Opis i analiza przypadku edukacyjno - wychowawczego

Dane dziecka: ..., uczeń klasy VI

Identyfikacja problemu
Chłopiec z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, ponadto „eurosierota”. Wielospecjalistyczna diagnoza PPPP stwierdziła u dziecka obniżenie funkcji intelektualnych, mały zasób wiadomości z różnych dziedzin, problemy z czytaniem, pisaniem, uogólnianiem, klasyfikowaniem i wnioskowaniem.
... jest uczniem bardzo hałaśliwym, gadatliwym, często miewa napady śmiechu, których nie potrafi opanować. Największym problemem chłopca jest brak higieny osobistej, spowodowany złymi warunkami mieszkalnymi, biedą oraz brakiem nawyku dbania o czystość. Bardzo często wydziela bardzo nieprzyjemny zapach, ma brudne ubranie, dziurawe skarpety i rozwalające się buty.
Mieszkał wraz z rodzicami i bratem w bardzo skromnym domku jednorodzinnym, bez łazienki i bieżącej wody. Od dwóch lat matka pracuje za granicą i od czasu do czasu kontaktuje się telefonicznie z wychowawcą klasy. Ojciec pojawił się tylko raz w szkole na zebraniu z rodzicami.
Geneza i dynamika zjawiska
Chłopiec przybył do naszej szkoły w klasie II. Od samego początku wyszły na jaw jego braki z poprzednich lat i zaczęły się problemy w nauce. Mimo indywidualizacji pracy z dzieckiem oraz zajęć wyrównawczych wciąż osiągał bardzo niskie wyniki w nauce. Wychowawca klasy zasugerował badania w Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej, ale rodzice nie udali się z dzieckiem na badania. Z olbrzymimi problemami ... uzyskał promocję do klasy III. Cały czas wychowawca pisał informację do rodziców o kłopotach syna z higieną osobistą oraz o braku książek do nauki języka angielskiego. Rodzice nie kontaktowali się z wychowawcą lub lekceważyli problem brudu i zapachu.
W trzeciej klasie problemy ... jeszcze bardziej się nasiliły i nie uzyskał promocji do klasy IV. Po wielu prośbach, a później ponagleniach ze strony szkoły rodzice zabrali syna na badania w PPPP. Poradnia zaleciła dostosowanie wymagań edukacyjnych do możliwości dziecka. Chłopiec w następnym roku szkolnym z olbrzymim trudem uzyskał promocję do klasy IV. Wciąż utrzymujące się braki higieny sprawiły, że uczniowie odsuwali się od ... i wyśmiewali go.
W klasie IV zostałam wychowawcą klasy, do której uczęszczał ... i zaczęła się moja współpraca z nim i jego rodziną. Chłopiec sprawiał problemy na zajęciach, był hałaśliwy, śmiał się bez powodu, wdawał się w dyskusje z nauczycielami. Wciąż otrzymywał bardzo niskie oceny. Rodzice nie wyrażali chęci udania się z dzieckiem na kolejne badania w poradni, wielokrotnie przekładali terminy badań lub bez słowa się nie pojawiali w poradni. Wtedy skontaktował się ze mną kurator tej rodziny, przydzielony do opieki nad starszym bratem naszego ucznia. Nacisk wywołany z jego strony spowodował, że rodzice wreszcie udali się z synem na wszystkie badania. Ostatecznie ... dostał orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Na niektórych zajęciach ... radził sobie całkiem nieźle, na języku polski i angielskim oraz matematyce wciąż słabo. Problem higieny wciąż się utrzymywał, na smród unoszący się wokół ucznia skarżyli się inni uczniowie oraz nauczyciele. Ubrania wciąż były brudne, przesiąknięte dymem papierosowym i wilgocią panującą w domu.

Znaczenie problemu
Mimo dostosowania wymagań oraz pomocy chłopcu w postaci zajęć wyrównawczych i rewalidacyjnych, ... ma problemy z uzyskaniem promocji i ukończeniem szkoły. Brak higieny oraz przeszkadzanie na lekcjach powoduje odrzucenie chłopca przez rówieśników, wyśmiewanie.

Prognoza pozytywna:
wyrównywanie braków edukacyjnych,
ukazanie znaczenia higieny w życiu,
wyciszenie niepoprawnych zachowań w trakcie zajęć,
pozytywny kontakt emocjonalny z rówieśnikami,
zorganizowanie pomocy materialnej dla rodziny.

Prognoza negatywna:
brak promocji do wyższej klasy,
odrzucenie i wyśmiewanie przez rówieśników,
problemy ze zdrowiem wywołane brakiem właściwej higieny osobistej.

Propozycje rozwiązań
stosowanie procesu indywidualizacji pracy na lekcjach,
zauważanie nawet najmniejszych osiągnięć,
prowadzenie zajęć integrujących zespół klasowy,
pogadanki o higienie i jej znaczeniu,
stworzenie dziecku możliwości kąpieli i wyprania ubrań,
rozwijanie prawidłowych kontaktów społecznych,
nawiązanie poprawnego kontaktu z rodzicami.

Wdrażanie oddziaływań
Prowadząc z ... lekcje matematyki oraz zajęcia rewalidacyjne spotykałam go 5 razy w tygodniu. Starałam się pozytywnie go motywować, chwalić nawet najmniejsze postępy. Jednocześnie starałam się temperować jego głośne zachowanie i wielokrotnie tłumaczyć, że to przeszkadza w nauce jemu oraz innym uczniom. Najbardziej palący problem higieny bardzo długo się utrzymywał. ... nie rozumiał zastrzeżeń nauczycieli i dzieci, nie czuł swojego nieprzyjemnego zapachu, twierdził, że się regularnie myje w wodzie grzanej przez tatę w czajniku. Moment zasugerowania chłopcu i telefonicznie matce, że warto poprosić rodzinę o możliwość skorzystania z prysznica zbiegł się z dojrzewaniem .... Pogadanki o dojrzewaniu, hormonach, zauroczenie dziewczynami sprawiły, że ... zaczął bardziej przejmować się swoim wyglądem i zapachem. Wywarł nacisk na matkę, która z zagranicy zaczęła mu przywozić nowe ubrania i kosmetyki. Kolejne uwagi dotyczące zapachu zawstydzały ... i sam zaczął naciskać na rodziców, aby mógł kąpać się u cioci.
Jako wychowawca wielokrotnie prosiłam pozostałych nauczycieli o stosowanie wobec ... indywidualnego podejścia na zajęciach, a także zwracania mu uwagi na przykry zapach.
Wiele razy organizowałam pogadanki z pozostałymi uczniami dotyczące tolerancji oraz zajęcia integrujące klasę, gry oraz zabawy.

Efekty działań wobec ...
Chłopiec uzyskał promocję i ukończył szkołę. Pod koniec nauki w widoczny sposób poprawił zachowanie na lekcjach oraz zaczął bardziej dbać o swój wygląd i higienę osobistą.