Poznajemy instrumenty strunowe. Orkiestra symfoniczna. Scenariusz zajęć muzycznych przeznaczony dla uczniów klas IV- V

Cele edukacyjne:
• poznanie budowy i brzmienia instrumentów strunowych;
• wprowadzenie pojęć: „chordofony”, „kwartet smyczkowy”, „orkiestra symfoniczna”.

Przewidywane osiągnięcia ucznia
Uczeń potrafi:
• poprawnie użyć nazw instrumentów strunowych;
• określić grupy instrumentów strunowych zgodnie ze sposobem wydobycia dźwięku (smyczkowe, szarpane, uderzane);
• rozróżnić rodzaje zespołu wykonawczego (solista, orkiestra symfoniczna, chór).

Metody:
• słowna: rozmowa
• oglądowa: obserwacja, pokaz
• praktycznego działania
• percepcja muzyczna

Formy:
• jednolita indywidualna

Środki dydaktyczne:
• komputer z dostępem do internetu, rzutnik multimedialny, odtwarzacz CD
• utwór Josepha Haydna „Kwartet smyczkowy G-dur” op. 71 nr1,cz.4 Finale. Presto.

Przebieg zajęć:
I. Część wstępna
1. Przywitanie uczniów. Sprawdzenie obecności.
2. Przedstawienie tematu lekcji, określenie jej celów.

II. Część właściwa
1. Wprowadzenie pojęcia „chordofony”.
„Chordofony” to grupa instrumentów muzycznych, w których źródłem dźwięku są napięte i drgające struny. Struny te wykonane są najczęściej z metalu (stali, mosiądzu), skręconego jelita zwierzęcego lub nylonu. Pobudzanie strun do drgań następuje przez ich szarpnięcie, uderzanie lub potarcie.

2. Podział instrumentów strunowych ze względu na sposób wydobycia dźwięku.
Ze względu na sposób wydobycia dźwięku z instrumentów strunowych, dzielą się one na:
- szarpane (np. gitara, harfa, mandolina, klawesyn);
- smyczkowe (np. skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas);
- uderzane (np. fortepian, pianino, cymbały).

3. Wysłuchanie fragmentu utworu Josepha Haydna „Kwartet smyczkowy G-dur”.
Pytanie dla uczniów przed słuchaniem: Jakie instrumenty słychać w tym utworze?
Odp. Instrumenty strunowe smyczkowe; nazwy instrumentów: dwoje skrzypiec, altówka, wiolonczela.

4. Omówienie historii i budowy instrumentów strunowych z wykorzystaniem wiadomości zamieszczonych w internecie. Słuchanie przykładów brzmienia instrumentów strunowych.
(http://www.nynak.neostrada.pl/insstrunowe.htm)
5. Omówienie składu kwartetu smyczkowego. (http://pl.wikipedia.org/wiki/Kwartet_smyczkowy)
6. Ponowne wysłuchanie kwartetu Haydna.
Pytanie dla uczniów przed słuchaniem: Które instrumenty grały melodię, a które akompaniowały?
Odp. Za każdym razem melodię grał inny instrument, czasem grały ją jednocześnie dwa, wtedy pozostałe akompaniowały. Nie ma tu wyraźnego podziału na instrumenty koncertujące i akompaniujące. Wszystkie cztery kompozytor potraktował równorzędnie.
7. Przypomnienie poznanych do tej pory grup instrumentów (dęte, perkusyjne, strunowe). Prezentacja zdjęć grup poszczególnych instrumentów.
8. Wprowadzenie pojęcia „orkiestra symfoniczna”. Omówienie składu orkiestry
i rozmieszczenie grup instrumentów na estradzie.
„Orkiestra symfoniczna” to zespół instrumentalny przeznaczony do wykonywania wielkich dzieł muzycznych, tj. symfonii, koncertów, oper i baletów. Orkiestrą symfoniczną kieruje dyrygent.

III. Część końcowa
1. Zadanie pracy domowej.
Wpisz w tabelkę nazwy instrumentów strunowych zgodnie ze sposobem wydobycia dźwięku:
skrzypce, cymbały, kontrabas, fortepian, wiolonczela, klawesyn, pianino, altówka, harfa, lutnia, gitara, banjo

Instrumenty strunowe
smyczkowe szarpane uderzane
........................................ ........................................ ........................................
........................................ ........................................ ........................................
........................................ ........................................ ........................................
........................................ ........................................ ........................................
........................................ ........................................ ........................................
........................................ ........................................ ........................................

2. Ewaluacja zajęć. Rundka : Dokończ zdanie.
• Najbardziej podobało mi się........................................
• Na lekcji najtrudniejsze było........................................
• Uważam, że lekcja była ........................................
3. Podziękowanie i pożegnanie uczniów.