Funkcje współczesnej szkoły

Funkcje współczesnej szkoły

Szkoła jest zinstytucjonowaną działalnością mającą na celu przekazywanie uczniom wartości, umiejętności i wiedzy. „Szkoła jest częścią świata człowieka i służy do zaspokajania określonych potrzeb ludzkich. Realizuje wiele wartości takich jak: potrzebę poznania (dążenie do prawdy), samo urzeczywistnienia (gdzie wartością jest sam człowiek), współżycia, uzyskania odpowiedniego prestiżu i pozycji (wartości społeczne), uznania (poczucia własnej wartości), zabezpieczenia bytu (wartości materialne)” .
W szkole zachodzi do wielu ingerencji w rozwój i stymulację rozwoju człowieka. Szkoła przede wszystkim realizuje wartości. Nauczyciele i rodzice pełnią główną rolę w transmisji podstawowych wartości, wiedzy i umiejętności. Szkoła jako instytucja społecznego kształcenia i wychowania ma zapewnić odpowiednie warunki rozwoju każdej jednostce. Jest nośnikiem wartości i doświadczeń oraz miejscem zaspokajania jej potrzeb, poznawania siebie i świata, aby lepiej mogła sobą kierować. Realizacja funkcji szkoły: dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej, orientacji szkolnej, zawodowej i życiowej służy przygotowaniu młodzieży do wielostronnego rozwoju i aktywności.
Kształcenie jest instytucją edukacyjną spełniającą pewne funkcje.
Prof. Jan Poplucz przez „funkcję” rozumie „wyodrębniony zespół czynności odpowiadających określonemu rodzajowi zadań” . Wszystkie czynności nauczyciela to funkcje jego obowiązków i zadań. Skutki ich są wywoływane przez działania i zachowania. Szkoła spełnia konkretne zadania. Musi osiągnąć odpowiedni poziom organizacyjny i realizować różne potrzeby.
Profesor Tadeusz Gołaszewski wyróżnia dwie grupy funkcji : zewnętrzne i wewnętrzne.
- funkcje zewnętrzne wypływają zawsze z postanowień zbiorowości a ich realizacja uzależniona jest od rozwoju kulturowego oraz systemu norm moralnych i obyczajowych,
- funkcje wewnętrzne nadbudowują się i wypełniają strukturę instytucjonalną zindywidualizowanymi zachowaniami.
W czasach, które charakteryzują się nieprzejrzystością perspektyw, formułowane są także zarzuty przeciw współczesnej szkole. Jednym z zarzutów jest twierdzenie o jej dysfunkcyjności, polegającej głównie na niespełnieniu oczekiwań społecznych. Zwraca się szczególną uwagę na potrzebę zmian w zakresie miejsca i roli szkoły w społeczeństwie, zmian prowadzących do zastąpienia tradycyjnego rozumienia funkcji opiekuńczej pojęciem bardziej przystającym do naszych czasów.
Wincenty Okoń twórca kształcenia wielostronnego, w myśl której w nauczaniu należy uwzględnić stronę teoretyczną, praktyczną i emocjonalną nauczania wyodrębnił 5 funkcji szkoły :
- przygotowanie do życia w społeczeństwie,
- przygotowanie do życia indywidualnego,
- przygotowanie do uczestnictwa w kulturze,
- przygotowanie do życia w środowisku,
- przygotowanie do pracy zawodowej.
Kształcenie szkolne jest podstawową instytucją edukacyjną spełniając przede wszystkim trzy funkcje, o których mówiliśmy min. na zajęciach: rekonstrukcyjną, adaptacyjną, emancypacyjną.
Również Bogusław Milerski i Bogusław Śliwerski twierdzą, że powszechnie wyróżnia się powyższe trzy funkcje szkoły:
- „rekonstrukcyjną (polega na odtwarzaniu kultury uniwersalnej i narodowej, przekazywaniu uczniom ciągłości procesu historycznego i odtwarzaniu struktury społecznej); Funkcja rekonstrukcyjna, polega na odtwarzaniu, rozumieniu oraz akceptacji wartości ważnych dla świata rodziców. Ona pomaga dziecku poznać jego współrzędne i daje umiejętność zakotwiczenia się w tradycji. Funkcja ta polega na zorganizowanym odtwarzaniu struktury społecznej.
- „adaptacyjną (polega na przystosowaniu uczniów do zastanych struktur życia społeczno- politycznego, wprowadzaniu ich w istniejące i projektowane role społeczne i zawodowe oraz na takim przedstawieniu obrazu świata, aby uznali oni istniejący ład społeczny za właściwy i słuszny)”
Funkcja adaptacyjna służy przygotowaniu dziecka zarówno pod względem wiedzy, jak i wychowania do rozumienia oraz funkcjonowania w świecie, który zastaje. Przypomina, że szkoła nie jest kursem przygotowawczym na studia. Wspólnie z rodzicami musi pomóc dziecku zbudować i przyjąć pierwszy depozyt wartości. Dom uczy szacunku dla ludzi, obyczajów i miejsc. Szkoła ten depozyt umieszcza w kontekście wiedzy i świata. Funkcja wprowadza ludzi w role społeczne i zawodowe, które zastali i które są do objęcia oraz polega na takim prezentowaniu obrazu zastanego świata. Aby wychowankowie uznali istniejący porządek za dobry, albo konieczny.
-„ emancypacyjna (polega na przygotowaniu uczniów do nieprzerwanej aktywności samokształceniowej i samowychowawczej oraz uzdalnianiu ich do krytyki, dzięki czemu mogliby pokonywać istniejące ograniczenia rozwojowe oraz uczestniczyć w przekształcaniu otaczającego ich świata)”. Funkcja emancypacyjna oznacza umiejętność twórczego przekształcania otoczenia w taki sposób, aby forma nie przerastała treści, nie pozbawiała jej myśli, nie była działaniem dla działania, z nudów, dla łatwych efektów. Polega na przygotowaniu ludzi do ustawicznej pracy nad sobą, prowadzącej do przekraczania narzuconych ograniczeń i do uczestnictwa w zmienianiu bliższego i szerszego otoczenia na lepsze, doskonalej urządzone.
„Oprócz funkcji założonych szkoły realizują także funkcje i programy ukryte, które maskują proces powstawania wiedzy oraz fakt podporządkowania przekazu edukacyjnego celom politycznym, ideologicznym i techno graficznym. Czynniki te ograniczają równy dostęp do pełnego rozwoju dzieciom z warstw- czy środowisk uboższych, gorzej usytuowanych kulturowo oraz blokują rozwój kompetencji emancypacji ludzi.”
Funkcje szkoły nie są oczywiście równoznaczne z funkcjami systemu oświaty, który oprócz systemu szkolnictwa obejmuje także system wychowania rodzinnego, kształcenia ustawicznego i wychowania równoległego. W tym układzie system szkolnictwa sprowadza się do pełnienia przez całe szkolnictwo funkcji ukierunkowanych na obecne i przyszłe potrzeby. Aspiracje całego społeczeństwa, całego narodu, pozostających zarazem w harmonii z potrzebami innych krajów i narodów.
Szkoła współczesna jest instytucją nastawioną na wszechstronny rozwój dzieci. W szkole niewątpliwie ważna jest funkcja opiekuńcza , która polega na tworzeniu warunków dla zaspokojenia wszelkich potrzeb uczniów. Wszystkie przedstawione przeze mnie funkcje szkoły mają wpływ na to, jak dziecko szkołę odbiera oraz czego się w niej tak naprawdę uczy. Stopień realizacji tych funkcji przez szkołę wpływa z kolei na samopoczucie w niej uczniów, czy poziom ich identyfikacji z nią.
Szkoła przygotowuje dzieci i młodzież do czynnego uczestnictwa z życiu społecznym, kulturalnym, gospodarczym i politycznym, Aby zapewnić kontynuację rozwoju. Wszystkie podstawowe obowiązki szkoły zostały zakodowane w tradycji społecznej i w aktach prawnych naszego społeczeństwa. Można stwierdzić, że podstawowe jest nauczanie i wychowanie. Wszystkie ich funkcje prezentowane są w postaci celów oraz zadań dydaktycznych i wychowawczych.