dobre zdrowie.]
* Co sprawia, że nie musimy się obawiać kaprysów losu? [ Zahartowanie w biedzie]
* Czym jest przyjemność? [ Przyjemność, to brak cierpienia.]
* Co jest- według Epikura- początkiem wszelkiego dobra? [ Początkiem wszelkiego dobra jest rozum. Dzięki tej cnocie, człowiek żyje mądrze, pięknie i sprawiedliwie.]
Wniosek( w razie potrzeby z pomocą nauczyciela): Przyjemność, według Epikura, jest najwyższym dobrem; przyjemność sprawia człowiekowi życie w harmonii ciała i umysłu, płynącej z prostego bytowania.

Uczniowie prezentują wyniki pracy.

Na podstawie tego, co zaprezentowaliście spróbujcie uzupełnić schemat.
(Nauczyciel rozdaje każdej grupie karty ze schematem)

SCHEMAT

[ to ten, który nie obawia się bogów] [są oni wyobrażeniem człowieka i trudno jednoznacznie stwierdzić jacy są]
.........ponieważ........

[ to ten, który nie obawia się śmierci] [ nie mamy na nią wpływu]
Epikur uważa, że człowiek szczęśliwy ......... ponieważ........

[ to ten, który potrafi odczuwać przyjemność rozumianą jako brak cierpienia; przyjemność z życia w harmonii ciała i umysłu]
......... ponieważ........ [ dzięki temu może z radością przeżyć każdy dzień]

Prezentacja wyników pracy.
Nauczyciel rozwiesza planszę- schemat na tablicy i wspólnie z uczniami zapisuje najtrafniejsze odpowiedzi.

3. Działania podsumowujące.

Nauczyciel pyta, czy wskazówki Epikura słusznie zostały nazwane leczniczymi ziołami?
Nauczyciel rozwiesza planszę, na której zamieszczone są wskazówki filozofa.

Wskazówki Epikura:
*Bogowie nie są straszni
*Śmierć jest niczym
*To, co jest dobre, jest łatwe do zdobycia
*To, co jest złe, jest łatwe do zniesienia

Dyskusja.
Nauczyciel poleca, aby każdy uczeń napisał kilkuzdaniową wypowiedź, w której uwzględni wnioski z dyskusji i swoją ocenę wybranej wskazówki Epikura.
Odczytanie (przez osoby chętne) wyników pracy.

Praca domowa:
Wariant I
Jako uczeń Epikura wygłoś mowę na temat życia szczęśliwego, zawierającą poglądy mistrza: Kogóż mógłbyś wyżej cenić od mędrca, co zbożnie wielbi bogów, śmierci się w ogóle nie lęka...[...], zrozumiał, że najwyższe dobro można łatwo osiągnąć i bez trudu zdobyć, a największe zło albo trwa krótko, albo sprawia lekki tylko ból?
*Przygotuj plan wypowiedzi
*Zastosuj np. apostrofy, powtórzenia, pytania retoryczne.
*Pamiętaj o właściwym przekazaniu treści ( dykcja, tempo, modulacja głosu)
*Zrób próbę swojego wystąpienia.
Uczniowie słabsi mogą odnieść się do dwóch pierwszych podpunktów.
Wariant II- Moja recepta na szczęście.

Ewaluacja:
Na dzisiejszej lekcji nauczyłem się, że.....
Po dzisiejszej lekcji wiem, że szczęście według Epikura to...

Ocena pracy uczniów:
Najbardziej aktywna i zaangażowana grupa- oceny bardzo dobre
Mniej aktywne grupy- oceny dobre, dostateczne.

Nagrodzenie ocenami bardzo dobrymi i dobrymi uczniów, którzy wykazywali duże zaangażowanie podczas dyskusji i w toku trwania całej lekcji.

ZAŁĄCZNIKI:

Załącznik nr 1
DEFINICJE SŁOWNIKOWE " SZCZĘŚCIA"

[" SZCZĘŚCIE" -to według Podręcznego słownika języka polskiego-
1. Uczucie wielkiego zadowolenia, radości;
2. Pomyślny los, powodzenie; splot pomyślnych okoliczności, pomyślny traf.]

Załącznik nr 2
SYNONIMY, ANTONIMY, ZWIĄZKI FRAZEOLOGICZNE ZWIAZANE Z POJĘCIEM "SZCZĘŚCIE"
[szczęście- synonimy: los, przypadek, szczęście, traf, zbieg okoliczności, fortuna, pomyślność, powodzenie, sukces, szczęście
fart,  fuks, radość, wesołość,  wesoły nastrój]
szczęście- antonimy:  smutek, niezadowolenie, niefart, pech
szczęście- związki frazeologiczne: dziecko szczęścia, łut szczęścia, więcej szczęścia niż rozumu, całe szczęście, że.../na szczęście, oszaleć ze szczęścia, podskakiwać ze szcęścia, promienieć szczęściem, przy odrobinie szczęścia, szczęście komuś sprzyja, szczęście się do kogoś uśmiechnęło, szczęście w nieszczęściu]

Załącznik nr 3
Biografia EPIKURA
Urodzony w 341 roku p.n.e. na Samos. W wieku 19 lat został wysłany przez rodzinę do Aten, aby tam służyć w armii ateńskiej jak i studiować w Akademii Platona jak i Gimnazjum Arystotelesa.
Stronił od polityki. Jego poszukwianiem było szczęście, które można było osiągnąć jedynie poprzez życie spokojne i uporządkowane. Okres jego życia przypadał na lata trudne. Widział on narodziny i rozkwit cesarstwa Aleksandra Wielkiego jak i jego rozpad, widział wyniszczające wojny, przewroty polityczne.
Epikureizm uznaje za cel życia indywidualne szczęście, a filozofię za środek służący do jego osiągnięcia.
Zmarł w 270 r. p.n.e., mając lat 72

Załącznik nr 4

Załącznik nr 5
Polecenia dla grup
Grupa I ( pierwszy akapit)
Polecenia:
* Nadaj tytuł akapitowi nr I
*Jakie dwie cechy przypisuje Epikur bogom?
*Jakie stwierdzenie dotyczące bogów filozof uważa za pewnik?
*Jaki błąd w pojmowaniu bogów popełniają ludzie?
* Na czym polega bezbożność?
* Dlaczego ludzie nie powinni się bać bogów?

Grupa II ( drugi akapit)
Polecenia:
* Nadaj tytuł akapitowi nr II
* Dlaczego śmierć jest poza kategoriami dobra i zła?
* Jakie znaczenie ma to, że śmierć- według Epikura- jest dla nas niczym?
* Co Epikur mówi o człowieku, który podaje niezgodną z jego poglądami przyczynę lęku?
* Dlaczego- według Epikura- śmierć nie ma żadnego znaczenia ani z żywymi, ani z umarłymi?
* Dlaczego ludzie nie powinni się bać śmierci

Grupa III( trzeci akapit)
Polecenia:
* Nadaj tytuł akapitowi nr III
*Co jest początkiem, a co-celem szczęśliwego życia?
*Jaki są zalety prostego i mało kosztownego życia?
* Co sprawia, że nie musimy się obawiać kaprysów losu?
* Czym jest przyjemność?
* Co jest- według Epikura- początkiem wszelkiego dobra?

Załącznik nr 6

SCHEMAT

.........ponieważ........

Epikur uważa, że człowiek szczęśliwy ......... ponieważ........

......... ponieważ........

Załącznik nr 7

Wskazówki Epikura:
*Bogowie nie są straszni
*Śmierć jest niczym
*To, co jest dobre, jest łatwe do zdobycia
*To, co jest złe, jest łatwe do zniesienia