Powtórzenie wiadomości o Polsce doby piastowskiej. Scenariusz lekcji historii i społeczeństwa wraz z quizem i tekstami źródłowymi

Cele lekcji:
- ocena faktów, procesów i postaci historycznych,
- określanie czasu i miejsc wydarzeń oraz procesów historycznych,
- utrwalenie wiadomości o władcach z dynastii Piastów,
- rozwijanie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji,
- odróżnianie opinii od faktów,
- kształcenie efektywnej pracy w grupie,
- kształtowanie postaw obywatelskich i patriotycznych.

Pomoce:
- podręcznik: Marcin Markowicz, Olga Pytlińska, Agata Wyroda, Historia i społeczeństwo. Ojczysty Panteon i ojczyste spory, WSiP 2013,
- Marek Barański (red.), Poczet królów i książąt polskich, Warszawa 2003,
- mapa Polski Piastów.

Przebieg:

I. Czynności organizacyjne: powitanie, sprawdzenie listy obecności.
II. Zapoznanie z celem lekcji- przypomnienie i utrwalenie wiadomości z poprzednich lekcji dotyczących rodu Piastów.
III. Zapisanie na tablicy tematu lekcji.
IV. Nauczyciel zadaje pytania, uczniowie odpowiadają:
- wyjaśniają pojęcie dynastia,
- wymieniają władców Polski z dynastii Piastów, o których była mowa na poprzednich lekcjach
V. Quiz o władcach Piastowskich. Uczniowie zostają podzieleni na kilka grup. Każda grupa losuje pytania i odpowiada na pytania.
VI Podsumowanie lekcji.

Quiz- dynastia Piastów

1 Kto był pierwszym władcą polskim?
2 Kiedy nastąpił chrzest Polski i z jakich przyczyn (wymień 5)?
3 Kiedy i kogo poślubił Mieszko I?
4 Który z wymienionych osób nie był synem Mieszka I: Mieszko II, Bolesław Chrobry, Świętopełk, Lambert.
5 Kto był pierwszym królem polskim?
6 Jak nazywała się druga żona Mieszka I i ile miał z nią dzieci?
7 Kto skazał na obcięcie członków biskupa Stanisława?
8 Kto i za co oślepił swojego brata i udał się na pielgrzymkę?
9 Kto był ostatnim władcą z dynastii Piastów?
10 Kto w X wieku przybył do Polski wygnany z Czech?
11 Która polska księżniczka byłą królową duńską, szwedzką i norweską?
12 Która polska księżniczka była matką króla Anglii i Danii Kanuta Wielkiego?
13 Kto i dlaczego odebrał Mieszkowi II władzę oraz w którym to było roku?
14 Czyją żoną byłą Rycheza?
15 Jaki los spotkał Mieszka II w Czechach?
16 Ilu królów rządziło w okresie piastowskim?
17 Kto, z jakich powodów i kiedy odesłał polską koronę do Niemiec?
19 Kiedy i za jakiego władcy miała miejsce bitwa pod Legnicą?
20 Jaką monetę wprowadził Kazimierz Wielki?
21 Który władca był jednocześnie królem Czech i Polski?
22 Kto i dlaczego chciał zabić Władysława Łokietka?
23 Kto i kiedy sprowadził Krzyżaków do Polski?
24 Którzy śląscy władcy pretendowali do polskiej korony?
25 Którego władcę nazywano Śmiałym i kiedy panował?
26 Ilu synów miał Władysław Herman i jak podzielił swoje ziemie?
27 Kto i kiedy dokonał rozbicia dzielnicowego i jak podzielił Polskę?
28 Który śląski książę zginał w bitwie pod Legnicą?
28 Którego władcy żoną byłą święta Jadwiga Śląska?
29 Którego z synów Bolesława Krzywoustego nazywano pogrobowcem i dlaczego?
30 Który książę został zamordowany na zjeździe w Gąsawie w 1227 roku?

Quiz- teksty źródłowe
Przeczytaj źródła i odpowiedz na pytania:

Tekst 1
„On to również własnymi siłami wygnał z Węgier króla Salomona, a na stolicy osadził Władysława, równie rosłej postaci, jak pełnego pobożności. Ten Władysław od dzieciństwa chowany był w Polsce i pod względem obyczajów i [sposobu] życia niejako stał się Polakiem. Mówią, że takiego króla nigdy Węgry juz nie miały i że pola po nim nigdy w plon tak nie obfitowały. Jak zaś doszło do wypędzenia króla Bolesława z Polski, długo byłoby o tym mówić; tyle wszakże można powiedzieć, ze sam będąc pomazańcem [Bożym] nie powinien był [drugiego] pomazańca za żaden grzech karać cieleśnie. Wiele mu to bowiem zaszkodziło, gdy przeciw grzechowi grzech zastosował i za zdradę wydał biskupa na obcięcie członków. My zaś ani nie usprawiedliwiamy biskupa-zdrajcy, ani nie zalecamy króla, który tak szpetnie dochodził swych praw - lecz pozostawmy te sprawy, a opowiedzmy, jak przyjęto go na Węgrzech”. Gall Anonim, Kronika Polska, Warszawa 1952.

1 Określ rodzaj źródła historycznego?
2. O jakim władcy i o jakim wydarzeniu mowa?

Tekst 2
„Poskromiwszy tedy, jak już powiedziano, wrogów, zmusił Bolesław księcia czeskiego, by swego najmłodszego brata, o którym mówiliśmy wyżej, dopuścił do części dziedzictwa, odstępując mu niektóre miasta. Wobec tego Zbigniew przysłał do swego brata Bolesława poselstwo z pokorną prośbą, ażeby jemu także, jak książę czeski swemu bratu, udzielił jakiejś cząstki ojcowego dziedzictwa pod takim warunkiem, że brat w niczym i pod żadnym względem nie ma być mu równym, lecz jak wasal swego pana zawsze i we wszystkim ma [go] słuchać. Już bowiem nie wierzył, by mógł zwyciężyć przy pomocy cesarza, czy też Czechów lub Pomorzan, i pokorą oraz [odwołując się do] braterskiej miłości usiłował teraz uzyskać to, czego osiągnąć nie mógł siłą i orężem. Słowa same przez się brzmiały dość szczerze i pojednawczo, lecz być może co innego na języku miał w pogotowiu, a co innego kryło się zamknięte w sercu. Lecz o tym pomówimy na swoim miejscu, a [teraz] posłuchajmy odpowiedzi Bolesława. Usłyszawszy powtórzoną mu tak uniżoną prośbę brata, Bolesław puścił w niepamięć i przebaczył mu tylekroć popełniane krzywoprzysięstwa, tyle wyrządzonych [sobie] krzywd, [a nawet] naprowadzanie na Polskę obcych”. Gall Anonim, Kronika Polska, Warszawa 1952.

1 Określ rodzaj źródła historycznego?
2. O jakim wydarzeniu mowa i kogo ten tekst dotyczy?

Tekst 3

„Kazimierz, król Polski, lubo jaśniał blaskiem cnót wielu, a zwłaszcza słuszności i sprawiedliwości, którymi nie tylko w swoim królestwie, ale i u obcych narodów głośno zasłynął, tak iż znęceni jego sławą i chwalebnymi dzieły obcy przychodnie, osobliwie Niemcy, których szczególniej miłował i względami swymi obdarzał, rzucając własne siedliska, do królestwa polskiego się przenosili i w jego państwie stałe z rodzinami i majątkami obierali sobie mieszkanie; niektórzy zaś z panów i szlachty polskiej, którym bronił niesłusznego obciążania i uciskania własnych kmieci, nie mogąc jak wprzódy wywierać swej srogości, utyskiwali na króla, że był dla nich przykrym i nieznośnym; nie mógł wszelako wolnym być od wad, a zwłaszcza najgorszej z ludzkich przywar, cielesnej rozpusty. Jak bowiem wyżej wspomnieliśmy, dla nasycenia swych sprośnych chuci chował wiele nałożnic, które po różnych dworach i zamkach utrzymywał, opuściwszy i odepchnąwszy od łoża swego królową Adelajdę, niewiastę pobożną i uczciwą, i żył z nimi jawnie i publicznie; czym imię swoje tak dalece ohydził, że niemal wszystkie inne cnoty straciły w nim swą zaletę”. Jan Długosz, Roczniki czyli kroniki Królestwa Polskiego, Księga X, PWN, 1972.

1 Określ rodzaj źródła historycznego?
2. O jakim wydarzeniu mowa, jakiego władcy i wydarzenia ten tekst dotyczy i dlaczego?