Mali Odkrywcy - poznajemy świat poprzez zabawy badawcze. Innowacja pedagogiczna

INNOWACJA PEDAGOGICZNA

„Mali Odkrywcy – poznajemy świat
poprzez zabawy badawcze”

„Powiedz mi, a zapomnę,
pokaż – a zapamiętam,
pozwól mi działać, a zrozumiem!”

Konfucjusz

ZASADY INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ

NAZWA INNOWACJI:
Mali Odkrywcy – poznajemy świat poprzez zabawy badawcze

AUTOR INNOWACJI:
Emilia Gajewska

RODZAJ INNOWACJI:
Metodyczna

PRZEWIDYWANY CZAS REALIZACJI INNOWACJI:
luty 2019 – czerwiec 2020

ZAKRES INNOWACJI:
Innowacją zostaną objęte dzieci czteroletnie, pięcioletnie i sześcioletnie uczęszczające
do Przedszkola w Warszawie.

ZAKRES MERYTORYCZNY INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ:

Uzasadnienie potrzeby wprowadzenia innowacji pedagogicznej:
Powszechnie wiadomo, iż dzieci w wieku przedszkolnym charakteryzuje naturalna ciekawość świata. Każdy z nas – zarówno rodzic, jak i nauczyciel, doskonale zna z własnego doświadczenia wciąż powtarzające się dziecięce pytania: „Po co?”, „Dlaczego?”. Często nawet najbardziej wyczerpujące odpowiedzi nie są w stanie zaspokoić tej ciekawości. Wówczas dziecko z własnej woli podejmuje działalność, która zaspokoi jego potrzebę poznawania otoczenia. Działania badawcze są kreatywne, dzięki czemu dzieci poszerzają swoją wiedzę, mogą pokonywać przeszkody i wypróbowywać nowe możliwości postępowania. Z doświadczenia wiemy, że dzieci czerpią wiele radości z poszukiwań, eksperymentów i obserwacji. Jest to wspaniała zabawa dla dzieci, podczas której w ciekawy sposób zdobywają wiedzę i przeprowadzają doświadczenia. Zabawy badawcze dostarczają mu niezliczonej ilości nowych przeżyć, a w trakcie takiej zabawy każde z nich staje się „Małym Odkrywcą”. To właśnie w zabawach badawczych dziecko dostrzega coś, czego wcześniej nie widziało, szuka przyczyn dostrzeżonych zjawisk, odpowiedzi na pytanie: „dlaczego tak się dzieje?”. Propozycja wprowadzenia niniejszej innowacji jest sposobem na zaspokojenie naturalnej ciekawości dziecka, a jednocześnie stanowi podstawę jego wielokierunkowego rozwoju.
Założenie innowacji:
Naturalną potrzebą każdego człowieka jest potrzeba poznania i zrozumienia otaczającej go rzeczywistości. O ile człowiek dorosły sam wyznacza granice swego poznania, o tyle dziecko, które jest ciekawe świata potrzebuje pomocy w zrozumieniu otaczających je zjawisk. Wiele uwagi poświęca sie obecnie zagadnieniu odkrywania świata przez dzieci w wieku przedszkolnym. Jest to najlepszy czas aby rozwijać chęć poznawania otoczenia poprzez zabawy badawcze czy eksperymenty. Dziecięce odkrycia zajmują szczególne miejsce wśród różnych dróg i sposobów nabywania doświadczeń poznawczych. Trzeba dążyć do tego, aby z czasem dziecko zaczęło inaczej patrzeć na otoczenie i wykazywało zainteresowanie badawcze, rozpoczęło próby szukania własnych, twórczych rozwiązań. Zadaniem nauczyciela jest planowe i celowe zorganizowanie sytuacji edukacyjnej w której wystąpi aktywizowanie procesów poznawczych oraz rozbudzanie wiedzy o świecie.
Innowacyjność pedagogiczno - metodyczna polegać będzie na przeprowadzaniu zajęć przez nauczycieli z wykorzystaniem różnorodnych metod zabawowych i twórczych z elementami eksperymentowania, badania, odkrywania, obserwowania, doświadczania, stawiania pytań i formułowania odpowiedzi. Nauczyciel w grupie przedszkolnej będzie tworzył sprzyjające warunki wspólnej i zgodnej twórczej zabawy, a także stwarzał warunki do nauki przez odkrywanie, doświadczanie oraz przeżywanie.
Na zajęciach objętych innowacją dzieci będą korzystały z różnorodnych materiałów plastycznych, przyrodniczych, kuchennych, czy artykułów spożywczych. Poznają zasady przeprowadzania zabaw badawczych i bezpiecznego eksperymentowania. W trakcie zajęć pojawi się nieznana dotąd dzieciom terminologia, co przyczyni się do wzbogacenia ich słownika o nowe pojęcia. Niezwykle istotnym założeniem innowacji jest również wyjście naprzeciw dzieciom nieśmiałym, które zwykle w trakcie zajęć dydaktycznych są mniej aktywne i mają trudności w wypowiadaniu się na forum grupy. Dzięki zajęciom innowacyjnym będą miały możliwość uczestniczenia w nowej formie zajęć, która być może pomoże im przezwyciężyć nieśmiałość i da im również pewnego rodzaju swobodę w podejmowaniu czynności nakierowanych na zdobywanie wiedzy.
Cel główny:
Nadrzędnym celem innowacji jest rozbudzenie u dzieci ciekawości otaczającym światem poprzez naukę przeprowadzania zabaw badawczych z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa.
Cele szczegółowe:
• poznanie zasad obowiązujących podczas prowadzenia doświadczeń,
• kształtowanie umiejętności obserwacji i wnioskowania,
• podejmowanie prób przewidywania wyniku badań,
• kształtowanie umiejętności swobodnej wypowiedzi,
• aktywny udział poprzez zadawanie pytań,
• podejmowanie przez dzieci samodzielnych decyzji dotyczących np. podziału obowiązków,
• czerpanie radości z zabaw badawczych,
• rozwijanie koncentracji i cierpliwości,
• wzbogacenie słownika o nowe pojęcia,
• rozwijanie kreatywności,
• wdrażanie do współdziałania w grupie i zespole,

Procedury osiągania celów:
• pokaz i obserwacja,
• metody aktywizujące,
• praktyczne działanie,
• zajęcia w terenie (podczas spacerów, pobytu w ogrodzie przedszkolnym)

Obszary tematyczne:
OBSZAR TEMATYCZNY
• woda,
• powietrze,
• przyroda,
• kolor,
• magnes,
• światło,
• ogień.

Ewaluacja:
Badanie przydatności realizowanej innowacji będzie przybierało formę ewaluacji bieżącej. Ocenie rezultatów będzie podlegać zaangażowanie dzieci w realizację innowacji oraz ich swobodne wypowiedzi dotyczące przeprowadzonych zajęć.

Treści programowe:
Innowacja jest zgodna z Podstawą Programową Wychowania Przedszkolnego i stanowi uzupełnienie wybranych zajęć edukacyjnych w ramach programów realizowanych w Przedszkolu nr 243.
Działania innowacyjne:
Przykładowe działania, które będą podejmowane w ramach innowacji z uwzględnieniem obszarów tematycznych:

OBSZAR TEMATYCZNY
WODA Temat: Co znika a co nie? Produkty rozpuszczalne i nierozpuszczalne.
DZIAŁANIA DYDAKTYCZNE
Materiały: woda, sól, cukier, kawa, ryż, miód, szklanki (liczba szklanek uzależniona od liczby produktów, które chcemy „zbadać”)
Przebieg: do każdej ze szklanek wsypujemy przygotowane produkty: do pierwszej sól, drugiej cukier, trzeciej kawę, czwartej ryż, piątej miód.
Wynik: kawa i ryż nie rozpuszczą się w wodzie. Po pewnym czasie opadną na dno lub będą pływać podczas mieszania. Sól, cukier i miód rozpuszczą się w wodzie i staną się niewidoczne. Zmienią jednak smak wody.
Oczekiwany efekt: Uświadomienie dzieciom, że są produkty, które rozpuszczają się w wodzie, takie, które tworzą zawiesinę oraz takie, które wcale się nie rozpuszczają.
POWIETRZE Temat: Gdzie jest powietrze?
DZIAŁANIA DYDAKTYCZNE
Materiały: duży, przeźroczysty pojemnik, pusta plastikowa butelka, woda.
Przebieg: zanurzamy butelkę bez nakrętki w wodzie
Wynik: z butelki wydobywają się bąbelki – pęcherzyki powietrza i butelka tonie.
Oczekiwany efekt: Uświadomienie dzieciom, że powietrze nie ma koloru – jest bezbarwne. Widać je dopiero w wodzie, gdy zaczyna się wydostawać z butelki pod postacią pęcherzyków. Gdy powietrze wydostaje się z butelki dostaje się do niej woda, która jest cięższa od powietrza przez co butelka tonie.
PRZYRODA Temat: Co lepiej rośnie?
DZIAŁANIA DYDAKTYCZNE
Materiały: dwie doniczki, ziemia, woda, dwie cebule
Przebieg: sadzimy cebulki po jednej na doniczkę. Jedną ustawiamy na parapecie w nasłonecznionym miejscu i podlewamy, drugą stawiamy w zaciemnionym miejscu w sali. Obserwujemy przez 2 tygodnie.
Wynik: Z cebulki na parapecie szybciej wyrasta szczypiorek, jest większy i ciemniejszy.
Oczekiwany efekt: Uświadomienie dzieciom, że rośliny do wzrostu potrzebują światła słonecznego i wody.
KOLOR Temat: Jak powstają barwy?
DZIAŁANIA DYDAKTYCZNE
Materiały: kubeczki z wodą, kolorowa bibuła w kolorach podstawowych, taca, strzykawka.
Przebieg: Kolorową bibułę wkładamy do pojemników z wodą – każdy kolor do osobnego kubeczka. Przy pomocy strzykawki mieszamy ze sobą różne kolory tworząc nowe barwy.
Wynik: Po zmieszaniu różnych kolorów powstają nowe barwy i ich różne odcienie.
Oczekiwany efekt: Uświadomienie dzieciom, w jaki sposób łączyć kolory, aby powstały nowe barwy.
MAGNES Temat: Co przyciąga magnes?
DZIAŁANIA DYDAKTYCZNE
Materiały: monety, spinacze do papieru, pineski, klocki plastikowe, papier, gumka do włosów, ołówek, gumka do ścierania itp.
Przebieg: każde dziecko otrzymuje jeden magnes i przeprowadza prosty eksperyment. Sprawdza, które przedmioty są przez magnes przyciągane, a które nie.
Wynik: nie wszystkie przedmioty są przyciągane przez magnes.
Oczekiwany efekt: uświadomienie dzieciom, że przedmioty są wykonane z różnych tworzyw, a magnes przyciąga metal.
ŚWIATŁO Temat: Światło i cień.
DZIAŁANIA DYDAKTYCZNE
Materiały: latarka lub lampka, dowolne przedmioty, np.: zabawka, klocek, okulary, klucz, moneta, lupa, lusterko.
Przebieg: w zaciemnionym pomieszczeniu zapalamy źródło światła i przystawiamy do wolny przedmiot, który przybliżamy i oddalamy od ściany.
Wynik: Na ścianie pojawia się cień przedmiotu, który powiększa się i pomniejsza, w zależności od odległości. Niektóre przedmioty mogą odbijać światło i zamiast cienia pojawiają się wtedy na ścianie „zajączki”.
Oczekiwany efekt: uświadomienie dzieciom, że cień powstaje wtedy, gdy światło nie może przeniknąć przez przedmiot. Są jednak przedmioty, które mogą rozproszyć światło i pojawia się ono wtedy w innym miejscu niż się spodziewaliśmy.
OGIEŃ Temat: Tajemnice ognia.
DZIAŁANIA DYDAKTYCZNE
Materiały: 3 podgrzewacze, folia aluminowa, 3 słoiki, każdy innej wielkości od najmniejszego do największego, zapałki lub zapalniczka.
Przebieg: na folii aluminiowej ustawiamy zapalone podgrzewacze. Rozmawiamy na temat zagrożeń związanych z tym żywiołem. Następnie na każdy podgrzewacz nakładamy słoik i obserwujemy co się dzieje.
Wynik: W najmniejszym słoiku płomień świecy gaśnie najszybciej a w największym gaśnie jako ostatni.
Oczekiwany efekt: Uświadomienie dzieciom, że aby ogień mógł się palić potrzebne jest powietrze, a dokładnie tlen, który również nam jest potrzebny do życia.

Przykładowe scenariusze zajęć innowacyjnych:

SCENARIUSZ NR 1

Obszar tematyczny: WODA
Temat: Co pływa a co tonie?
Cel główny: ujęty w innowacji
Cele szczegółowe: ujęte w innowacji
Metody:
• słowna,
• oglądowa,
• poszukująca,
• praktycznego działania
Formy:
• zbiorowa,
• zespołowa,
• indywidualna.
Środki dydaktyczne:
Stoły, krzesła, duże naczynia (miski lub pojemniki), różne przedmioty, np. liść, moneta, klocek, zabawka, spinacz, pineska, gumka do ścierania, kasztan, kredka ołówkowa, kredka świecowa, grzebień, guzik, kartka papieru, płyta CD, magnetofon.
Przebieg:
1. Zabawa na powitanie „Wszyscy są, witam Was”.
2. Przypomnienie zasad obowiązujących w trakcie zajęć badawczych.
3. Demonstracja na czym będzie polegało zadanie każdego zespołu kilkuosobowego – do naczynia z wodą nauczyciel kolejno wrzuca różne przedmioty.
4. Odpowiedzi na pytania zadawane przez dzieci.
5. Zabawa muzyczna przy dowolnej piosence – w trakcie zabawy dzieci dowolnie łączą się w zespoły kilkuosobowe według swojego uznania.
6. Przydział zespołów do stolików. Samodzielne ustalenie przez dzieci kolejności, w jakiej będą przeprowadzać eksperyment.
7. „Co pływa a co tonie?” – zespołowa zabawa badawcza.
8. Wnioski z przeprowadzonego doświadczenia – swobodne wypowiedzi dzieci.
9. Podsumowanie zajęć przez nauczyciela.
10. Ewaluacja – wypowiedzi dzieci na temat przeprowadzonych zajęć.

SCENARIUSZ NR 2
Obszar tematyczny: PRZYRODA
Temat: Wybuch wulkanu.
Cel główny: ujęty w innowacji
Cele szczegółowe: ujęte w innowacji
Metody:
• słowna,
• oglądowa,
• praktycznego działania.
Formy:
• zbiorowa,
• indywidualna.
Środki dydaktyczne:
Stół, taca, wulkan wykonany z masy solnej, butelka, soda oczyszczona, ocet, czerwona farba lub barwnik spożywczy, pipeta lub strzykawka, historyjka obrazkowa „Erupcja wulkanu”,
Przebieg:
1. Zabawa na powitanie „Wszyscy są, witam Was”.
2. Przypomnienie zasad obowiązujących w trakcie zajęć badawczych.
3. Wprowadzenie do zajęć - rozmowa kierowana.
4. Demonstracja doświadczenia – do krateru wulkanu z masy solnej wsypujemy trochę sody oczyszczonej i farby. Następnie pipetą lub strzykawką dodajemy trochę octu. Obserwujemy zjawisko.
5. Zaproszenie do udziału w eksperymencie chętne dzieci.
6. Wnioski z przeprowadzonego doświadczenia – swobodne wypowiedzi dzieci.
7. Omówienie zjawiska.
8. Zabawa orientacyjno – porządkowa „Uwaga! Lawa!”
9. Układanie historyjki obrazkowej zgodnie z kolejnością erupcji wulkanu.
10. Ewaluacja – wypowiedzi dzieci na temat przeprowadzonych zajęć.