Dziecko z autyzmem - studium przypadku

STUDIUM PRZYPADKU- DZIECKO Z AUTYZMEM

Identyfikacja problemu

Chłopiec lat 4, pod stałą opieką Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej od 2016 roku . Korzysta również z terapii psychologiczej w prywatnym gabinecie oraz wczesnego wspomagania poza terenem przedszkola. Według informacji uzyskanych z wywiadu z matką chłopiec pochodzi z ciąży prawidłowej, urodzony o czasie, bez komplikacji. Urodził się jako drugie dziecko. Rodzina na chwilę obecną składa się z 6 osób: mama, tata , 4 dzieci- 2 chłopców i 2 dziewczynki. Sytuacja rodzinna pod względem materialnym dziecka bardzo dobra. Do 10 miesiąca życia rodzice nie dostrzegali u chłopca szczególnych objawów świadczących o zaburzeniu rozwoju. Przebyte po 10 miesiącu infekcje okazały się punktem zwrotnym . W wieku 2 lat chłopiec zdiagnozowany w Ośrodku Wczesnej Interwencji . Zespół wydał orzeczenie autyzmu wczesnodziecięcego. Chłopiec do chwili obecnej ( maj 2019) nie zgłasza potrzeb fizjologicznych, jest pieluchowany. Komunikuje się za pomocą gestów. Gesty te nie zawsze mu wychodzą i nie są ogólnie przyjęte. Na ogół jest chłopcem pogodnym choć występują u niego zmiany nastroju a wtedy pojawia się niepokój, złość. Wybucha też głośnym śmiechem. Motorycznie jest mało sprawny, zwłaszcza w sferze koordynacji i elastyczności dużej i małej motoryki. Silnie u chłopca zaznaczony jest opór wobec zmian i nowych sytuacji, czy też niezgodnego z jego oczekiwaniami postępowania osób z jego otoczenia. Sytuacje takie wyzwalają w nim panikę i złość. Dezorganizują również jego działanie w grupie. Gdy chłopiec jako trzylatek trafił do publicznego przedszkola preferował tylko potrawy rozdrobnione i przetarte. Obecnie zwiększył się asortyment spożywanych produktów. Podejmuje próby samodzielnego jedzenia łyżką i widelcem. Jako trzylatek pił z butelki ze smoczkiem . Nie samodzielny w zakresie ubierania i rozbierania. Nie przestrzega zasad panujących w grupie.
Znaczenie problemu:
Problemy w komunikacji, deficyty rozwojowe, mała sprawność grafomotoryczna w znacznym stopniu utrudniają nabywanie wiedzy i rozwój . Dodatkowo brak umiejętności samoobsługi znacząco negatywnie wpływają na rozwój społeczny i emocjonalny ucznia.

Prognoza:
Prognoza negatywna
Pozostawienie chłopca w obecnej sytuacji samemu sobie spowodowałoby zwiększenie izolacji społecznej i pogłębienie problemów komunikacyjnych. Niska umiejętność komunikowania się i trudność w nawiązywaniu kontaktów wpłynie na jakość relacji z rówieśnikami. Brak stymulacji zaburzonych funkcji i nieuczestniczenie w zajęciach rewalidacyjnych oraz z grupą spowoduje, iż chłopiec nie osiągnie możliwych dla siebie celów edukacyjnych.

Prognoza pozytywna
Podjęte we współpracy ze wszystkimi nauczycielami oraz rodzicami działania pomogą wytrenować niezbędne umiejętności społeczne i komunikacyjne. Nauczenie ucznia złożonych reguł społecznych poprawi jego zdolność funkcjonowania w środowisku. Dostosowanie form i metod pracy w procesie nauczania, wychowania i oceniania pomoże chłopcu na systematyczne uczestnictwo w zajęciach , a w konsekwencji spowoduje, że osiągnie on możliwe dla siebie cele edukacyjne. Trening umiejętności samoobsługowych pomoże chłopcu na lepsze funkcjonowanie.

Propozycje działania:
Opracowałam Indywidualny Program Edukacyjno – Terapeutyczny oraz własny program zajęć rewalidacji indywidualnej do pracy z uczniem.
Proces rewalidacji obejmował:
-dokładną diagnozę mocnych i słabych stron ucznia;
- wspomaganie rozwoju ogólnego ucznia ze szczególnym uwzględnieniem sfery społecznej i komunikacyjnej;
-kształtowanie umiejętności prostej samoobsługi poprzez naśladowanie (rozwijanie umiejętności i sprawności niezbędnych w codziennych sytuacjach związanych z ubieraniem się, jedzeniem, higieną osobistą, czynnościami fizjologicznymi);
-rozszerzenie umiejętności związanych z interakcjami społecznymi, wdrażanie do kulturalnego, społecznie akceptowanego sposobu bycia;
- wzbudzanie mowy, kształtowanie umiejętności porozumiewania się z otoczeniem drogą werbalną i pozawerbalną;
-zwiększenie sprawności manualnej poprzez prace z różnorodnymi materiałami i fakturami;
-rozwijanie twórczej aktywności ucznia w dziedzinie plastyki, muzyki i tańca ze względu na jej znaczące wartości terapeutyczne;
- kształtowanie właściwych nawyków ruchowych;
- przygotowanie ucznia do aktywnego spędzania czasu wolnego, spacery i wycieczki z grupą.

Oddziaływania:
Jeszcze przed rozpoczęciem zajęć z chłopcem zapoznałam się i przeanalizowałam wszystkie dotyczące dziecka, dostępne dokumenty:
-orzeczenie i opinia Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, opinia specjalistów pracujących z chłopcem poza przedszkolem.
Przeprowadziłam rozmowę diagnostyczną oraz wywiad z rodzicami chłopca. Podjęte działania i obserwacja chłopca pozwoliły mi opracować diagnozę wstępną i konsekwentnie realizować założenia programu rewalidacji.
Pierwszym krokiem, jaki podjęłam, było nawiązanie kontaktu terapeutycznego . Nie bez znaczenia był także fakt, iż nauczyciele doskonale uwzględnili specyfikę funkcjonowania dziecka, otoczyli go dużą opieką, stworzyli bezpieczną, przewidywalną atmosferę na zajęciach w przedszkolu. Wprowadziłam naukę niewerbalnego naśladowania innych, w szczególności kopiowania i naśladowania zachowań motorycznych. Na zajęcia rewalidacyjne z chłopcem wielokrotnie zapraszałam inne dzieci z grupy i wtedy przez naśladownictwo chłopiec chętniej pracował. Naśladowanie zachowania zwiększyło ogólny i intelektualny rozwój dziecka. Chłopiec bardzo dobrze przez naśladowanie przyswaja piosenki pokazywanki.
W kontaktach z dzieckiem staram się unikać słownego przeciążenia. Kiedy tylko jest to możliwe, porozumiewam się za pomocą gestów. Staram się również wprowadzać elementy gestów systemu Makaton. Zajęcia z uczniem prowadzę w sposób powtarzalny i według schematu.

Efekty oddziaływań
W wyniku moich oddziaływań chłopiec bardzo chętnie bierze udział w zajęciach indywidualnych, które z nim prowadzę i w miarę swoich możliwości uczestniczy w nich aktywnie. Chętnie uczestniczy w zajęciach z grupą. Jego ulubione zajęcia to zabawy muzyczno- rytmiczne w kole. .

Zauważone postępy:
Chłopiec od października 2018 roku pije z plastikowego kubka z uchem. W przedszkolu została wyeliminowana butelka ze smoczkiem, którą dziecko przynosiło z domu od początku roku szkolnego i roku wczesniejszym. Systematycznie prowadzony trening korzystania samodzielnego z toalety pod kontrolą nauczyciela daje pozytywne efekty bowiem chłopiec coraz dłuższy czas wytrzymuje siedząc samodzielnie na podkładce w toalecie. W dalszym ciągu jest pieluchowany. Zaobserwowane pozytywne próby korzystania z widelca i łyżki podczas posiłków na jadalni. W ciągu ostatnich miesięcy zwiększył się asortyment spożywanych przez chłopca produktów podczas śniadań i obiadów. Dotychczas dominowało mięso i zupy z kaszą ostatnio zaobserwowane zjadanie sera białego ze śmietaną, jogurtów i musów owocowych, pieczywa z masłem. Chłopiec w dalszym ciągu nie je warzyw, pokarmów mącznych typu kluski, kopytka, makarony. Chłopiec wykonuje proste improwizacje ruchowe do muzyki. Lubi zabawy ruchowe z piłką , na materacach i w tunelach. Samodzielnie chodzi, biega. Trzymany za rękę chodzi i schodzi po schodach. Lubi zabawy z ciastoliną i plasteliną, piaskiem (kroi, miażdży, manipuluje).
Z pełną asystą nauczyciela wykonuje proste prace plastyczne kredką, farbami typu zamalowywanie kartki, klejenie. Dostrzegalne trudności w rozwój społecznym i emocjonalnym. Chłopiec nadal jednak nie przestrzega zasad ustalonych w grupie, wymaga ciągłych przypomnień. Zabawki często rozrzuca po sali. Podczas spacerów i wyjść poza salę wymaga trzymania za rękę osoby dorosłej. Wymaga stałej kontroli. Drzwi sali muszą być zamknięte bo chłopiec wybiega na korytarz w nieznane miejsca.
Dziecko podejmuje próby zabawy z rówieśnikami podczas zabaw w kole. Uczestniczy w spacerach , wycieczkach po okolicy , zajęciach rekreacyjnych razem z grupą oraz wszystkich imprezach na terenie przedszkola. Na jadalni potrafi siedzieć razem z grupą i przez krótki czas nie wymaga stałej asysty nauczyciela. Rozpoznaje znane osoby: terapeuta , nauczyciel, psycholog i reaguje na powitanie uśmiechem. Widoczne wykazywanie zainteresowania kontaktem z osobami. Wydłużenie kontaktu wzrokowego i próby inicjowania kontaktów podczas zabawy.
Stereotypowe wzorce zachowania u chłopca podczas zajęć codziennych to przywiązywanie się do stałego, powtarzalnego planu dnia. W sytuacjach codziennych zaobserwowane powtarzanie ruchów takich jak trzepotanie rękoma przy bieganiu, drapanie po głowie. Dostymulowywanie się przez schematyczne zabawy z użyciem bączka. Nakręcanie zabawki bączka działa również uspakajająco na chłopca.
Chłopiec wymaga zindywidualizowanych zajęć z zakresu stymulowania rozwoju oraz systematycznych ćwiczeń, każda dłuższa przerwa powoduje regres już w zdobytych czynnościach. Dobrze sprawdza się powtarzanie zdobytych umiejętności w środowisku domowym. Ważne w pracy z chłopcem wyznaczanie granic oraz uświadomienie na czym granice te polegają językiem zrozumiałym przez dziecko oraz konsekwencja i spójność w postępowaniu wszystkich terapeutów oraz rodziców.
W wyniku podjętych działań terapeutycznych w przedszkolu zaobserwowano pewne zmiany w zachowaniu chłopca: mniej przeszkadzał na zajęciach, starał się słuchać poleceń, wchodził w interakcję z nauczycielem. Zaobserwowano widoczny postęp w zakresie samoobsługi pije z kubka , samodzielnie je pokarmy stałe. Chłopiec zaczął lepiej radzić sobie ze swoimi emocjami , mniej wybuchów złości. Chętnie współdziałał w zabawie z kolegami z grupy. Pojawiły się stałe gesty na określenie pewnych czynności , elementy dźwiękonaśladowcze.
Największym sukcesem jest to, że dziecku udział w różnych zajęciach sprawia ogromną radość. Potrafi się cieszyć ze swoich sukcesów. Reaguje uśmiechem na terapeutów, rodziców, szuka coraz większego kontaktu z rówieśnikami.

Ewa Stępień- nauczyciel wspomagający