Twórcza aktywność plastyczna dziecka. Sposoby jej rozwijania

Głównym celem wychowania dziecka w wieku przedszkolnym jest kształtowanie jego osobowości. Powinno się ono dokonywać i przejawiać we wszystkich możliwych formach aktywności, ponieważ wtedy uzewnętrzniają się jego emocje, przeżycia, nie do końca sformułowane i nazwane myśli, niewypowiedziane słowa, prośby, życzenia, żale i bunt, niepodzielone z nim radość i smutek.
Jedną z najprzyjemniejszych i najchętniej podejmowanych form aktywności jest działalność plastyczna, gdyż na długo pozostawia efekt działania w postaci obrazu, rzeźby, czegoś, co widać, co można wziąć do ręki, pokazać, podarować mamie, koledze.
Aby praca nad dzieckiem przyniosła efekty, ważny jest klimat bezpieczeństwa, swobody i wzajemnego porozumiewania się osób uczestniczących w procesie twórczym. Systematyczne podejmowanie działań opartych na pobudzaniu twórczej aktywności plastycznej, stosowanie różnych technik, form i metod pracy.
Tworząc - dziecko doznaje jednocześnie różnych wrażeń wywołanych samym tematem, barwami różnorodnością materiału, kształtów i form. Jeśli chętnie podejmuje działania plastyczne, powinno się je jak najczęściej prowokować. Pozytywne przeżycia dopingują do działania, uaktywniają wszystkie funkcje twórcze, które są nieograniczone a jednocześnie w sposób nieprzymuszony wzbogacają jego doświadczenia plastyczne, zachęcają do twórczych poszukiwań. Dzieci mają możliwość poznawania wielkich dzieł w różnych dziedzinach a tworząc dzieła samodzielnie, odczuwają namiastkę sztuki w sobie, czując się kimś bardzo ważnym. Uczą się wiary we własne siły, wyrozumiałości dla innych, współpracy i pomagania sobie nawzajem.
Rozwijanie ekspresji plastycznej dziecka w przedszkolu polega na:
- kształtowaniu zaangażowanej postawy wobec otaczającego świata oraz uwrażliwienie na jego piękno, wzbogacenie przeżyć estetycznych
- pobudzaniu inicjatywy i inwencji w spontanicznej twórczości plastycznej poprzez oddziaływanie na wyobraźnię, fantazję, sferę uczuciowo intelektualną oraz dostarczanie różnorodnych środków wyrazu
- subtelnym i sugestywnym stawianiu dziecku zadań plastycznych i zachęcaniu do swobodnego rozwiązywania
W celu uzyskania jak najlepszych wyników w twórczej pracy dziecka, należy zwracać uwagę na to, aby:
- zajęcia odbywały się w atmosferze zachęty, życzliwości, spokoju
- każde dziecko miało swobodę pracy, bez przymusu, ingerencji, narzucania woli dorosłego
- osoba dorosła, zarówno na początku, jak i w czasie zajęć, powinna inspirować dziecko różnymi środkami (materiał, opowiadanie, piosenka), wspierać je w pracy, dodawać pewności
Zatem planując zajęcia plastyczne należy uwzględnić fakt, że nie mogą one być oderwane od codziennego toku pracy, od tego, co się wokół dzieje. Techniki plastyczne stosowane podczas zajęć muszą być różnorodne, a pomoce do zajęć atrakcyjne. Zaś same zajęcia muszą przypominać wspaniałą zabawę.
Aby takie zajęcia były owocne, istotna jest odpowiednia motywacja do podjęcia zadania przez dziecko. Należy w nim wzbudzić zaufanie do własnych sił oraz przekonać je o słuszności wyrażania się wybranymi przez siebie formami.
Dziecka nigdy nie należy zmuszać. Nie może również pracować „ pod dyktando”. Wszelki przymus stwarzać będzie konflikt między własną a cudzą intuicją. Nauczyciel w tym momencie nie może być mentorem, który wie jak wykonać zadanie, lecz powinien wczuwać się w okoliczności, jakie sprzyjają dziecięcej aktywności. Aby uzyskać dobre wyniki w zaplanowanej dla dziecka działalności plastycznej, należy wybrać odpowiedni sposób wykonania pracy. Decyzja zależy od wieku i sprawności manualnej dziecka. Również od tego, czy będzie to praca samodzielna, pod kierunkiem czy zespołowa.
Należy przewidzieć ile czasu potrzebne będzie na wykonanie zadania. Przyspieszanie i popędzanie prowadzi do zniechęcenia dziecka, do realizacji powierzchownych, nieoryginalnych. Dobrze, jeżeli dziecko i dorosły wspólnie uznają pracę za skończoną, bądź uzgodnią, że dziecko powróci do niej w innym czasie.
Nauczyciel może sprzyjać rozwojowi spontanicznej działalności dzieci, między innymi poprzez:
- zorganizowanie w sali kącika plastycznego, w którym zgromadzone będą różnorodne materiały, przybory i narzędzia potrzebne do prowadzenia zajęć
- materiały te powinny być dostępne dzieciom w ciągu całego dnia ich pobytu w przedszkolu
- stwarzanie dzieciom swobody w wyborze tematu pracy, materiału potrzebnego do realizacji, także w doborze kolegów, z którymi będą współpracować oraz miejsca wykonywanej pracy(stół, podłoga, sztalugi, itp.)
- czas potrzebny do wykonania pracy plastycznej powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka i jego zaangażowania
- nie powinno się oceniać prac dzieci
Jedynie doceniamy wszelkie dokonania plastyczne dzieci, ich pomysły i próby rozwiązań, wysiłek, dążenie do celu. Pozytywne opinie potęgują starania dziecka.

Czym możemy zainspirować dzieci?
- wszystkim, czyli: baśnią, wierszem, szumem wiatru, śpiewem ptaka, obrazkiem, muzyką
- wszystkim, czyli: radością, smutkiem, gniewem, żalem, niewypowiedzianym szczęściem i utajonym buntem
- wszystkim, czyli: obrazami, rzeczami fizycznymi, namacalnymi, emocjami, przeżyciami
Dobrze zorganizowane zajęcia plastyczne są niezwykle wartościowym działaniem, w zakresie poznawania psychiki dziecka, jego emocji, ukrytych problemów.
Dzieci nieśmiałe zyskują pewność siebie, rozwijają poczucie własnej wartości, przełamują często ukrytą barierę niepewności, strachu.
Dzieci nadpobudliwe mają możliwość rozładowania często wielkiego napięcia emocjonalnego. Zajęcia plastyczne pełnią, więc rolę terapeutyczną, uczą cierpliwości, samodzielności.
U wszystkich dzieci zajęcia plastyczne rozwijają wyobraźnię i pobudzają fantazję, uczą zachowań społecznych. Dla uważnego wychowawcy są niezwykle ważnym źródłem informacji o dziecku, jego problemach i radościach.
Dziecko w wieku przedszkolnym wypowiada się w sposób spontaniczny i ekspresyjny, w zależności od klimatu pracy twórczej, sugestii nauczyciela i sposobu działania innych dzieci. Dziecko im mniejsze, tym dalsze jest od realizmu, fotografizmu, stąd nie należy je ganić za to, że nie potrafi narysować drzewka, postaci ludzkiej, że pies podobny jest do kwiatka (w oczach dorosłych).
Nie należy dziecka zarzucać pytaniami w rodzaju: „Dlaczego znowu źle wyciąłeś?”, „Dlaczego zabrudziłeś klejem?”
Nieprzemyślane słowa mogą bardzo zaszkodzić, zniechęcić do dalszej pracy. Należy tak prowadzić zajęcia, taką stworzyć atmosferę, aby dzieci poczuły się swobodnie i naprawdę nabrały ochoty do pracy.
Zawsze powinniśmy zauważyć osiągnięcia dziecka i wyraźnie mu o tym powiedzieć, a także zdawać sobie sprawę, że nie efekt pracy jest ważny, lecz samo przeżywanie w trakcie tworzenia.
Dzieciom potrzebna jest nauczycielka przyjacielska, zgodna i sprawiedliwa, pragnąca im pomóc w rozwiązywaniu problemów. Interesująca się tym, co rysują, ale nie zakładająca nigdy z góry, jak powinien wyglądać rysunek. Nauczycielka na zajęciach plastycznych wchodzi razem z dzieckiem w świat sztuki i jej wartości. Będąc przewodnikiem i współtowarzyszem poszukiwań wychowuje przez sztukę.