Przemoc wobec dzieci - maltretowanie psychiczne dzieci w rodzinie

PRZEMOC WOBEC DZIECI-
MALTRETOWANIE PSYCHICZNE DZIECI

Emocjonalne krzywdzenie czy używanie przemocy psychicznej wobec dziecka jest najtrudniejszym do zdefiniowania typem znęcania się. Eksperci twierdzą, że prawie wszyscy rodzice są winni emocjonalnego znęcania się nad dzieckiem w jakichś okresach jego życia. Niejednokrotnie komunikaty jakie są wysyłane dziecku przez rodziców naszej kulturze, nie posiadają ich zdaniem zabarwienia krzywdzącego, jednak ich ostateczna wymowa, jaka dociera do dziecka taką jest.
Próby zdefiniowania emocjonalnego znęcania się doprowadziły do podziału definicji na dwie części:
- emocjonalne znęcanie, tj. werbalne obrażanie, upokarzanie, grożenie zranieniem czy zamknięciem,
- emocjonalne zaniedbywanie, tj. nieodpowiedzialna opieka, brak uczucia, świadome przyzwolenie na zachowania nieadaptacyjne, jak przestępczość czy narkotyki.
Znawcy tego zagadnienia twierdzą, że maltretowanie psychiczne nie jest wyizolowanym zdarzeniem, ale raczej wzorem psychicznie destruktywnego postępowania, które charakteryzuje się przynajmniej jednym z następujących zachowań:
1. Odrzucenie – dorosły odmawia przyznaniem dziecku wartości i prawa dla jego własnych potrzeb, nie okazuje mu zainteresowania i swego wsparcia.
2. Izolowanie – dorosły odcina dziecku drogę do normalnego doświadczenia społecznego. Zapobiega nawiązywaniu się przyjaźni dziecka. Sprawia, że wierzy ono, iż jest samotne i pozbawione bliskich ludzi.
3. Terroryzowanie – dorosły werbalnie obraża dziecko, upokarza je i szykanuje tworząc klimat strachu i w efekcie powoduje, że dziecko wierzy, iż świat jest kapryśny i wrogi.
4. Ignorowanie – dorosły pozbawia dziecko podstawowej stymulacji i odpowiedzialnego wsparcia, usztywniając jego rozwój emocjonalny i intelektualny.
5. Korupcja – dorosły odsocjalizowuje dziecko, stymuluje je aby się angażowało w zachowania destruktywne, wzmacnia różne dewiacje i powoduje, że dziecko nie przestrzega norm społecznie aprobowanych, przez co popada w konflikty z otaczającym je szerszym środowiskiem.
Wiehe dodaje dwa dodatkowe zachowania do tej listy: niszczenie osobistej własności albo torturowanie domowego zwierzątka, do którego dziecko jest przywiązane i które lubi. Sugeruje on także, że rodzeństwo, tak samo jak rodzice , może się znęcać emocjonalnie.
Również różne formy nadopiekuńczości, takie jak nadmierne kontrolowanie, wywieranie presji psychicznej, wymuszanie lojalności, wzbudzenie poczucia winy, nieposzanowanie prywatności dziecka, to przejawy przemocy psychicznej. Ale również wyręczanie dziecka i zastępowanie jego aktywności własną aktywnością jest maską opieki, pod którą ukryta jest przemoc psychiczna w tym sensie, że poprzez zastępowanie dziecka w wykonywaniu jakiejś czynności blokujemy mu możliwość uczenia się jej. W wyniku powtarzających się takich czynności traci ono możliwość rozwoju. Nadopiekuńczość jest najbardziej perfidną, bo najgłębiej zakamuflowaną formą przemocy psychicznej. Bo czy ktokolwiek może się spodziewać jej tam, gdzie widzi poświęcającą się opiece nad swoim dzieckiem, niepomną na trudy i niewygody matkę, gotową zrobić dla dziecka wszystko. Ta forma przemocy jest tak głęboko zakamuflowana, że nie dostrzega jej nie tylko otoczenie, ale nawet sam sprawca.
U dziecka maltretowanego psychicznie zwykle nie występują żadne objawy fizyczne, ale można stwierdzić opóźnienie wzrostu i rozwoju dziecka. Jeśli psychicznej przemocy towarzyszy przemoc fizyczna, to można zaobserwować objawy fizycznego maltretowania dziecka. Na występowanie przemocy psychicznej w rodzinie mogą wskazywać pewne zachowania dziecka:
- zaburzenia mowy – wynikające z napięcia nerwowego,
- zaburzenia snu,
- dolegliwości somatyczne- bóle brzucha, bóle głowy, mdłości,
- moczenie się i zanieczyszczanie się bez powodów medycznych,
- mimowolne ruchy mięśni, szczególnie twarzy,
- skrajny brak poczucia pewności siebie,
- depresja,
- ssanie palca, kołysanie się,
- zachowania skrajnie destrukcyjne,
- nadmierne ugrzecznienie zachowania, ciągłe podporządkowanie się dorosłym,
- ciągłe koncentrowanie uwagi na sobie,
- lęk przed porażką, zbyt wysokie wymagania w stosunku do siebie,
- nietypowy lęk przed konsekwencjami różnych zachowań, często kłamstwa,
- próby samobójcze lub ich demonstrowanie,
- zachowania dorosłe – opiekowanie się rodzeństwem, kierowanie innymi.
Objawy takie są wywoływane za sprawą okrutnych słów, jakimi rodzice obrzucają dziecko w różnych sytuacjach, słów ośmieszających dziecko, piętnujących je obelgami, poniżeniami ukazującymi jego niedoskonałość. W konsekwencji powtarzających się zachowań rodziców, nacechowanych przemocą psychiczną, dziecko przez całe życie cierpi z powodu niskiej samooceny i niskiej wartości.