Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi ADHD

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi ADHD - Attention Deficit Hyperactivity Disorder

Problem nadpobudliwości psychoruchowej dotyka wielu naszych uczniów. Kłopoty z brakiem koncentracji są przeszkodą w osiąganiu sukcesów szkolnych. Aby lepiej zrozumieć istotę tego zaburzenia zapoznawałam się z literaturą, śledziłam informacje w internecie1.
Nie jest prawdą, że choroba rozwija się pod wpływem błędów wychowawczych, stylu życia czy też niewydolności któregoś z rodziców. Ale wszystkie wymienione czynniki mogą nasilać jej objawy.
Nadruchliwość dziecka przeszkadza otoczeniu, kolegom w klasie i nauczycielom. Takie dziecko jest postrzegane jako niegrzeczne, egoistyczne, złośliwe i impulsywne. Najpierw działa, a dopiero później myśli.
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z niedoborem uwagi to uwarunkowane genetycznie zaburzenia pracy mózgu. Są skutkiem braku równowagi między niektórymi neuroprzekaźnikami, czyli substancjami chemicznymi przewodzącymi impulsy nerwowe w mózgu. Badania potwierdzają dziedziczność choroby.
Do specjalisty częściej trafiają chłopcy, ponieważ u nich dominuje nadruchliwość, która bardziej przeszkadza. Dziewczynki na ogół cierpią na niedobór uwagi, ale nie sprawiają problemów wychowawczych, dlatego rzadziej kierowane są do psychologa.
Dzieci z ADHD mają problem z nauką, mimo że dysponują sporymi możliwościami intelektualnymi. Jest to wynikiem braku porozumienia z nauczycielami, rówieśnikami i rodzicami, które utrudniają im życie. Są uparte, wybuchowe, a w stosunku do otoczenia bywają bez powodu agresywne. Przeszkadzają innym, nie dostosowują się do reguł. Mają trudności z posłuszeństwem i wykonywaniem poleceń.
Takie dzieci wymagają więcej uwagi ze strony rodziców, nauczycieli. Jeżeli w porę nie otrzymają fachowej pomocy., łatwo wchodzą w konflikty z prawem, ujawniają aspołeczne zachowania, częściej sięgają po używki, mają myśli samobójcze.
Brak umiejętności życia zgodnie z przyjętymi normami społecznymi, nie wynika z samej nadpobudliwości, lecz jest konsekwencją karania dzieci za swoje zachowanie, czyli objawy choroby. Jeżeli ciągle mówi się do nich, że są leniwe, niegrzeczne, to w rezultacie postrzegają siebie jako osoby gorsze od innych. Mogą wówczas reagować agresją lub rezygnacją.
Trudno określić, kiedy choroba się rozpoczyna, ponieważ pomoc otrzymuje dziecko, dopiero wtedy gdy ruchliwość i impulsywność utrudnia naukę. Jednak nadpobudliwość jest widoczna już we wczesnym dzieciństwie. Dziecko jest drażliwe, ma kłopoty z zasypianiem i łaknieniem. Jest nadaktywne ruchowo i ma trudności z przyswajaniem norm społecznych, co prowadzi do licznych konfliktów z rówieśnikami. W młodszych klasach najbardziej dokuczliwa dla innych jest jego ruchliwość. Dziecko chodzi po klasie, odpowiada bez pytania, przerywa nauczycielowi i zaczepia kolegów. Ma coraz więcej problemów ze skupieniem uwagi, a to wpływa na wyniki w nauce. W trzeciej klasie już się tylko wierci na krześle, ale nadal nie może się skoncentrować. Później objawy choroby słabną.
Większość dzieci z zespołem ADHD jest twórcza i bardzo wrażliwa. Ich wychowanie sprawia ogromne trudności. Zazwyczaj słyszą nie więcej niż połowę tego, co się do nich mówi i zapamiętują połowę tego co usłyszały. Nie widzą związku między bieganiem po klasie a niezadowoleniem nauczyciela, nie przyswajają ogólnych zasad i nie potrafią zastosować ich w codziennym życiu. Trudno im planować kolejność działań.
Aby pomóc dziecku nadpobudliwemu psychoruchowo musimy narzucić mu jasne i spójne reguły postępowania. Trzeba dobrze zaplanować co ma zrobić, precyzyjnie określając cel działania. Dziecko musi dokładnie wiedzieć, jakie są oczekiwania dorosłych i jakie poniesie konsekwencje swojego zachowania. Łatwiej

1 - ” W świecie ADHD ” Edward M. Hallowell, John J. Ratey, wydawnictwo Media Rodzina, 2004 r.
- Strony: adhd.org.pl oraz www.gazeta.pl

będzie się koncentrowało gdy zostanie odizolowane od wszystkiego co mogło by go rozpraszać.
Dzieci z ADHD powinny być otoczone odpowiednią opieką specjalistów. To czy dziecko będzie odpowiednio prowadzone zależy od rodziców. Pierwszym zadaniem rodzica jest uzyskanie od lekarza zaświadczenia o chorobie dziecka. Daje to możliwość leczenia farmakologicznego oraz uzyskanie zgody na indywidualny tok nauczania2. Odpowiednie zaświadczenie zdejmuje z dziecka piętno urwisa i przyznaje mu status ucznia wymagającego szczególnej opieki. Rodzice nie będą traktowani jako niewydolni wychowawczo, lecz jako opiekunowie dziecka chorego genetycznie.

CZY DZIECKO MA ADHD?
Można podejrzewać chorobę, jeśli u dziecka przez co najmniej pół roku wystąpi sześć lub więcej charakterystycznych objawów:
Zaburzenia uwagi:
 Nie może się skupić na szczegółach
 Ma trudności z utrzymaniem uwagi na wykonywanych zajęciach lub zabawie
 Wydaje się, że nie słucha, nawet jeśli zwracamy się bezpośrednio do niego
 Nie spełnia poleceń
 Nie umie organizować sobie zajęcia
 Unika nielubianych czynności, które wymagają wysiłku umysłowego
 Gubi ważne rzeczy
 Zapomina o codziennych obowiązkach

Nadpobudliwość ruchowa:
 Nie może spokojnie usiedzieć ( niepokój ruchowy rąk lub stóp)
 Często opuszcza swoje miejsce
 Biega w nieodpowiednich sytuacjach
 Nie umie bawić się cicho
 Jest nadmiernie gadatliwe

Impulsywność:
 Odpowiada na pytania jeszcze przed ich ukończeniem
 Ma trudności w oczekiwaniu na swoją kolej
 Często przerywa lub przeszkadza innym

JAK POSTĄPIĆ, KIEDY ZAUWAŻYSZ OBJAWY NADPOBUDLIWOŚCI RUCHOWEJ U DZIECKA?
Jeśli zauważysz, że dziecko ma objawy nadpobudliwości ruchowej, należy iść z nim do rejonowego psychiatry. Lekarz powinien dać skierowanie na badania stężenia poziomu hormonów we krwi i badania specjalistyczne, które wykluczą inną wrodzoną wadę systemu nerwowego.

Psychiatra wydaje orzeczenie o chorobie na piśmie. Powinny być w nim zawarte zalecenia dotyczące postępowania pedagogiczno – wychowawczego. Może przepisać także łagodne środki psychotropowe lub uspakajające, dobrane do potrzeb dziecka.

Dziecko musi być otoczone serdeczną ale i konsekwentną opieką ze strony rodziny i szkoły.

W parze z zaburzeniami koncentracji idą także dysleksja i dysgrafia. Wówczas po pomoc udajemy się do poradni psychologiczno – pedagogicznej. Orzeczenie wydane przez poradnię zapewnia dziecku szczególne warunki zdawania egzaminów czy też oceniania prac pisemnych.

Na podstawie orzeczenia ADHD rejonowa poradnia psychologiczno – pedagogiczna wydaje zgodę na indywidualny tok nauczania. Nauka jest bezpłatna i obejmuje przynajmniej podstawowe przedmioty. Dziecko uzyskuje promocję do następnej klasy jeśli jest obecne przynajmniej na 80 % zajęć. Najlepszym miejscem do nauki dla takiego dziecka jest mało liczna klasa o charakterze integracyjnym.

2 – PODSTAWA PRAWNA: Zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych dokumenty dotyczące diagnozy ADHD mogą odbierać tylko rodzice albo prawni opiekunowie dziecka. Nie muszą przedstawiać orzeczenia w szkole, jeśli sądzą, że to dziecku zaszkodzi. Jednak trzeba załączyć te dokumenty do podania o indywidualny tok nauczania.