Program terapii logopedycznej w szkole

PROGRAM TERAPII LOGOPEDYCZNEJ

WSTĘP
Mowa ma wpływ na całokształt rozwoju dziecka, zwłaszcza na jego powodzenie w nauce szkolnej. Jest atutem w nawiązywaniu kontaktów społecznych, w precyzyjnym komunikowaniu swoich poglądów, myśli, potrzeb, stanowi narzędzie zdobywania informacji. Zatem niezbędne jest aby mowa dziecka była prawidłowo rozwinięta. Powstawanie dźwięków mowy jest bardzo złożonym procesem fizjologicznym, angażującym kilka układów anatomicznych, przede wszystkim zaś: układ oddechowy, fonacyjny i artykulacyjny.
Rodzice i wychowawcy powinni wiedzieć jak przebiega prawidłowy rozwój mowy dziecka, kiedy pojawiają się poszczególne głoski, aby umiejętnie kierować tym rozwojem. Bez tej wiedzy nie można prawidłowo ingerować w rozwój mowy dziecka, nie można mu pomóc. Można natomiast mu zaszkodzić wymagając od niego tego, czemu nie może sprostać, lub zaniedbując rozwój mowy, przeoczając lub lekceważąc niepokojące sygnały.
CELE OGÓLNE:
- usprawnianie aparatu mowy (oddechu, fonacji, artykulacji oraz ich koordynacji)
- wykształcenie umiejętności poprawnej artykulacji wszystkich głosek
- przygotowanie do czytania i pisania

CELE SZCZEGÓŁOWE:
- usprawnienie funkcji analizatora słuchowego- słuchu fonemowego, syntezy i analizy słuchowej
-usprawnienie analizatora wzrokowego
- podnoszenie sprawności grafomotorycznej
- usprawnianie orientacji przestrzennej
- usprawnianie zdolności koncentracji uwagi.

FORMA ZAJĘĆ: zajęcia grupowe

ZAKŁADANE EFEKTY:
DZIECKO:
- oddycha w sposób prawidłowy
- posiada sprawny aparat artykulacyjny
- potrafi ćwiczyć samodzielnie lub z pomocą rodzica w domu
-potrafi koncentrować uwagę na ćwiczeniach i zabawach, chętnie bierze w nich udział
- osiąga sukces terapeutyczny w postaci poprawy stanu mowy
- posiada właściwy zasób słownictwa
- osiąga sukcesy dydaktyczne na miarę swoich możliwości.

ETAPY POSTĘPOWANIA TERAPEUTYCZNEGO
I ETAP DIAGNOSTYCZNO-KWALIFIKACYJNY
Diagnoza obejmuje całość postępowania badawczego, czyli rozpoznanie. Ma na celu ustalenie programu terapii i prognozę.
II TERAPIA LOGOPEDYCZNA
Obejmuje całość specyficznych, zamierzonych oddziaływań ukierunkowanych na usunięcie wszelkich zakłóceń procesu porozumiewania się.
PRZYGOTOWANIE DO WYWOŁANIA GŁOSEK – ćwiczenia ogólnorozwojowe: ćwiczenia słuchowe, narządów artykulacyjnych (języka, warg, podniebienia), ćwiczenia oddechowe i fonacyjne.
WYWOŁANIE GŁOSEK- praca nad wywołaniem prawidłowej artykulacji konkretnej, zaburzonej głoski lub niewystępującej dotąd w systemie fonologicznym dziecka.
WDRAŻANIE GŁOSEK – wprowadzenie wywołanych głosek do stałego zasobu wymowy – w sylabach, nagłosie, śródgłosie i wygłosie wyrazów, wyrażeniach dwuwyrazowych, zdaniach, tekstach, mowie kontrolowanej (także w piśmie)
UTRWALENIE I AUTOMATYZACJA – utrwalenie i automatyzacja głosek w mowie spontanicznej. Wypracowanie umiejętności autokontroli.

ETAP PRZYGOTOWAWCZY
ĆWICZENIA ODDECHOWE kształtują prawidłowy tor oddechowy, pogłębiają oddech, wydłużają fazę wydechową, usuwają nadmierne napięcie mięśniowe, rozruszanie przepony.
Przykładowe ćwiczenia:
- unoszenie rąk podczas wdechu i opuszczanie przy wydechu
- puszczanie baniek mydlanych
- dmuchanie balonika
- dmuchanie na piórko
- gaszenie świeczki
- dmuchanie przez słomkę do kubka z wodą
- wąchanie kwiatków lub chusteczek zapachowych
ĆWICZENIA FONACYJNE likwidują nadmierne napięcie mięśni krtani i aparatu artykulacyjnego.
Przykładowe ćwiczenia:
- przedłużone wymawianie samogłosek
- kilkakrotne wymawianie tej samej samogłoski
- ciche i głośne wymawianie samogłosek
- przedłużone wymawianie spółgłosek: m...
- przedłużanie wyrazów dźwiękonaśladowczych
ĆWICZENIA SPRAWNOŚCI NARZĄDÓW MOWY usprawniające motorykę i kinestezję narządów artykulacyjnych.
ĆWICZENIA JĘZYKA
Przykładowe ćwiczenia:
- liczenie zębów językiem
- oblizywanie warg językiem
- ruchy języka od prawego do lewego kącika ust
- wysuwanie i chowanie języka
- przesuwanie języka po zewnętrznej powierzchni zębów
- rynienka z wysuniętego języka
-uderzanie czubkiem języka o górne dziąsło
- unoszenie języka w kierunku nosa
- wysuwanie języka na brodę
- wypychanie policzków językiem
- kląskanie językiem
ĆWICZENIA WARG
Przykładowe ćwiczenia:
- zakładanie wargi dolnej na górną i górnej na dolną
- parskanie
- cmokanie
- przesadna artykulacja głosek: a-i-o-u-y
-układanie warg w ryjek i uśmiech
ĆWICZENIA PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO
Przykładowe ćwiczenia:
- ziewanie
- chrapanie na wdechu i wydechu
- wymawianie sylab: ak, ka, aka, oko, uku
ĆWICZENIA ŻUCHWY
Przykładowe ćwiczenia:
- wykonywanie ruchów poziomych
- opuszczanie żuchwy i unoszenie jej ku górze
- naśladowanie ruchów żucia

ĆWICZENIA SŁUCHOWE w tym słuchu fonematycznego kształcą umiejętność różnicowania i identyfikowania dźwięków mowy ludzkiej, dokonywanie analizy i syntezy.
Przykładowe ćwiczenia:
- rozpoznawanie charakterystycznych odgłosów zwierząt, pojazdów, urządzeń z najbliższego otoczenia, dźwięków, instrumentów;
- wysłuchiwanie i naśladowanie rytmu i tempa;
- logopeda wielokrotnie wymawia daną głoskę a uczeń/kontroluje jej wymowę wrażeniami wibracji i czucia;
- logopeda wymawia ćwiczone głoski w różnej kolejności, uczeń/gestem rozpoznaje daną głoskę;
- powtarzanie odczytywanych przez logopedę sylab;
- podawanie przez ucznia/wyrazów zaczynających się od wskazanych mu sylab;
- rozpoznawanie na kartce z zapisanymi sylabami tych, które wymawia logopeda;
- synteza sylabowa wyrazów;
- analiza sylabowa wyrazów;
- rozpoznawanie w wyrazie określonej sylaby;
- kończenie wyrazów dwusylabowych w oparciu o obrazki;
- wyodrębnianie głoski w wyrazach w nagłosie i wygłosie;
- dobieranie par obrazków wg pierwszej głoski, sylaby;
- synteza podanych głosek;
- pisanie dyktowanych sylab i prostych wyrazów;
- wyróżnianie wyrazów w zdaniu;
- ćwiczenia w pisaniu prostych zdań.

ĆWICZENIA DYKCYJNE – maja na celu osiągnięcie odpowiedniego tempa mowy oraz wyrazistej wymowy.
- mówienie lub czytanie donośnym szeptem

ĆWICZENIA RELAKSACYJNE – odprężające, rozluźniające mięśnie, zmniejszające aktywność umysłową do minimum.

EWALUACJA ODBYWAĆ SIĘ BĘDZIE POPRZEZ:
- zapisy w dzienniku zajęć
- systematyczną obserwację osiągnięć ucznia
- analizę osiągnięć ucznia
- postępy w nauce.

BIBLIOGRAFIA
Gałkowski T., Jastrzębowska G., Logopedia: pytania i odpowiedzi, Opole 2001,
Franczyk A., Krajewska K., Zabawy i ćwiczenia na cały rok, Oficyna wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005,
Sachajska E., Uczymy poprawnej wymowy, Warszawa 1992.
Opracowania własne.