Mali artyści - Program autorski edukacji teatralnej

„ Mali artyści”
Program autorski edukacji teatralnej
w Przedszkolu Publicznym w Handzlówce

Po co jest teatr?...Teatr jest po to, żeby wszystko było inne niż dotąd.
J. Kulmowa „Po co jest teatr”

Opracowała: Alicja Michno

Wstęp

Zabawa w teatr jest dla dzieci fascynująca, a jej przejawy można zaobserwować bardzo wcześnie. Dziecko nie potrafi jeszcze mówić ,a już z wielkim zainteresowaniem słucha opowiadań, wierszy, śpiewu, tekstu ilustrowanego ruchem. Takie „przedstawienia” związane z literaturą zachęcają do współtworzenia, aktywnego współuczestnictwa, poszerzając zakres obserwacji, zwiększają możliwość poznawania świata oraz pozwalają odgrywać różne role.
Dziecięce upodobania do zabawy w teatr są powszechne , ale nie jednakowe. Szanując indywidualne cechy przedszkole dba o wszechstronne stymulowanie rozwoju, o zaspokojenie potrzeby zabawy, w tym zabawy w teatr.
Teatr to , to rodzaj sztuki , która wyrażana jest przez słowo, ruch , muzykę, oraz elementy plastyczne przez co oddziałuje na widza w sposób szczególny. Jest on źródłem wrażeń, kształtuje wyobrażenia , wzbogaca doświadczenia, umożliwia dzieciom wyrażanie swoich przeżyć, przenosi w krainę marzeń i fantazji. Wyzwala pozytywne emocje, uczy wiary we własne siły, wrażliwości , poczucia własnej wartości. Dzieci „otwieraja się”- wyzbywają się strachu i wstydu, nawiązują bliskie relacje z rówieśnikami i nauczycielami. Przedstawienia na scenie dostarczają małym aktorom satysfakcji i przyczyniają się do ich ogólnego rozwoju.
Zajęcia z zakresu edukacji teatralnej dla przedszkolaków powinny być prowadzone przede wszystkim metodą zabawy.
Zabawy teatralne to taka forma pracy dydaktycznej, która pozwala dziecku rozwijać mowę i myślenie, poznawać utwory literatury dziecięcej, wyrażać postawę twórczą
w różnych formach ekspresji dziecięcej, zaspokajać potrzebę ruchu , rozwijać wrażliwość na piękno muzyki. Dziecko poznaje prawdę i fikcję, dochodzi do konfrontacji własnych marzeń dziecka z marzeniami i działaniem bohatera , dokonuje oceny bohatera w kategoriach dobra i zła , piękna i brzydoty. Rozmowy na temat propozycji odegrania poszczególnych ról kształcą u dzieci więź koleżeńską oraz poczucie odpowiedzialności indywidualnej o raz grupowej. Ćwiczenia i zabawy teatralne nie zawsze muszą prowadzić do efektu w formie przedstawienia , służą bowiem rozwijaniu wyobraźni, aktywności , kreatywności, pomagają w poznaniu samego siebie, nabywaniu odwagi, uczą współpracy w zespole. Ciekawymi i wartościowymi zabawami są zabawy podczas których dziecko stara się zrozumieć i przyswoić sobie tekst ,a potem odtwarza go w swobodnych formach działania. Po zapoznaniu tekstem utworu tak należy pokierować uwaga dzieci aby zapamiętały kolejność zdarzeń , wyodrębniły bohaterów ,ich sposób zachowania. Podział ról, przygotowanie kostiumów, scenografii to następne etapy , które wyzwalają coraz pełniejsza aktywność małych aktorów. Dziecko urzeczone sytuacją związaną z tworzeniem przedstawienia śmielej sięga po rewizyty , po to by móc przedstawić różne scenki, własne „scenariusze”. Bardzo ważny jest dobór utworów literackich , które mogą być treścią zabaw teatralnych- dużo dialogów , zwarta akcja, wyraziste sylwetki bohaterów, jasna kompozycja walory wychowawcze. Ważną rolę odgrywa też choreografia i dobrze dobrana muzyka.
Tematu do inscenizacji dostarcza literatura dziecięca . Małe formy sceniczne są dla dziecka początkiem prawdziwych, wewnętrznych przeżyć artystycznych. Są to różnego rodzaju : zabawy naśladowcze, np. naśladowanie głosu i sposobu poruszania się zwierząt, ptaków, pojazdów, zabawy tematyczne, np. zabawa w dom, szpital, sklep, inscenizowanie ruchem wierszy i piosenek, inscenizowanie opowiadań, bajek i innych utworów literackich. Dzieci bardzo te zabawy lubią, bo umożliwiają im zaspokojenie potrzeby ruchu, przemawiają do wyobraźni, stwarzają atmosferę radości. Pomagają rozwijać osobowość dziecka pod względem umysłowym, zdrowotnym, emocjonalnym i społecznym.
Organizując pracę nad inscenizacją, nauczyciel stwarza dzieciom sytuację, w której w bezpośredni sposób przeżywają najróżniejsze nastroje, uczucia i podejmują określone decyzje. Inscenizacja spełnia wobec dziecka rolę kompensującą i terapeutyczną. Pomaga ona odreagować stresy dziecięce, zwiększyć poczucie własnej wartości, bezpieczeństwa, nabiera pewności siebie, wiary we własne możliwości, umieć radzić sobie ze stresem, nabywa umiejętności współdziałania społecznego, kształtuje swoją wrażliwość estetyczną
Efektem stosowania inscenizacji w pracy z dzieckiem jest też to, że dziecko rozwija mowę, wzbogaca czynny słownik poprzez powtarzanie wyrazów, zwrotów, fragmentów wierszy i opowiadań, lepiej przeżywa, rozumie i zapamiętuje treść utworu, rozwija pamięć logiczną
i wyobraźnię twórczą , twórcze myślenie, rozwija zainteresowanie literaturą i czytaniem.
Niełatwą rzeczą w małych formach teatralnych jest wyrażanie uczuć .Uwarunkowane jest ono doświadczeniami osobistymi dzieci, wiedzą opartą na obserwacjach otoczenia. Aby pomóc dzieciom należy stosować ćwiczenia w formie opowiastek np. dostałeś wymarzoną zabawkę, idziesz z ciężkim plecakiem , zgubiłeś ulubioną zabawkę.
W przygotowaniu przedstawienia ważne jest każde dziecko, trzeba tylko wiedzieć , które dzieci do której roli mają określone predyspozycje.
Teatr dziecięcy jest bardzo ważnym narzędziem w pracy pedagogicznej. Na scenie dziecko musi podporządkować się przebiegowi inscenizacji-uczy się dyscypliny wewnętrznej, koncentrowania uwagi umiejętności komunikowania się za pomocą języka , mimiki , ruchów ciała, uczy się panowania nad swoim ciałem, zachowania w przestrzeni jaką jest scena, poznaje własne możliwości samego siebie. Uczy się autoprezentacji.
Zabawy w teatr to wychowanie do życia w społeczności, którymi rządzą uznane reguły i normy postępowania. Wnoszą one bez wątpienia wiele dobrego w rozwój małych dzieci.

Celem programu „Mali artyści” jest zapoznanie dziecka ze sztuką teatralną, poznanie środków wyrazu artystycznego stosowanych w teatrze, kształcenie umiejętności dramatycznych podczas zabaw twórczych, wprowadzenie elementów gry aktorskiej w tworzonych przez grupę inscenizacjach i widowiskach teatralnych, zakończonych występem przed publicznością na prawdziwej scenie.
Program ten powstał na bazie moich dziesięcioletnich obserwacji z których wynika , że po każdym przedstawieniu dzieci stają się dojrzalsze emocjonalnie, bardziej otwarte, wierzą we własne możliwości , chętniej współpracują ze sobą. Zachętą do podjęcia właśnie tej tematyki są same dzieci, które wspominając występy z poprzednich lat mówią „ale było fajnie”
,i dopytują też czy i w tym roku będzie się przedstawienie.
Program powstał z myślą o pracy ukierunkowanej przez dobór i układ treści zawartych w programie M. Kwaśniewskiej i W. Żaby –Żabińskiej „ Nasze przedszkole”, oraz w oparciu o podstawę programową MEN.
Z podstawy programowej dla realizacji mojego programu „Mali artyści” wybrałam następujące treści:

1.Wspieranie wielokierunkowej aktywności dziecka poprzez organizację warunków sprzyjających nabywaniu doświadczeń w fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym obszarze jego rozwoju
2.Wzmacnianie poczucia wartości, indywidualność, oryginalność dziecka oraz potrzeby tworzenia relacji osobowych i uczestnictwa w grupie.
3.Tworzenie sytuacji edukacyjnych budujących wrażliwość dziecka, w tym wrażliwość estetyczną, w odniesieniu do wielu sfer aktywności człowieka: mowy, zachowania, ruchu, środowiska, ubioru, muzyki, tańca, śpiewu, teatru, plastyki.
Program przeznaczony jest dla dzieci 3,4,5-letnich

Cel ogólny edukacji teatralnej

-Stymulowanie rozwoju i wspieranie twórczych działań dzieci
Cele szczegółowe edukacji teatralnej

-Poznawanie literatury dziecięcej
-Dostrzeganie różnic między dobrem , a złem
-Inicjowanie działalności zabawowej według własnych pomysłów i na miarę własnych możliwości
-Odtwarzanie z pamięci treści wierszy , piosenek
-Nabywanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach(odporność na porażki i stres)
-Nabywanie coraz większej samodzielności
-Aktywne uczestniczenie w życiu grupy
-Swobodne komunikowanie się z innymi
-Posługiwanie się wyrazistą mową
-Stopniowe nabywanie szerszego zasobu słownictwa
-Posługiwanie się pozawerbalnymi sposobami komunikacji
-Systematyczne poszerzanie wiedzy o świecie(z różnych dziedzin życia człowieka np. wybranych aspektów świata kultury- teatr)

Cele operacyjne

Dziecko:
-zna utwory literatury dziecięcej
-wyraża swoje potrzeby, emocje, uzdolnienia podczas śpiewu, tańca
-umiejętnie pokonuje trudności, radzi sobie z porażkami, ze stresem
-określa wartości na zasadzie przeciwieństw, np. dobro – zło, piękno- brzydota
-mówiąc przejawia postawę twórczą(właściwa intonacja, interpretacja)
-recytuje wiersze lub ich fragmenty z pamięci
-posługuje się podstawowymi terminami z dziedziny sztuki teatralnej: scena ,widownia, kurtyna, aktor, reżyser, scenograf, pacynka ,kukiełka, marionetka, teatrzyk cieni, teatr żywego aktora
-wyraża własne refleksje na temat obejrzanych przedstawień teatralnych
-umiejętnie posługuje się rekwizytami
-chętnie bierze udział w organizowaniu przedstawień teatralnych, podczas których wyraża siebie w roli aktora
-czuje się odpowiedzialne za uzyskany wynik

Procedura osiągania celów

Formy:
-zabawy naśladowcze,
-zabawy tematyczne,
-zabawy z elementami dramy i pantonimy,
-inscenizowanie ruchem wierszy, piosenek, bajek, opowiadań, baśni,
-udział dzieci w spektaklach i widowiskach teatralnych
- zabawach słownych i ortofonicznych
- zabawy muzyczne i taneczno -ruchowe

Metody słowne:
- słuchanie czytanych baśni, legend, bajek,
-opowiadanie treści utworów
- swobodna rozmowa,
-dialog
-pogadanka,

Metody aktywizujące
-zabawy inscenizacyjne
-zabawy z elementem dramy,
-zabawy a elementem pantonimy
-zagawy logorytmicze
-gry i zabawy integracyjne
-aktywność ruchowa.
Warunki organizacyjne
-stworzenie kącika teatralnego w sali
-gromadzenie rekwizytów tj.: pacynki, sylwety, lalki, kostiumy, czapki, opaski, elementy scenografii
-włączenie do współpracy rodziców i personelu przedszkolnego w zakresie wykonywania strojów, elementów dekoracji, scenografii,

Ewaluacja
Celem ewaluacji programu jest pozyskanie informacji o poziomie wiedzy i umiejętności
dzieci w zakresie edukacji teatralnej oraz skuteczności metod i form aktywności
wprowadzanych do zajęć z dziećmi. Wyniki ewaluacji pozwolą na określenie przydatności
programu oraz dadzą wskazówki do jego uzupełnienia czy zmodyfikowania.
Należy przede wszystkim skupić się na ocenie trzech aspektów:
• poziom wiedzy i umiejętności przedszkolaków
• aktywna postawa podczas przygotowań do inscenizacji
• postrzeganie koncepcji programu przez rodziców
Oceny można dokonać na podstawie:
• rozmowy indywidualnej
• quizu teatralnego dla dzieci „Co wiem o teatrze” (czerwiec 2018)
• informacji zwrotnej od rodziców dotyczącej wpływu programu na poziom wiedzy
i umiejętności dzieci – ankieta (czerwiec 2018)
• prezentowaniu inscenizacji

Treści programu teatralnego „Mali artyści”

I. Aktywność społeczna
Zakres tematyczny Osiągnięcia dziecka

To ja Wykazuje inicjatywę w działaniu, nazywa swoje emocje, umiejętnie pokonuje trudności, radzi sobie z porażkami i stresem, określa wartości na zasadzie przeciwieństw np. dobro-zło, piękno brzydota
Nasza grupa Zna zasady obowiązujące w przedszkolu, stara się ich przestrzegać,
chętnie podejmuje działania zbiorowe czuje się współodpowiedzialne za uzyskany wynik

I. Aktywność językowa.

Zakres tematyczny Osiągnięcia dziecka
Mówimy wyraźnie Prawidłowo artykułuje głoski stosownie do swojego wieku, mówiąc przejawia postawę twórczą(swoista intonacja, wykonanie , interpretacja). W toku komunikowania się z innymi stosuje pozawerbalne środki wyrazu, swobodnie posługuje się mową dla wyrażania swoich myśli potrzeb stanów emocjonalnych
Interesujemy się książką Recytuje z pamięci wiersze lub ich fragmenty, zna nazwiska wybranych autorów i tytuły wybranych pozycji literatury dziecięcej

III. Aktywność artystyczna.

Zakres tematyczny Osiągnięcia dziecka
W świecie sztuki .
Teatr.
1.Spotkania z teatrem.

Oglądanie przedstawień teatralnych dla dzieci w przedszkolu i w teatrze.
Przestrzeganie zasad właściwego zachowania się.
Dzielenie się swoimi odczuciami na temat obejrzanego przedstawienia.
Odszukiwanie w oglądanych utworach uniwersalnych wartości takich jak : dobro prawda, piękno, sprawiedliwość.

Poznawanie wystroju teatru –kasa, widownia ,scena, kurtyna, oraz ludzi tam pracujących- aktor , reżyser scenograf.

Poznwanie i nazywanie różnych form scenicznych :
cechy charakterystyczne poszczególnych
form scenicznych:
drama
teatr lalkowy jako forma teatralna przedstawiona przez aktora kierującego lalką; rodzaje lalek: kukiełka, pacynka, marionetka, głos aktora
pantonima jako forma sceniczna wyrażająca treść poprzez gesty, mimikę twarzy i ciała, ruch, pozy

teatr żywego aktora, treść przedstawiona przez żywego aktora: ruchy ciała, mimika twarzy i gesty, kostium, scena ,ruch, muzyka

Poznanie pracy aktora.

Spotkanie z ekspertem.

Uczestniczy
w oglądanych spektaklach teatralnych.
Przestrzega zasad właściwego zachowania się.
Wyraża swoje refleksje na temat obejrzanych przedstawień teatralnych
Dzieli się swoimi odczuciami na temat obejrzanego przedstawienia.
Poszukuje w oglądanych utworach uniwersalnych wartości takich jak : dobro prawda, piękno sprawiedliwość i nazywa je.

Nazywa elementy wystroju teatru kasa, widownia ,scena, kurtyna, oraz ludzi tam pracujących- aktor , reżyser scenograf

Rozpoznaje i nazywa rodzaje form scenicznych:
teatr lalkowy(zna rodzaje lalek; kukiełka, pacynka, marionetka)
pantonima(teatr bez słów)
teatr żywego aktora
drama

Porównuje pracę aktora w teatrze lalek i w teatrze żywego aktora.

Przedstawia inscenizacje ruchowe do piosenek, manipuluje pacynkami, tworzy dialogi
2. Zabawy teatralne.
Uczestniczenie w zabawach naśladowczych
Naśladowanie ruchów gestów, głosów ludzi, zwierząt.

Swobodne improwizowanie słowne , ruchowe, znanych utworów literackich lub wymyślonych przez dzieci.

Wykonywanie ćwiczeń dykcyjnych ćwiczących wyrazistość i intonację wypowiedz

Tworzenie warunków do podejmowania przez dziecko zabaw twórczych;
-dostarczenie bogatych przeżyć w kontaktach ze środowiskiem,
-słuchanie różnorodnych utworów literatury dziecięcej,
-dostarczanie akcesoriów, materiałów i narzędzi oraz wskazywanie na różne możliwości ich wykorzystania w zabawie.

Chętnie uczestniczy w zabawach naśladowczych.
Naśladuje ruchy, gesty, głosy ludzi, zwierząt.

Wyraża swoje potrzeby, emocje uzdolnienia podczas improwizacji słownych, ruchowych znanych mu utworów literackich lub przez siebie wymyślonych

Mówi wyraźnie(wg. swoich możliwości), w odpowiednim tempie i z odpowiednim natężeniem głosu.

Podejmuje z własnej inicjatywy zabawy twórcze oparte na bezpośrednich kontaktach ze środowiskiem i utworach literackich.

Potrafi w różnorodny sposób wykorzystać w zabawie akcesoria, materiały, zabawki, przedmioty i narzędzia

3.Przygotowanie kącika teatralnego.

Wzbogacenie kącika w: drewniany teatrzyk, stroje , maski , opaski, sylwety, pacynki

Umiejętne posługiwanie się rekwizytami.
Wspólnie wykonuje sylwety (do teatrzyku sylwet) oraz do teatrzyku paluszkowego
Podejmuje i aktywnie uczestniczy w zabawach w teatr.

4. Mali artyści na „wielkiej” scenie.
Przygotowanie przedstawienia dla Mamy i taty.

Praca z tekstem literackim

Wyodrębnienie występujących w utworze postaci
Wyodrębnienie z tekstu wypowiadanych ról

Poznawanie etapów przygotowania inscenizacji teatralnej:
-wybór utworu do inscenizacji,
-opracowanie scenariusza,
-podział ról,
-przygotowanie scenografii,
-przygotowanie kostiumów i rekwizytów

Nabywanie umiejętności aktorskich przez dziecko;
-pełnienie określonej roli w teatrzyku dziecięcym
-uczenie się sposobu właściwej interpretacji danej roli: ruch, mimika, gesty, dykcja.

Współdziałanie i organizacja zespołu dziecięcego w inscenizacji
-miejsce dziecka na scenie,
-dialogi sceniczne,
-układy taneczne
-partie wokalne
-poruszanie się dzieci na scenie

Uważnie słucha tekstu czytanego przez nauczyciela

Potrafi wyodrębnić występujące w nim postaci

Wypowiada tekst płynnie , wyraziście, bezbłędnie na miarę swoich możliwości

Zna poszczególne etapy opracowania inscenizacji teatralnej i uczestniczy w jej przygotowaniu. wybiera odpowiednią dla siebie rolę. Współdziała z innymi przygotowując dekorację, rekwizyty i elementy kostiumów.

Wie, na czym polega rola w teatrzyku dziecięcym.
Zna swoją rolę w spektaklu, identyfikuje się z odgrywaną rolą. Zna swój tekst wg scenariusza, potrafi go właściwie przedstawić, gra dla widowni, potrafi dostosować grę swojego ciała i mimikę twarzy do przedstawianej roli.

Zna zasady przedstawienia i przestrzega umów zawartych w czasie jego realizacji.
Zna miejsce poszczególnych osób na scenie.
Uczestniczy w dialogach (nawiązuje z innymi kontakt sceniczny)
Zna układy taneczne,
Śpiewa piosenki indywidualnie i grupowo.

Przykładowe propozycje zajęć i zabaw teatralnych.

Wrzesień
Teatrzyk sylwet „ Kolorowe znaki” na podstawie wiersza K.Wiśniewskiego

Zabawa ruchowo- naśladowcza- Rób tak jak ja”
Dzieci naśladują sposób poruszania się nauczyciela: bieg marsz podskoki poruszają się jak pajace zające itd.

Zabawa ruchowo- naśladowcza „ Poruszamy się jak”
Skaczemy jak żabki
Biegamy jak konie
Chodzimy jak słonie
Fruwamy jak bociany
Chodzimy jak raki
Pełzamy jak ślimaki
Na plecach leżymy
O niebieskich migdałach marzymy

Zabawa naśladowcza „Odgłosy różnych pojazdów”
Najpierw nauczyciel naśladuję odgłosy różnych pojazdów, dzieci odgadują , potem same naśladują te odgłosy

Zabawa ruchowo- naśladowcza w parach „Lustro”
Dzieci naśladują ruchy i gesty partnera wg. rymowanki mówionej przez nauczyciela.
Jestem twoim lustrem i robię to co chcę.
Ja teraz sobie tańczę i ty też.
Ale kiedy tańczyć skończę uważnie na mnie patrz
Lustro, lustro powie ci co teraz czynić masz.
Zabawy ortofoniczne „Wesołe minki”
Nasze usta: wesołe-rozciągają usta jak do uśmiechu , smutne- robią podkuwkę, obrażone-wydymają ,złe - zaciskają
Lubimy się śmiać-naśladują różne rodzaje śmiechu:
-jak dziecko –hi, hi
-jak pani- ha ,ha
-jak pan- ho, ho ho
-śmiejemy się cicho
-śmiejemy się głośno
Słuchanie i naśladowanie odgłosów : kaszlu, płacz, pukanie, uciszanie

Zabawa z wykorzystaniem rymowanki
Boję się gdy jestem sam Dzieci pokazują całym ciałem, że są przestraszone
Cieszę się gdy rodziców mam że się cieszą
Złości mnie zepsutych zabawek moc że się złoszczą
Smuci-gdy zabawa kończy się, że się smucą
bo zbliża się noc
Ćwiczenia logorytmiczne- „W sadzie”
Dzieci poruszają się zgodnie ze słowami rymowanki
Idziemy do sadu, cichutko tupiemy,
kucamy, a teraz leciutko biegniemy.
Gdy w górę skoczymy, jabłuszko zerwiemy
i, siedząc na trawie, ze smakiem je zjemy.
Dwa kroki na prawo, dwa kroki na lewo,
dokoła obejdźmy stojące tu drzewo.
Na plecach poleżmy z nogami do góry,
popatrzmy na niebo, jak płyną tam chmury.

Październik

Teatrzyk sylwet „ Co z sadu, a co- z ogrodu” na podstawie opowiadania I. R Salach
Zabawa ruchowo-naśladowcza „Wizyta w sadzie”
Dzieci naśladują kolejne czynności nazywane przez N.: spacer do sadu, zrywanie jabłek, wkładanie ich do skrzynek, dźwiganie skrzynek z jabłkami

Zabawa ruchowo – naśladowcza „ Na działce”
Dzieci poruszają się przy akompaniamencie tamburynu. Na przerwę w grze N. wymienia czynności a dzieci je naśladują: wyrywamy marchewkę, grabimy grządki, wieziemy marchewkę, dźwięk tamburynu jest sygnałem do ponownego ruchu
Scenki dramowe : „Rozmowy warzyw”

Dzieci wybierają sobie dowolne warzywo. Dobierają się w pary. Układają krótkie dialogi. Chętne grupy prezentują je całej grupie.
Zagadki pantonimiczne- chętne dzieci pokazują jakie czynności wykonują w poszczególnych porach dnia. Pozostałe dzieci starają się rozwiązać zagadki.
Inscenizacja tekstu piosenki „Urodziny marchewki”
Podczas tekstu zwrotek wybrane przez N. , dzieci- jarzynki :marchewka , kartofelek burak rzepka , kalarepka, pomidor odgrywają swoje role z opaskami na głowie, W piątej zwrotce dzieci dobierają się parami i tańczą w kółeczkach.
Zabawa ilustracyjna przy piosence „ Kapuściana piosenka”
I Wielki rwetes dziś u Basi, Dzieci :rytmicznie kiwają głowami
bo kapuste Basia kwasi. Obejmując je rekami
Szatkownica poszła w taniec, naśladują ruchy szatkowania kapusty
to ci było szatkowanie.

Ref.: Rach, ciach, ciach Obereczka! Nauka słów refrenu
Już kapusty pełna beczka! x bis
3 tupnięcia . 3 klaśnięcia Wysunięcie na przemian ręki prawej do góry lewej na dół , energiczne ułożenie rąk na biodrach z przytupem, obrót dookoła własnej osi z rozłożonymi rękami w bok

II
Zaraz Basia ją przyprawi, Naśladują wsypywanie przypraw
doda soli i żurawin.
Potem ją ubije wałkiem, Naśladują ruchy ubijania kapusty
aż ubita będzie całkiem. Uderzając pięścią w pięśc

Ref.: Rach, ciach, ciach Obereczka!
Już kapusty pełna beczka! x bis III
III
Potem deską ją przyciśnie. Wykonują przysiad i ugniatają podłogę
Niech kapusta w beczce kiśnie.
Już kapusta wzbiera sokiem , Powoli podnoszą się pokazując rękami
sok spod deski spływa bokiem spływający na boki sok

Ref,:Rach, ciach, ciach Obereczka!
Już kapusty pełna beczka! x bis

Listopad
Teatrzyk kukiełkowy „Światło” według tekstu I.R. Salach
Teatrzyk sylwet: „Deszczowy król” na podstawie utworu D. Gellner
Teatrzyk lalek-pacynki- „Lekarstwo misia”
Nauka na pamięć rymowanki
Nieważny jest wygląd
-rodziców i nas
Ważne jest to
Ze kochają nas.

Zabawa z elementem pantonimy: „Jaki to zawód?”

Nauczyciel pokazuje gestem mimiką, ruchem czynności charakterystyczne dla danego zawodu , który dzieci próbują odgadnąć. Następnie chętne dzieci próbują przedstawić jakiś zawód.
Zabawa ilustracyjna do piosenki „ Kołysanka lalki”
I zwrotka
Dzieci idą dużym kole. W środku koła jest troje dzieci: ptaszek świerszczyk i laleczka-z opaskami na głowie tańczą w kole w drugą stronę. Na zewnątrz koła stoi: chmurka i nocka.
Przy słowach : już chce się spać dzieci z dużego koła przykucają i opierają głowy na dłoniach. : Chmurka i nocka chodzą dookoła koła.

II zwrotka
Dzieci w małym kole kręcą się w kółko, od słów : siwy ptaszek przykucają kolejno z głową na dłoniach. Chmurka i nocka zasypiają gdy piosenka się kończy.

Zabawa inscenizacyjna przy piosence: „Popatrzcie na jamniczka”
Dzieci stoją w kole wewnątrz którego znajduje się dziecko – jamniczek, obręcz , koszyk , chustka, kapcie i lalka
I Popatrzcie na jamniczka Jamniczek wesolo baraszkuje wewnątrz koła
Wyturlał się z koszyczka Dzieci Ida po kole w rytmie ćwierćnut
zaczaił sie na babcię, Pokazują na jamniczka
I porwał babci kapcie

ref. A jak spał, a jak spał, Jamniczek wchodzi do obręczy-koszyczka
taką grzeczną minę miał / x2 i grzecznie śpi . Dzieci zwracają się do środka
opierają na dłoniach na przemian policzki
klaszczą w dłonie

II Poszarpał chustkę w róże, jw.
i zrobił dwie kałużę.
I moją nową lalkę
zaciągnął pod wersalke.

ref. A jak spał, a jak spal.....x2 jw.

III A teraz gdzieś ucieka, Podają sobie ręce przykucają ,a jamniczek
i szczeka, szczeka, szczeka. Biega i szczeka
Łapiemy więc jamniczka
niech wraca do koszyczka.

ref. A jak spał, a jak spal... x2 jw.

IV Pod stołem jest koszyczek, siadają po turecku zwrócone do środka koła
w koszyczku śpi jamniczek. Są cicho, na słowo pss – kładą palec na usta
Jamniczek sobie śpi,
jak się zbudzi będzie zły !!.

Zabawa inscenizacyjna przy piosence : „ Kotki dwa”

My jesteśmy kotki dwa, Wskazją rękami na siebie
każdy z nas dwa uszka ma. Przykładają zwinięte dłonie do głowy
My jesteśmy kotki dwa, Naśladują kiwanie uszkami
każdy z nas dwa uszka ma.

Aaaaaa, kotki dwa, jw.
każdy z nas dwa uszka ma.
Aaaaaa, kotki dwa,
każdy z nas dwa uszka ma.

My jesteśmy kotki dwa, jw.
każdy z nas dwa oczka ma. Pokazują oczy
My jesteśmy kotki dwa,
każdy z nas dwa oczka ma.

Aaaaaa, kotki dwa,
każdy z nas dwa oczka ma.
Aaaaaa, kotki dwa,
każdy z nas dwa oczka ma.

My jesteśmy kotki dwa, jw.
Każdy znas wąsiki ma. Naśladują kręcenie wąsików
My jesteśmy kotki dwa,
Każdy znas wąsiki ma.

Aaaaaa, kotki dwa,
każdy znas wąsiki ma.
Aaaaaa, kotki dwa,
każdy znas wąsiki ma.
Report

Nauka rymowanki:
Ene due rike fake
torbe, borbe , ósme smake.
Deus dues , kosmateus
I morele baks.
Ćwiczenia dźwiękonaśladowcze
Dzieci nasladują odgłosy których nazwy podaje N.
kapiące krople- kap,kap, kap
chlapiące błoto-chlap, chlap, chlap
wiejący wiatr-wju, wuju ,wju

Zabawa z elementem dramy „Pralka”
Wkładamy pranie. Dzieci poruszają rękami zgiętymi w łokciach
Zamykamy pralkę N. mówi : raz, dwa, trzy- głośno klaszczą

Sypiemy proszek mówią ssssyyy...
włączmy urządzenie.
Wlewa się woda, mówią bul, bul, bul...
pralka pierze, robią młynek powoli
odwirowuje. Robią młynek szybko
Wyciągamy pranie. Naśladują wyciąganie prania

Zabawa ruchowo- naśladowcza: „ Urządzenia elektryczne”

Dzieci przy dźwięku tamburyna biegają po sali . Na hasło wypowiedziane przez N. np. odkurzacz naśladują pracę tego urządzenia i jego odgłosy-szu, szu.

Ilustracja ruchowa rymowanki
Żeby zdrowym być Dzieci w rozsypce stoją wyprostowane
-trzeba zdrowo żyć:
jeść owoce i warzywa naśladują jedzenie
mięso, nabiał, ryż i kaszę.
Na powietrzu biegać , skakać, biegają w miejscu, podskakują
bywać całe dnie
no i często śmiać się. Śmieją się głośno

Zabawa naśladowcza „Pajacyki” z wykorzystaniem rymowanki B. Szelągowskiej, Dzieci stoją w kole, N. mówi rymowankę i demonstruje ruchy do niej , następnie ruchy pokazuje chętne dziecko a koledzy go naśladują.
Robimy pajacyki
Tańczymy w rytm muzyki
Robimy dwa podskoki
Łapiemy się pod boki
Robimy dwa kółeczka
Kto wchodzi do kółeczka?

Grudzień

Zabawa ruchowo –naśladowcza: „Zabawy na śniegu”
Dzieci naśladują lepienie bałwana , jazdę na nartach , jazdę na sankach
Ćwiczenia dźwiękonaśladowcze
Wietrzyk wieje wiu, wiu, wiu Dzieci poruszają rękami jak gałęziami drzewa
chce obudzić cię ze snu.
Śnieżek skrzypi skrzyp, skrzp, skrzyp, klaszczą w ręce
Przykrył puchem ziemię w mig. Naśladują dłońmi padający śnieg
Jadą sanki szur, szur, szur pocierają jedna dłonią o drugą
Choć nie mają wcale kół. Wykonują gest przeczenia
Wróbel ćwierka ćwir, ćwir, ćwir machają rękami jak skrzydłami
a na drzewie siedzi gil. Wykonują przysiad
Zabawa dramowa : „Rozmowy parasoli”

Dzieci oglądają dwa parasole zniszczony i dobry, porównują ich wygląd.
Próby odgrywania roli dobrego i zniszczonego parasola. Pokazanie co czuje każdy z nich.
Wymyślanie w parach krótkich dialogów prowadzonych przez parasole.

Zabawa twórcza : „Deszczowe parasole”

Ćwiczenie wyrazistej wymowy

Nauczyciel recytuje wiersz , a dzieci jak echo powtarzają za nim każdy wers, dokładnie wymawiając słowa

Choineczka rośnie w borze i napłakać się nie może,
Ze samotna tutaj stoi, nie rozświetla twych pokoi
bombeczkami, gwiazdeczkami
bombeczkami, gwiazdeczkami

Choineczka rośnie w borze i nacieszyć się nie może,
że w pokoju będzie stała, salon wielki rozświetlała
bombeczkami, gwiazdeczkami
bombeczkami, gwiazdeczkami

Styczeń

Teatrzyk sylwet: „ Śniadanie wróbli: na podstawie utworu T. Fijutowskiej
Ćwiczenia ortofoniczne „Ptaki”
N. umieszcza na tablicy obrazki ptaków : wróbla , wrony , gołębia , gawrona, dzięcioła.
Dzieci naśladują głos wróbla –cicho głośno-m ćwir, ćwir ćwir
wrony- kra, kra kra
gołębia- grochu, grochu , grochu
gawrona- ga, ga, Ga
dzięcioła- stuku- Puku, stuku- Puku, stuku- puku

Zabawa pantomimiczna: „Nasi ulubieńcy”
Dzieci podzielone na zespoły prezentują ruchem , mimiką znane im baśnie przedstawione na wylosowanych obrazkach, pozostałe dzieci odgadują ich tytuły.
Zabawa dramowa: „Smutna książka – wesoła książka”

Dzieci najpierw wcielają się w rolę smutnej książki, zniszczonej –gestem , mimiką , słowem. Pokazują co może czuć zniszczona książka. Następnie pokazują co czuje książka szanowana,
o którą dzieci dbają. Wyrażają swoje opinie, którą książką chciałyby być i dlaczego.

Ćwiczenia dykcyjne.
Dokładne powtarzanie tekstu za N. z podziałem na sylaby
Ma- lu- tki czło- wie –czek z cie- ka-wych ba-je- czek
Król Ka-rol ku-pił kró-lo-wej Ka-ro-li-nie- ko-ra-le-ko-lo-ru-ko-ra-lo-we-go
Trzy sio-strzy-czki się zgu-bi-ły i i-mio-na po-myli-ły

Twórcza zabawa słowna: „Wymyślamy czarodziejskie zaklęcie”

Wymyślanie przez dzieci zaklęcia, którym można zamienić np.
Kopciuszka w królewnę
wyczarować piękny pałac
wyczarować lesie chatkę z piernika

Przykładowe zaklęcie:
Czary mary, różdżka niesie
niechaj w tym zielonym lesie
chatka się pojawi cała z czekolady

Zabawa inscenizowana na podstawie teatrzyku „Śniadanie wróbli”.
Zachęcanie do manipulowania sylwetami i tworzenia własnych dialogów.

Zabawa dramowa : „Rozmowa głodnych ptaków”

Dzieci w parach prowadzą krótkie diakogi pomiędzy dwoma ptakami. Starają się wyrazić co czują głodne , zmarznięte ptaki, o co mogą prosić ludzi.
Zabawa ilustracyjna a wykorzystaniem rymowanki.

Dzieci wypowiadają rymowanką w różnym tempie i z różną dynamiką. Wymyślają proste ruchy do jej przedstawienia.
Kiedy wkoło sroga zima
Mróz wokoło mocno trzyma.
Marzną wtedy wszystkie ptaki,
dobrze wiedzą to dzieciaki.
Uśmiechnięte miny mają,
głodne ptaki dokarmiają

Luty

Ćwiczenia logorytmiczne- „Pada śnieg”

Pada, pada, pada śnieg Dz. naśladują palcami padający śnieg
wieje , wieje wiatr naśladują rękami wiejący wiatr

Chociaż wkoło zima biała zataczają przed sobą koła
Idę sobie w świat maszerują rytmicznie w miejscu
Krok do przodu , wykonują krok do przodu
dwa do tyłu dwa do tyłu
oraz w prawo skok. Skok w prawo
I choć mrozik szczypie w uszy, masują rękami uszy
nie martwi mnie to. klaszczą

Ćwiczenia pantomimiczne: „Co to za dyscyplina sportowa?”

N. przygotowuje wycięte z gazet zdjęcia sportowców uprawiających sporty zimowe. Wymienia nazwiska znanych sportowców: A. Małysz, K. Stoch, J . Kowalczyk, A. Bródka.
Chętne dzieci naśladują ruchem wybraną dyscyplinę sportową , a pozostałe dzieci odgadują o jaką dyscyplinę chodzi.

Zabawa twórcza : „Na nieznanej planecie”
N. opowiada zachęcając dzieci do wypowiedzi.

Lądujecie na nieznanej planecie, gdzieś w gwiazdozbiorze Oriona. Przyrządy wskazują, że w powietrzu jest tlen, więc macie czym oddychać. Wychodzicie. Wasze buty zapadają się w grząskim piasku. Co wtedy robicie?

Nagle pojawiają się kosmici, mówią do Was, ale wy tego języka nie rozumiecie. Co wtedy robicie?

Oni też nie rozumieją waszej mowy, a wy chcielibyście opowiedzieć im jak najwięcej o ziemi. Co wtedy robicie?

Marzec

Teatrzyk sylwet „ W zoo” na podstawie utworu B. Lewandowskiej
Zabawa ruchowo-naśladowcza : „Jestem...”
Dzieci naśladują ruchy i głosy zwierząt , których nazwy podaje nauczyciel.

Zabawa naśladowcza : „Wąż”
Dzieci leżą na podłodze , czołgają się, mówiąc za N.:
Jestem wąż, wąż, wąż
Pełzam wciąż, wciąż, wciąż

Zabawa ruchowo- naśladowcza: „Wesołe małpki”
Dzieci naśladują czynności małpek , które podaje N. :np. pełzanie, skoki z gałęzi na gałąź,
klepanie po brzuchu.

Zabawa ilustracyjna do piosenki: „Dżungla”
I.Dżungla,dżungla,taka wielka dżungla, Dzieci mają rece podnisione do góry,nasladują
kołyszace się drzewa, zataczają duże koła
poplątane zwoje dzikich lian. Robią młynek
Mieszka sobie w bambusowej chatce Ręce składają w trójkąt nad głowami
Ambo Sambo, wielkiej dżungli pan
Uderzają pięściami w tors, obracają się wokół
własnej osi
Ref.Strusie mu się w pas kłaniają, kłaniają się w pas
małpy na ogonach grają. Naśladują grę na ogonie
Ambo tu,Ambo tam,Ambo tu i tam. Rytmicznie wskazują dłońmi raz prawą ,raz
lewa stronę

II.Ambo Sambo,doskonale znam go, Obracają się wokół własnej osi , pokazują na
węża się nie boi ani lwa. siebie .Naśladują dłonią węża., lwa
Dla swych dzikich,leśnych ulubieńców Wyciągają do przodu wyciągniętą dłoń
w dłoni coś smacznego zawsze ma.

Ref.Strusie mu się w pas kłaniają... jw.

Zabawa taneczna przy piosence „ Grozik”

Poszło dziewczę po ziele, po ziele, po ziele Podają sobie ręce, tańczą krokiem dostawnym
Nazbierało niewiele, niewiele, hej! Po kole, na słowa hej zeskok
Przyszedł do niej braciszek przytupują po słowie braciszek
Połamał jej koszyczek.
Oj ty, ty, oj, ty, ty Palcem wskazującym grożą swojemu partnerowi
Za koszyczek zapłać mi. W parach obrót wokół własnej osi
Oj ty, ty, oj, ty, ty jw.
Za koszyczek zapłać mi. W parach ukłon

Zabawa z elementem pantonimy : „Posłuchaj i zrób”

Zadaniem dzieci będzie wykonanie zadań wymyślonych przez N., posługując się wskazanymi częściami ciała.
Wyobrażcie sobie, że wasze ręce są skrzydłami pterodaktyla, który szybko frunie.
Wyobraźcie sobie , że wasze usta są paszczą tyranozaurusa, szeroko otwartą i warczacą. Wyobraźcie sobie, że wasze ręce i nogi to kończyny triceraptosa , który ucieka przed tyranozaurem.

Zabawa naśladowcza: „Ptaki”
N. nasladuje głosy ptaków, dzieci starają się je rozpoznać. Potem dzieci naśladują głosy ptaków:
wróbel-ćwir, ćwir
sowa- uhu, uhu
kukułka- kuku, kuku
skowronek- dzeń , dzeń

Zabawa ilustracyjna z wykorzystaniem rymowanki „Wiosna”

Wiosna do nas przyszła Dzieci maszerują w miejscu
cała roześmiana.
Rozsypała krokusy , Naśladują sypanie kwiatów
wypuściła bociana. Biegają po sali , poruszając rękami- skrzyłami

Zabawa z wykorzystaniem tekstu:

Krokus sasanka, kępka przebiśniegów.
Zakwitły , chociaż jest jeszcze trochę śniegu.
Dzieci wypowiadają tekst z różną dynamiką , w różnym tempie.
Kwiecień

Teatrzyk sylwet: „Zagubione korale”
Teatrzyk sylwet : „Przygoda niegrzecznej żabki”
Zabawy przy piosence: „Wielkanocny poranek”
I zwrotka
Dzieci baranki chodzą na czworakach po Sali, naśladując głos dzwoneczka –dzyń, dzyń , dzyń.
Ref. Dzieci stoją w miejscu i z N. rytmicznie klaszczą
II zwrotka
Dzieci dobierają się w pary i tańczą w kółeczkach. Od słowa Hop podskakują w parach , obunóż, w miejscu
Zabawa inscenizacyjna : „Pieczemy ciasto”

Dzieci siadają w półkolu. Naśladują ucieranie mąki z masłem, otrzepywanie rąk z mąki, wycieranie o fartuszek, wbijani czterech jajek, hop, stuk, chlup ,siup- uderzenie o ramię, rozbicie, wrzucenie jajka do miski, wyrzucenie skorupki. Wyrabianie ciasta rękami, wałkowanie, dodawanie rodzynek, wkładanie do foremki, pieczenie, wąchanie ciasta , jedzenie.

Zabawa : „Zwierzęta z wiejskiego podwórka”
N. śpiewa tekst na melodię piosenki Kurczątka
Kaczęta, kaczęta w stodole były
Maleńką dziureczką powychodziły.
Dzieci układają dłonie w kształt dzioba i poruszając dziobem głośno kwaczą.
Następnie N. przedstawia w ten sposób inne zwierzęta kocięta, prosięta...itd.

Zabawa ruchowo- naśladowcza: „ Zwierzęta z wiejskiego podwórka”

Dzieci naśladują ruchem i głosem zwierzęta , których nazwy podaje N. np . kot , pies, kura , krowa, kaczka

Zabawa : „Tak jak piórko”
N. pokazuje jak delikatnie opada piórko. Potem prosi , aby dzieci liczyły jak długo piórko opada
Potem dzieci stają w rozsypce , a N. mówi:
Wyobraźcie sobie , że jesteście małym, ślicznym piórkiem, które zgubiła kura , gdy wychodziła z kurnika. O padajcie więc powoli , jak to robiło piórko i liczcie przy tym do pięciu. Kiedy już opadniecie na podłogę , możecie na niej chwile poleżeć. Ja będę z wami liczyła, abyście opadali bardzo powoli.

Zabawa ilustracyjna przy piosence: „Piosenka ekologiczna”
Dymią kominy wielkich fabryk, Pokazują w górę dym
płynie brudna woda do rzek. Schylają się i pokazują brudną wodę
Chcemy oddychać powietrzem czystym, Robią trzy wdechy
czystą wodę mieć. Naśladują picie wody
Ref.: Czysta woda zdrowia doda, to każde dziecko wie. Rytmicznie klaszczą
Czysta woda zdrowia doda, tobie, tobie i mnie.
Smog już pokrywa niebo całe, Pokazują niebo
szarym dymem i szarą mgłą.
W rzekach jest coraz mniej rybek, Rysują w powietrzu kształty rybek obiema
kto to widział, kto? rękami
Ref.: Czysta woda zdrowia doda, to każde dziecko wie. jw.
Czysta woda zdrowia doda, tobie, tobie i mnie.

Zabawa dramowa : „Rozmowa kwiatów”

N. rozkłada sylwety owadów i kwiatów. Chętne dziecko wybiera sylwetę owada i kwiatu , nazywają je i przedstawiają rozmowę między nimi

Wymyślanie zakończenia bajki.

N. opowiada początek bajki, a dzieci podają jej zakończenie.

Dawno, dawno temu, za siedmioma górami, za siedmioma rzekami, w pięknym zamku mieszkała z rodzicami – królem i królową- piękna królewna. Prwnego dnia , gdy była z dwórkami nad jeziorem i pływała z nimi w łódce, zobaczyła w wodzie złotą rybkę, która się do niej odezwała...

Zabawa inscenizowana na podstawie piosenki „Malowany wózek”

Zabawa w teatr inspirowana baśnią Jaś i Małgosia”
Słuchanie baśni.
Rozmowa na jej temat.
Odtwarzanie przez dzieci scenek inspirowanych treścią baśni.
-Jaś i Małgosia szukają drogi w lesie.
-Jaś i Małgosia znajdują chatkę w lesie.
-Jaś i Małgosia rozmawiają z Babą Jagą

Maj

Przygotowanie przedstawienia dla rodziców :„Przygoda niegrzecznej żabki”
Praca z tekstem literackim-
-słuchanie utworu .
-wyodrębnienie występujących w utworze postaci
-wyodrębnienie z tekstu wypowiadanych ról
-opracowanie scenariusza,
-podział ról,
-przygotowanie scenografii,
-przygotowanie kostiumów i rekwizytów
Dziecko zna swoją rolę w spektaklu, identyfikuje się z odgrywaną rolą. Zna swój tekst wg scenariusza, potrafi go właściwie przedstawić, gra dla widowni, potrafi dostosować grę swojego ciała i mimikę twarzy do przedstawianej roli.
Prezentacja przygotowanego programu na Pikniku Rodzinnym

Quiz teatralny „Co wiem o teatrze”
Zabawa „Witam”
Witam wszystkich , którzy lubią bajki.
Dzieci , które lubią bajki machają ręką.
Witam wszystkich, którzy lubią oglądać teatrzyki.
Witam wszystkich , którzy byli w teatrze.
Dzisiaj sprawdzimy czego dowiedzieliście się o teatrze, będziemy rozwiązywać zagadki.
Jak się nazywa taki budynek , w którym zobaczę scenę, kurtynę.
Krzesła tam stoją rzędem , a ja tam bajkę oglądać będę? (teatr)
Zanim w teatrze zacznie się przedstawienie, co się musi najpierw rozsunąć na scenie? (kurtyna)
Co się bije aktorom , gdy się w teatrz zbiorą? ( brawa)

Prawda czy fausz?
Aktor nie gra w teatrze.
Teatr to miejsce , w którym nie ma sceny.
Po skończonej bajce bijemy brawa.

Dokończ zdanie.
Miejsce teatrze, gdzie występuje aktor, to...
Publiczność siada na...
Pacynkę zakładamy na...

Zadania mądrej główki.
Kto występuje w teatrze lalkowym?
Teatr ,gdzie występują ludzie to teatr jakiego aktora?
Teatr, w którym grają cienie to teatrzyk...
Rozmowy indywidualne.
Mam różne lalki teatralne. Będę je wam pokazywała. Kto będzie wiedział jak ona się nazywa podniesie palec do góry , a potem na ucho powie mi jej nazwę:
aktor, pacynka, kukiełka, marionetkę

Ewaluacja programu teatralnego „Mali artyści”

W wyniku rozmów indywidualnych przeprowadzonych z dziećmi w miesiącu czerwcu , okazało się ,że 60% dzieci posługuje się nazwą aktor
75% wie która lalka teatralna to pacynka
60% dzieci zna lalkę teatralną-kukiełkę
45% dzieci wie ,które lalki teatralne to marionetki

Dzieciom udało rozwiązać się wszystkie zagadki qwizu teatralnego.
Jednak takie pojęcia teatralne jak: widownia , kurtyna, teatr żywego aktora wymagają dalszego utrwalania.

Dzieci przygotowały program zatytułowany „Przygoda niegrzecznej żabki”
Większość, dzieci była bardzo zaangażowana w przygotowania przedstawienia. Wszystkie dzieci znały swoje role, teksty według scenariusza. Nie sprawiły im kłopotu nawet dialogi.
Dzieci grały dla swoich rodziców i swoich starszych kolegów podczas Pikniku Rodzinnego. Jedna dziewczynka nie mogła wziąć udziału w Wszystkie dzieci były zadowolone z występu, mówiły ,że rodzice również. występach , a jeden chłopiec nie wyszedł na scenę.
Wszystkie dzieci były zadowolone z występu, mówiły ,że rodzice również.
Literatura:
M . Kwaśniewska, W. Żaba-Żabińska, Program Edukacji Przedszkolnej „Nasze przedszkole”, Grupa MAC Edukacja S.A., Kielce 2017
W. Żaba-Żabińska, Kolorowy Start 4 i 5 latka, Grupa MAC Edukacja , Kielce 2017
E .Furl, Teatr w przedszkolu i w świetlicy, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2004
W. Starkiewicz, Dziecko w świecie teatru. Rola zabaw teatralnych, https://www.przedszkola.edu.pl
Rola i znaczenie przedstawień, http://www.edukacja.edux.pl