Definicja przemocy wobec dzieci w rodzinie

DEFINICJA PRZEMOCY WOBEC DZIECI W RODZINIE.
Zanim przejdę do terminu przemocy wobec dziecka chciałabym wyjaśnić, co oznacza definicja samej przemocy. W definicjach słownikowych mamy następującą odpowiedź: „przemoc- siła przeważająca czyjąś siłę, fizyczna przewaga wykorzystywana do czynów bezprawnych dokonywanych na kimś; narzucana bezprawnie władza, panowanie, czyny bezprawne, dokonane z użyciem fizycznego przymusu; gwałt”
Pochodzący z języka angielskiego termin „child abuse” w Polsce tłumaczony jest różnie, jako: krzywdzenie dziecka, maltretowanie dziecka, wykorzystywanie dziecka, przemoc wobec dziecka lub też złe traktowanie dziecka. Terminów tych używa się na ogół zamiennie, ale pojęcie „przemoc” staje się coraz bardziej powszechne w prasie i literaturze fachowej. Nie stało się ono jednak na tyle klarowne, aby dla wszystkich było jednoznaczne. Przede wszystkim pojęcie przemocy kojarzone jest z agresją, a badacze różnie ujmują związek między przemocą a agresją.. wielu stosuje te terminy w tym samym znaczeniu, inni podejmują próby oddzielenia aktu przemocy od aktu agresji, przyjmując za podstawę tego rozdzielenia cel. Celem agresji jest sprawianie cierpienia i zaszkodzenie ofierze. Natomiast celem przemocy jest wywarcie pewnego rodzaju wpływu na ofiarę tzn. że zadawaniu bólu i cierpienia jednostce ma służyć jej podporządkowanie się sprawcy ten ból zadającemu.. J. Obuchowska twierdzi, „że agresja może być sposobem podporządkowania człowieka i pełni wówczas funkcję przemocy. Jednak agresja nie zawsze zmierza do podporządkowania innego człowieka, jak również przemoc nie musi się manifestować poprzez agresję”
W miarę rozwoju badań i naukowej refleksji, rozumienie pojęcia podlegało wielowymiarowemu rozszerzeniu. Stopniowo w tworzone definicje włączano różne formy zachowań, rozszerzając ich zakres pierwotny, (który rozumienie problemu ograniczał do intencjonalnego użycia siły wobec dziecka, które powoduje znaczące obrażenia i urazy) o przemoc emocjonalną, przemoc seksualną, przemoc ekonomiczną oraz zaniedbywanie i niedbałe traktowanie, czyli zaniechanie zachowań należnych i koniecznych w świetle społecznych standardów relacji łączącej rodziców i dzieci. Zakres pojęcia ulegał też dodatkowym specyfikacjom – w ramach rodzajów przemocy określono jeszcze dokładniejsze podtypy. Przykładowo, w obszarze przemocy psychicznej wyróżnia się wiele szczegółowych rodzajów: agresję werbalną, groźby i zastraszanie, terroryzowanie i zastraszanie, izolację fizyczną i społeczną, odmowę uczuć i emocjonalne odrzucenie, obniżenie poczucia wartości i degradowanie przez ośmieszanie, poniżanie, lżenie oraz zachowania takie jak ignorowanie, dyskryminowanie, korumpowanie i deprawowanie, niszczenie przedmiotów i dręczenie zwierząt należących do dziecka, wzbudzenie poczucia winy i inne. Kolejna kategoria zaniedbywanie dzieci, również obejmuje obecnie kilka podtypów, to jest zaniedbywanie fizyczne z brakiem opieki medycznej, porzucenie, wyrzucenie z domu, zaniedbywanie edukacyjne, zaniedbywanie emocjonalne i zaniedbywanie wychowawcze. Obszar przemocy seksualnej, które to pojęcie dopiero z czasem wprowadzono w rozważania o przemocy nad dzieckiem, także uległ rozszerzeniu i odnoszony jest współcześnie do wielu zachowań zarówno fizycznych, jak i psychicznych, czy nawet pośrednich (np. nakłanianie do prostytucji), które polegają na „użyciu” dziecka dla celów seksualnej gratyfikacji, wykorzystując jego zależność i poziom rozwojowy.
W zakres przemocy wobec dziecka w rodzinie, w skutek odkrycia występowania pewnych zjawisk wprowadzono też specyficzne typy zachowań przemocy, jak np. Syndrom Munchausena przez przeniesienie, polega on na falsyfikowaniu, symulowaniu lub wręcz indukowaniu u dziecka objawów chorobowych, po to by pozostało pod opieką medyczną, przechodziło badania, przebywało w szpitalu, z intencją wzbudzenia przez rodzica zainteresowania swoją osobą, najczęściej przez matkę. Czy też Zespół Nieprzypadkowej Śmierci Niemowlęcia. Pojęcie przemocy nad dzieckiem w rodzinie objęło też tzw. Przemoc pośrednią, dotyczącą sytuacji, gdy krzywda wyrządzona jest dziecku, chociaż bezpośrednim celem, zamiarem jest zranienie, zaatakowanie innej osoby, na przykład żony, czy męża. Przykładami przemocy pośredniej są: przyzwalanie, dopuszczanie by dzieci oglądały ataki na żonę, lub zmuszanie dzieci, by śledziły matkę i donosiły na nią ojcu, manipulowanie dziećmi przez budzenie w nich wrogości do partnera.
Obecnie krzywdzenie dzieci obejmuje także zachowania, które nie muszą prowadzić bezpośrednio do poważnych, widocznych szkód, lub takie, które jedynie potencjalnie grożą konsekwencjami, nawet jeśli w rzeczywistości bezpośrednie szkody nie wystąpiły. We wspólnym opracowaniu Międzynarodowego Stowarzyszenia dla Zapobiegania Krzywdzenia i Zaniedbywania Dzieci odczytujemy: „maltretowanie nie musi prowadzić do zaistnienia widocznych oznak(...) krzywda potencjalna odnosi się do zagrożenia jej wystąpienia”. Odnosi się więc rozumienie zjawiska także do sytuacji, w których zachowania mogły doprowadzić do szkód fizycznych i emocjonalnych nawet, jeśli w istocie brak jest oznak ich wystąpienia. Podkreśla się też, że bezpośrednie skutki przemocy wobec dziecka mogą nie być widoczne, a konsekwencje okażą się odsunięte w czasie i ujawniają po kilku lub kilkunastu latach. Uwzględniając te uwagi, niektórzy autorzy wyróżniają więc przemoc: mniej dotkliwą, umiarkowanie dotkliwą, bardzo poważną i zagrażającą życiu.
Analizując zmiany zjawiska w czasie, zauważamy, iż modyfikacjom uległo też ujęcie kwestii intencjonalności zachowań przemocy nad dzieckiem. Wcześniejsze stanowiska definicyjne zaznaczały, iż są to zachowania wyraźnie intencjonalne, cechujące się zamiarem wyrządzenia szkody, krzywdy, zadania cierpienia, podczas gdy w najnowszych interpretacjach wskazuje się, iż intencjonalność zachowania lub zaniedbania, wykorzystanie swojej przewagi nad dzieckiem, nie musi wiązać się z chęcią spowodowania jakiś szkód, wyrządzenia mu krzywdy, lecz może wiązać się z brakiem świadomości następstw swoich zachowań ( na przykład rodzice potrząsający małym dzieckiem, aby się uspokoiło), lub kierowanie się nawet szczytnymi pobudkami, na przykład dobrem dziecka, przy stosowaniu kar fizycznych w wychowaniu.
Okazuje się więc iż pojęcie przemoc wobec dziecka wraz z rozwojem badań nad różnymi aspektami zjawiska i rozbudową wiedzy na jego temat, rozszerzyło swoje znaczenie, obejmując coraz więcej zachowań i naznaczając je jako przemoc.