Program z zakresu edukacji muzycznej "Z muzyką za pan brat"

Edyta Kotarbicka, nauczyciel wspomagający w oddziale integracyjnym w PP Ochaby

Z MUZYKĄ ZA PAN BRAT

Program z zakresu edukacji muzycznej

SPIS TREŚCI

1. Wstęp........................................s.2
2. Założenia Programowe........................................ s.3
3. Cele programu........................................s.5
4. Procedury osiągania celów........................................s.6
5. Materiał edukacyjny........................................ s.7
6. Ewaluacja programu........................................s.8
7. Bibliografia........................................ s.9
8. Załączniki........................................s.10

Wstęp

„ Sztuka czyni człowieka wrażliwym na piękno świata, sprawiając, że świat wydaje się ciekawszy, piękniejszy i bogatszy. Dzięki sztuce duchowe życie jednostki staje się bogatsze w przeżycia i doznania, nabiera pełni i głębi , a w ten sposób świat człowieka staje się źródłem jego osobistego szczęścia.”1
Sztuka rozwija wyobraźnię i inteligencję, uczy samodzielności myślenia, zaspokaja potrzebę ekspresji. Dzięki takim zaletom, jakie niesie człowiekowi kontakt ze sztuką, powstała jedna z dziedzin- muzyka, która „jak żadna ze sztuk pięknych, jest związana z życiem człowieka.” 2Towarzyszy ludziom od wielu tysięcy lat. Tworzona początkowo na prymitywnych instrumentach, z biegiem lat stopniowo wzbogacana, stawała się coraz bardziej różnorodna.
Człowiek rozpoczyna kontakt z muzyką niemal od urodzenia, a wprowadzony umiejętnie w świat muzyki będzie kontynuował spotkania z nią w dalszych latach życia.
Małe dziecko charakteryzuje dynamiczny rozwój psychofizyczny. Kształcą się i doskonalą takie jego procesy psychiczne jak: pamięć, wyobraźnia czy myślenie. Dziecko cechuje potrzeba aktywności i chęć poznania. Należy zatem tak pokierować najwcześniejszymi kontaktami z muzyką, aby ją polubiło i chętnie z nią przebywało.
Znaczącym środowiskiem, które powinno zadbać o edukację muzyczną dziecka jest przedszkole.„Okres przedszkolny ma szczególne znaczenie, ponieważ wrażliwość i uzdolnienia muzyczne dziecka kształtują się wówczas definitywnie”.3
Aktywność muzyczna wraża się przede wszystkim w ruchu.
Ruch to naturalna potrzeba, która towarzyszy dziecku we wszystkich zabawach.
Znane nam są uwagi „nie biegaj’, „usiądź”- należy jednak pamiętać, że pozycja siedząca, statyczna pozostaje w sprzeczności z potrzebami zdrowego człowieka, szczególnie w okresie rozwoju.

Według R. Labana- twórcy nowoczesnej, twórczej i ekspresyjnej gimnastyki, najważniejsze są: potrzeba ruchu, potrzeba odprężenia, potrzeba ekspresji i potrzeba tworzenia.4
Wszystkie te potrzeby zaspokaja taniec. ‘Tak samo ważne jest dla dziecka móc tańczyć, jak mówić, liczyć czy uczyć się geografii”.5
Proponowany przeze mnie program, swym zakresem obejmuje tańce (zabawy taneczne), które pozwalają na swobodny ,chociaż bardzo podporządkowany rytmowi ruch.
Tańce są relaksem, aktywnym odpoczynkiem, oderwaniem się od codziennych, zwykłych, często siedzących zajęć, a także zaspokajają potrzebę kontaktu bycia we wspólnocie.
Tę formę umuzykalnienia można wykorzystać do rozwijania dyspozycji twórczych dziecka, do kształtowania jego ekspresji i twórczej postawy. Dziecko, poprzez to co robi , co tworzy, wyraża siebie, opowiada siebie.
Starajmy się zaspokajać te naturalną potrzebę działania, ekspresji i realizacji.

Koncepcja programu” Z muzyką za pan brat” została oparta na założeniu, że

Celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno-kulturowym.
A w szczególności jest rozwinięciem następujących zagadnień:
-Tworzenie warunków sprzyjających spontanicznej i zorganizowanej aktywności ruchowej dziecka.
- Umożliwianie dziecku ekspresji spostrzeżeń, przeżyć, uczuć w różnych formach działalności z zastosowaniem werbalnych i niewerbalnych środków wyrazu.
- Wspieranie działań twórczych w różnych dziedzinach aktywności.
- Umożliwianie dziecku odkrywania znaczenia komunikowania się w sposób niewerbalny.

W realizacji tego programu ważna jest zasada stopniowania trudności-należy zawsze wychodzić od rzeczy najbliższych dziecku, poszerzając treści powoli, w miarę narastania jego doświadczeń muzycznych.
Mimo różnic indywidualnych w zdolnościach muzycznych dzieci, program „Z muzyką za pan brat” sprzyja aktywizacji wszystkich wychowanków.
Atmosfera swobody i nastrój radości podczas tańca pozwolą dzieciom na ruchowe wyżycie się, a tym „ zamkniętym w sobie”- na pokonywanie swej nieśmiałości. Program przewidziany jest na II semestr roku szkolnego. Dzieci będą poznawały dwa tańce w ciągu miesiąca.

2. Cele programu

W literaturze czytamy, że ważnym i podstawowym celem wychowania muzycznego dzieci w wieku przedszkolnym jest dostarczanie im radości płynącej z kontaktu z muzyką.”6
Radość dostarczana dzieciom przez muzykę jest wielostronna: może to być zadowolenie wywołane nie tylko nastrojem utworu, ale tez wyładowaniem energii, satysfakcja działania i tworzenia. Radość dzieci jest głównym celem zajęć muzycznych i warunkiem ich prawidłowego rozwoju psychicznego.

Cel programu:
Rozwijanie aktywności ruchowej dzieci przy muzyce.
Stwarzanie dzieciom miłej, wesołej atmosfery w przedszkolu poprzez atrakcyjność tańców.

Cele szczegółowe:
Rozwijanie dyspozycji muzycznych-słuchu, poczucia rytmu, tempa, pamięci muzycznej
Rozwijanie aktywnej , twórczej postawy
Rozwijanie umiejętności praktycznych-gry na instrumencie, sprawności ruchowej, orientacji w przestrzeni i umiejętności słuchania muzyki
Wyrabianie poczucia radości i pewności siebie
Uczenie dzielenia przestrzeni z innymi dziećmi i nawiązanie kontaktów
Wzbudzanie zainteresowań muzyką

3. Procedury osiągania celów

Osiąganie zamierzonych celów następuje poprzez odpowiednio dobrane treści, formy i metody pracy.

Osiąganie zamierzonych celów następuje poprzez odpowiednio dobrane treści, formy i metody pracy. Ważne jest aby, właściwie pokierować rozwojem małego dziecka.
W okresie przedszkolnym można zauważyć elementy struktury zdolności muzycznych, a to w jakim stopniu się one rozwiną zależy od właściwej organizacji pracy z dzieckiem w zakresie edukacji muzycznej. Zajęcia taneczne należy poprzedzić zabawami ruchowymi przy muzyce.
D. Malko, wśród tych zabaw wymienia m.in.:
- zabawy z zakresu techniki ruchu(porządkowe, orientujące w przestrzeni, naprężające i rozluźniające, wzmacniające różne grupy mięśni, korektywne)
-zabawy uwrażliwiające na różne elementy muzyki- tempo, czas wybrzmiewania dźwięków i trwanie pauzy, rytm, dynamikę i metrum, wysokość i barwę dźwięków, artykulację.
Do szczególnie ważnych należą zabawy tzw. hamująco-pobudzające7.
Prowadząc działania z zastosowaniem tańców integracyjnych, warto pamiętać:
- uczestniczenie w zajęciach jest dobrowolne
-zajęcia powinny być przyjemne
-stymuluj aktywność, daj szansę na samodzielność, spontaniczność i twórczość
-nie krytykuj, nie oceniaj
-chwal za starania i wysiłek ,a nie za efekty
-przeplataj tańce dynamiczne z relaksacyjnymi
- pamiętaj o poczuciu bezpieczeństwa i wsparciu.8
Realizując ten program należy kierować się powyższymi wskazówkami.

4.Materiał edukacyjny

Treści kształcenia
Formy pracy
Umiejętności dzieci
Umiejętność ustawienia i poruszania się: w kole wiązanym w parach
Taniec słońca- załącznik 1
Hej, tam pod lasem-załącznik 2
Dziecko:
-nabiera sprawności w poruszaniu się przy muzyce:
w kole wiązanym w parach
Wrażliwość na zmianę charakteru muzyki tanecznej- zmiana tempa, dynamiki i nastroju utworu
Ptaki-załącznik 3
Taniec motyli- załącznik 4
załącznik10
Dziecko :
-potrafi rozróżnić kontrasty w muzyce
- reaguje umówionym gestem i ruchem na zmiany tempa, dynamiki i nastroju muzyki
Umiejętność realizacji efektów brzmieniowych w utworach tanecznych
Trisch, trasch polka-załącznik 5
Nad pięknym modrym Dunajem (J.Straussa)- załącznik 6, pomysł własny,

All I Want For Christmas is You M.Carrey załącznik 7 (pomysł własny)
Dziecko:
- rozwija poczucie rytmu,
- potrafi skoncentrować się,
- rytmicznie tupie, klaszcze, podskakuje itp.,
- posługuje się instrumentami perkusyjnymi
Umiejętność ilustrowania ruchem utworów tanecznych
Galop Kabalewski –załącznik 8
Grożony -załącznik 9
Taniec z kapeluszami-załącznik10

Dziecko:
- interpretuje ruchem utwór muzyczny,
- estetycznie i płynnie porusza się do muzyki,
- rozwija wyobraźnię i pomysłowość

5. Ewaluacja programu

Skuteczność działań programu „Z muzyką za pan brat’ zostanie sprawdzona przez:
hospitację diagnozującą,
występy dzieci na różnych uroczystościach przedszkolnych i w środowisku lokalnym,
prezentacja umiejętności podczas przeglądu artystycznego ” Mała Ojczyzna- 2015r.”

6. Bibliografia
(wykorzystana przy opracowaniu programu)

Dasiewicz-Tobiasz A. : Umuzykalnienie w przedszkolu. Warszawa 1977, WSiP
Gęca L.: Tańce integracyjne. Lublin 2002,Klanza
Kwiatkowska M. (red): Podstawy pedagogiki szkolnej. Warszawa 1988.WSiP
Łada-Grodziecka(i inni):ABC Program wychowania przedszkolnego XXI wieku. Warszawa 2000.WSiP
Malko D.: Metodyka wychowania muzycznego. Warszawa 1988,WSiP
Podolska B.: Z muzyką w przedszkolu. Warszawa 1987.WSiP
Przychodzińska-Kaciszak : Dziecko i muzyka. Warszawa 1981, NK
Przybylska K.: Wychowanie muzyczne w przedszkolu. Warszawa 1980. WSiP
Shuter-Dyson R., Gabriel C.: Psychologia uzdolnienia muzycznego. Warszawa 1986, WSiP
Smoczyńska- Nachtman U.: Muzyka dla dzieci. Warszawa 1992, WSiP
Tomaszewski W.: Człowiek tańczący. Warszawa 1991,WSiP
Wierszyłowski J.: Psychologia muzyki. Warszawa 1981, PWN
Wołczyn J. (red0:Pedagogika. Podręcznik akademicki. Warszawa 1978,PWN

Wykorzystane tańce zostały zaczerpnięte z następujących materiałów:
KURS-„ Umuzykalnienie dzieci metodą Carla Orfa”
WARSZTATY –„Pedagogika zabawy w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym”,
„Zimowe warsztaty muzyczne-B. Wapińskiej” oraz „Tańce świata- B.Wapińskiej”
WARSZTATY- ‘Tańce integracyjne” Polskie Stowarzyszenie Kinezjologów
WARSZTATY METODYCZNE- „Proste tańce i zabawy oparte na motywach regionalnych” oraz pomysły własne.

7. ZAŁĄCZNIKI

Taniec słońca-załącznik 1

Ustawienie: zamknięte koło
Materiał: żółte chusty z szyfonu
Część I:
rytmiczne kroki po obwodzie koła
Część II:
4 kroki do środka koła z uniesieniem rąk i powrót
obrót przez ramię z zagarnięciem słońca

Hej, tam pod lasem-załącznik 2

Ustawienie: pary po obwodzie koła
Tekst:
Hej tam pod lasem, coś błyszczy z dala
Banda Cyganów, ogień rozpala
Bum stradi radi
Bum stradi radi
Bum stradi radi u ha ha / całość bis
Bum stradi radi
Bum stradi radi
Bum stradi radi bum

Ogniska palą, strawę gotują
Jedni śpiewają, drudzy tańcują.

Część I (wolna)
pary opierają się o siebie plecami, bujają się w lewo i w prawo śpiewając piosenkę.
Część II (szybka)
koło zewnętrzne trzymając się za ręce tańczy w I KT (24 kroki)
koło wewnętrzne w II KT
zeskok na obie nogi, zmiana kierunku tańca
przywitanie się z nowym partnerem

Ptaki-załącznik 3

Ustawienie: dwie grupy dzieci-małe i duże ptaki dowolnie siedzą w swoich „gniazdach”

Część I (wolna)
dowolne poruszanie przy muzyce-duże ptaki
Część II (szybka)
dowolne poruszanie przy muzyce-małe ptaki.

Taniec motyli- załącznik 4

Ustawienie: w parach po kole
Materiał: chusty z szyfonu
Część I (głośna)
dzieci kwiaty siedzą pupa na piętach, trzymają nad głowa przylegające do siebie dłonie-otwieraja się
Część II (cicha)
dzieci motyle ( mają przywiązaną do każdej ręki chustę)- tańczą wokół swojego kwiatu, w pantomimiczny sposób wysysają nektar

Trisch, trasch polka-załącznik 5

Ustawienie: uczestników dzielimy na 4 grupy. Każda grupa bierze instrument perkusyjny.
Każda grupa stoi w swoim wydzielonym miejscu i wykonuje improwizacje utworu wykorzystując instrumenty.

Część I:
„jedynki” -grają na kołatkach
„dwójki”- poruszają tamburynami
Część II:
„trójki” –g rają na grzechotkach
„czwórki”- grają na bębenkach
Całość powtarzamy 2 x. Zakończenie utworu- finał- wszyscy grają na swoich instrumentach.

Nad pięknym modrym Dunajem (J.Straussa)- załącznik 6, pomysł własny

Ustawienie: uczestników dzielimy na 4 grupy. Każda grupa bierze instrument perkusyjny.
Każda grupa stoi w swoim wydzielonym miejscu i wykonuje improwizacje utworu wykorzystując instrumenty.

„jedynki” -grają na trójkątach
„dwójki”- poruszają tamburynami
„trójki” –g rają na grzechotkach
„czwórki”- grają na bębenkach
Całość powtarzamy 2 razy.

All I Want For Christmas is You M.Carrey załącznik 7 (pomysł własny)

Ustawienie: uczestników dzielimy na 3 grupy. Każda grupa wykonuje inne ruchy.
Każda grupa stoi w swoim wydzielonym miejscu i wykonuje inne ruchy.

„jedynki” – kołysanie biodrami
„dwójki”- krok dostawny z klaskaniem
„trójki” – wymachy rękami na boki.
Na słowa ... All I Want For Christmas is You .wszystkie dzieci tworzą koło z obu rąk i podskakują z uniesionymi do góry rękami.

Galop Kabalewski –załącznik 8

Ustawienie: w rozsypce
Wstęp: opowiadanie dzieciom o bałwankach , które jadą na koniach.
Część I:
Naśladowanie jazdy na koniu, zaciąganie lejców- jedzie bałwanek, który mocno trzyma się konia, podnoszenie rąk- jedzie bałwanek bez trzymania.
Część II:
Naśladowanie jazdy na koniu i udawanie gry na ksylofonie palcami wskazującymi- jedzie bałwanek i gra.
Powtórzenie części I.

Grożony-załącznik 9
Ustawienie: Ustawienie parami na obwodzie koła. Tańczący trzymają się za ręce.
Poszło dziewczę po ziele, po ziele, po ziele-dzieci podskakują w parach
Nazbierało niewiele, niewiele, hej ! dzieci podskakują w parach w odwrotnym kierunku
Przyszedł do niej braciszek, stoją zwróceni do siebie z rękami na biodrach
Połamał jej koszyczek, stoją zwróceni do siebie z rękami na biodrach
Ej ty ty, ej ty ty, grożą palcami
Za koszyczek zapłać mi, przytupy naprzemiennie raz jedną a raz drugą nogą.
Taniec z kapeluszami -załącznik10
Ustawienie: dzieci stoją w dwóch rzędach, podzielonych na dwie grupy (chłopcy, dziewczynki).
Część I: chłopcy idą „gęsiego” z kapeluszami na głowach, za nimi dziewczynki . Wszyscy rytmicznie poruszają kapeluszami, obracają się i przykucają.
Część II: chłopcy tworzą koło wiązane i jednocześnie dziewczynki tworzą koło wiązane, potem wymachują nad głowami kapeluszami .

Koziorajka-załącznik 11
Ustawienie: dzieci stoją w parach twarzami zwróconymi do siebie.

Piekło dziewczę, piekło placki, -dzieci podskakują w haczykach z przytupem- na zakończenie,
posypało piernikiem- dzieci podskakują w haczykach z przytupem- na zakończenie,
Podawało Jasiulkowi- to samo, tylko w odwrotnym kierunku.
Do stajenki okienkiem- to samo, tylko w odwrotnym kierunku.
La, la, la ...} bis- dzieci podskakują wykonując naprzemiennie nożyce

.