Food and drink - ćwiczenia utrwalające. Praca z uczniem dyslektycznym na lekcji języka angielskiego

I. SCENARIUSZ LEKCJI
1. Przedmiot: język angielski
2. Nauczyciel prowadzący: Marzena Binek
3. Klasa: V
4. Temat: Food and drink – ćwiczenia utrwalające
5. Cele lekcji:
• uczeń słucha i czyta ze zrozumieniem tekst i na jego podstawie zakreśla odpowiednie wyrazy
• uczeń współpracuje w parze, w grupie
• uczeń zna słownictwo związane z jedzeniem i piciem
6. Cele sformułowane w języku ucznia:
• potrafię współpracować w parze, w grupie
• znam słownictwo związane z jedzeniem i piciem
• rozumiem wysłuchany i przeczytany tekst i na jego podstawie potrafię zakreślić odpowiednie wyrazy
7. Nacobezu:
Będę zwracać uwagę na to czy:
• znasz słownictwo związane z jedzeniem i piciem
• rozumiesz wysłuchany i przeczytany tekst i na jego podstawie potrafisz zakreślić odpowiednie wyrazy w zdaniach
• będziesz pracować w parze, w grupie.
8. Przebieg lekcji:
a) Podanie tematu lekcji
b) Przedstawienie celów lekcji w języku ucznia i nacobezu (wklejenie karteczek z celami i nacobezu do zeszytu)
c) Praca ze słownictwem:
• Uczniowie pracują w grupach, ich zadanie polega na dopasowaniu wyrazów do następujących kategorii: FOOD, DRINK. Po wykonanym zadaniu następuje ocena koleżeńska. Przedstawiciele poszczególnych grup sprawdzają sobie nawzajem czy zadanie zostało poprawnie wykonane, patrząc na wzór na tablicy. Np.:
BREAD HOT CHOCOLATE ROLLS BUTTER MILK HAM
CORNLAKES TEA TOMATOES SAUSAGES EGGS

FOOD DRINK
........ .......

•Uczniowie wykonują zadanie, które polega na dopasowaniu angielskich słów do fotografii. Uczniowie sprawdzają poprawność wykonania zadania na podstawie nagrania.

• Uczniowie losują karteczki z obrazkami produktów spożywczych. Nauczyciel wypowiada słowo po angielsku, a osoba, która ma daną fotografię wstaje, podnosi obrazek do góry i głośno powtarza słówko angielskie, które wypowiedział nauczyciel, następnie udaje się do tajemniczego kosza po przedmiot, który wypowiedział nauczyciel.

d) Rozumienie ze słuchu, czytanie:
• Uczniowie wysłuchują dialog z zadania. Śledzą tekst wzrokiem za lektorem. Następnie powtarzają wypowiedzi osób z dialogu za nauczycielem. Początkowo powtarza cała klasa razem, później powtarzanie następuje w grupach 4 osobowych, 2 osobowych. Po wykonanym zadaniu uczniowie podkreślają w tekście słowa związane z artykułami spożywczymi.

e)Faza podsumowująca
• Uczniowie uzupełniają brakujące litery w wyrazach, następnie zapisują zdanie z powstałym wyrazem, np:

OR_NG_ JUIC_ - I like orange juice.

• Uczniowie znajdują nazwy produktów w diagramie i w wężu wyrazowym.

• Uczniowie w parach grają w domino słowno - obrazkowe.

• Gra Bingo – wzrokowo-słuchowa identyfikacja wyrazu: uczniowie starają się zapamiętać położenie wyrazów na karcie bingo. Następnie słuchają nauczyciela czytającego wyrazy i zaznaczają te, które znajdują się na karcie. Zabawa kontynuowana jest do momentu, aż wszyscy uczestnicy rozpoznają wszystkie wyrazy

8. Uczniowie uzupełniają kartę samooceny.

W procesie nauczania każdy nauczyciel spotyka się z różnymi typami uczniów. Do codzienności szkolnej należy praca z uczniami dobrymi, słabymi, agresywnymi, nadpobudliwymi, a także z uczniami o specyficznych trudnościach w czytaniu i w pisaniu. Problem dysleksji, który chciałam przedstawić w niniejszej pracy dotyczy uczniów klasy V szkoły podstawowej. Na podstawie scenariusza zajęć, postaram się pokazać jak można pomóc uczniom dyslektycznym, zwiększyć ich szansę na sukces. Należy pamiętać, że chcąc zapewnić dobre warunki pedagogiczne i psychologiczne w klasie, należy poznać możliwości uczniów, ich uzdolnień i problemów. W tym celu niezbędna jest dokładna analiza opinii poradni psychologiczno- pedagogicznej. Analiza tych dokumentów pozwoli nauczycielom lepiej zrozumieć problemy uczniów i dostosować zajęcia do indywidualnych potrzeb ucznia, zwiększając jego szansę na odniesienie sukcesu.
W zaprezentowanym scenariuszu zastosowałam następujące ćwiczenia, które ułatwią pracę uczniom z dysleksją.
ZADANIA
• Uczniowie pracują w grupach, ich zadanie polega na dopasowaniu wyrazów do następujących kategorii: FOOD, DRINK. Po wykonanym zadaniu następuje ocena koleżeńska. Przedstawiciele poszczególnych grup sprawdzają sobie nawzajem czy zadanie zostało poprawnie wykonane, patrząc na wzór na tablicy
• Uczniowie wykonują zadanie, które polega na dopasowaniu angielskich słów do fotografii. Uczniowie sprawdzają poprawność wykonania zadania na podstawie nagrania.
• Uczniowie losują karteczki z obrazkami produktów spożywczych. Nauczyciel wypowiada słowo po angielsku, a osoba, która ma daną fotografię wstaje, podnosi obrazek do góry i głośno powtarza słówko angielskie, które wypowiedział nauczyciel i z tajemniczego kosza wybiera przedmiot, który odzwierciedla słowo wypowiedziane przez nauczyciela.

KOMENTARZ:
Efektywnemu wprowadzaniu i utrwalaniu poznanego słownictwa służy grupowanie tematyczne. Uczniowie dyslektyczni łatwiej zapamiętują słówka, jeśli są one podzielone na grupy tematyczne. Ułatwia to zapamiętywanie określonego materiału leksykalnego. Karta pracy przygotowana jest także, pod kątem ucznia dyslektycznego (rodzaj czcionki, rozmiar, kolor). Poprzez patrzenie na wzór rozwiązania zadania na tablicy uczniowie oswajają się z poprawnym zapisem danych wyrazów. Jak podkreśla Bogdanowicz słownictwo należy utrwalać we wszystkich rodzajach pamięci: słuchowej, kinestetycznej, dotykowej, wzrokowej, artykulacyjnej. Dlatego uczeń w kolejnym zadaniu słucha wypowiadane wyrazy, dopasowuje wyraz do fotografii, wymawia dany wyraz i wykorzystuje ruch w celu odnalezienia odpowiedniego przedmiotu w tajemniczym koszu. Wielozmysłowość podkreśla także Reid (2005:37) „Programy skierowane do dzieci z dysleksją powinny zawierać elementy angażujące wszystkie zmysły ucznia. Jest to niezwykle ważne, gdyż często dyslektyczne dzieci muszą rekompensować swoje słabości w jednej ze sfer poprzez wykorzystywanie innych, lepiej rozwiniętych zdolności.”

ZADANIE
• Uczniowie wysłuchują dialog. Śledzą tekst wzrokiem za lektorem. Następnie powtarzają wypowiedzi osób z dialogu za nauczycielem. Początkowo powtarza cała klasa razem, później powtarzanie następuje w grupach 4 osobowych, 2 osobowych. Po wykonanym zadaniu uczniowie podkreślają w tekście słowa związane z artykułami spożywczymi.

KOMENTARZ:
Nauczyciele mogą wspierać uczniów z trudnościami w umiejętności czytania, poprzez przygotowanie przerabianego tekstu na dodatkowej karcie pracy. Tekst, który jest w podręczniku można napisać większą czcionką, „da to dziecku poczucie szybszego przesuwania się po stronie albo w książce” (Raymond, 2006: 86). Za najlepsze czcionki dla dzieci dyslektycznych uważa się: Arial, Sassoon, Comic Sans, przy pisaniu kart pracy ważny jest rozmiar czcionki, zaleca się używania rozmiaru 12, 14, tak aby uczeń nie musiał wytężać wzroku, aby przeczytać tekst, polecenie. Podczas słuchania, czytania tekstu pomocna może okazać się także linijka. „Można użyć linijki do pomocy w śledzeniu tekstu w trakcie czytania. Przezroczysta plastikowa linijka może być umieszczona pod tekstem, co pozwoli dziecku widzieć następne słowa w linijce. Umożliwi to również dziecku ocenienie ile pozostało jeszcze strony do przeczytania. Podobne zadanie spełnia również tropiciel linijek - przypuszczalnie bardziej popularny u młodzieży” (Raymond, 2006: 96). Często uczniom z dysleksją towarzyszy lęk, strach przed czytaniem, powtarzaniem zdań na forum klasy, zwłaszcza na lekcji języka obcego. W celu uniknięcia takich sytuacji i lepszego zmotywowania ucznia do nauki języka obcego, można wprowadzić powtarzanie bądź czytanie dialogów w grupach, w parach. „Technika wspólnego czytania polega na tym, że uczeń czyta tekst wspólnie z nauczycielem, lub dwóch uczniów czyta tekst jednocześnie. W takiej sytuacji dyslektyk słyszy wymowę i nie odczuwa lęku, gdyż nie czyta sam” (Niedbała: 2004:8).

ZADANIA:
• Uczniowie uzupełniają brakujące litery w wyrazach, następnie zapisują zdanie z powstałym wyrazem, np:

OR_NG_ JUIC_ - I like orange juice.

• Uczniowie znajdują nazwy produktów w diagramie i w wężu wyrazowym.

• Uczniowie w parach grają w domino słowno - obrazkowe.

• Gra Bingo – wzrokowo-słuchowa identyfikacja wyrazu: uczniowie starają się zapamiętać położenie wyrazów na karcie bingo. Następnie słuchają nauczyciela czytającego wyrazy i zaznaczają te, które znajdują się na karcie. Zabawa kontynuowana jest do momentu, aż wszyscy uczestnicy rozpoznają wszystkie wyrazy.

KOMENTARZ:
Z powodu nieregularnej pisowni, jaka występuje w języku angielskim, nauka tego przedmiotu sprawia uczniom wiele trudności. Należy zauważyć, że w języku angielskim nauczanie ortografii jest bardzo trudne, gdyż jednej głosce może odpowiadać kilka zapisów graficznych. Powyższe ćwiczenia można wykorzystywać na lekcjach z uczniami dyslektycznymi w celu utrwalania poprawnej pisowni wyrazów, co przełoży się na ich poprawne odczytywanie w tekstach, poleceniach, itp. Zaprezentowane ćwiczenia mają formę zabawy, co zwiększa motywację uczniów dyslektycznych i co najważniejsze pomagają utrwalić zapis ortograficzny wyrazów. Uczniowie pracują nad poprawnym zapisem wyrazów i jednocześnie odczuwają satysfakcję z udziału w zabawie. Przy pracy z uczniami dyslektycznymi należy pamiętać o poniższym dekalogu stworzonym przez panią Bogdanowicz:
„DEKALOG DLA NAUCZYCIELI UCZNIÓW DYSLEKTYCZNYCH
NIE
1. Nie traktuj ucznia jak chorego, kalekiego, niezdolnego złego lub leniwego.
2. Nie karz, nie wyśmiewaj ucznia w nadziei, że zmobilizujesz go do pracy.
3. Nie łudź się, że uczeń "sam z tego wyrośnie", "weźmie się w garść", "przysiądzie fałdów".
4. Nie spodziewaj się, że kłopoty ucznia pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczą się do czytania i pisania i znikną same w młodszych klasach szkoły podstawowej.
5. Nie ograniczaj uczniowi zajęć pozalekcyjnych, aby miał więcej czasu na naukę, ale i nie zwalniaj go z systematycznych ćwiczeń i pracy nad sobą.
TAK
6. Staraj się zrozumieć swojego ucznia, jego potrzeby, możliwości i ograniczenia. Zapobiegnie to pogłębianiu się jego trudności szkolnych i wystąpieniu wtórnych zaburzeń nerwicowych.
7. Spróbuj jak najwcześniej zaobserwować trudności ucznia: na czym polegają i co jest ich przyczyną. Skonsultuj problemy ucznia ze specjalistą (psychologiem, logopedą, pedagogiem, a w razie potrzeby z lekarzem).
8. Aby jak najwcześniej pomóc uczniowi:
• bądź w kontakcie z poradnią i nauczycielem terapeutą, wykorzystuj wyniki badań i zalecenia specjalistów, uwzględniaj je w swojej pracy;
• ustal kontrakt zawierający reguły współpracy między tobą, innymi nauczycielami, rodzicami i uczniem, który ucznia czyni odpowiedzialnym za pracę nad sobą, rodziców za pomaganie uczniowi, a nauczyciela za bycie doradcą;
• zaobserwuj podczas lekcji, co najskuteczniej pomaga uczniowi.
9. Opracuj indywidualny program terapeutyczny wymagań wobec ucznia, dostosowany do jego możliwości, a zatem:
• oceniaj go na podstawie odpowiedzi ustnych i treści prac pisemnych;
• nie każ mu głośno czytać przy całej klasie;
• pozwól mu korzystać ze słownika i daj mu więcej czasu na zadania pisemne;
• dyktanda i prace pisemne oceniaj jakościowo (opisowa ocena błędów)
pod warunkiem systematycznej pracy, znajomości reguł ortografii i korekty błędów w zeszytach;
• nagradzaj za wysiłek i pracę, a nie za jej efekty.
10. Bądź życzliwym, cierpliwym przewodnikiem ucznia.”

LITERATURA:
1. Dysleksja w kontekście nauczania języków obcych, pod red. M. Bogdanowicz i M. Smoleń, Gdańsk 2004
2. O dysleksji, M Bogdanowicz, Lubin 1994
3. Dysleksja, G. Reid, Warszawa 2005
4. Jak pomóc dzieciom radzić sobie z dysleksją, S. Raymond, 2006.
5. Dysleksja na lekcjach języka angielskiego, E. Niedbała, 2004.