Sprawozdanie z realizacji innowacji
pedagogiczno-metodycznej
„ Smacznie, zdrowo i kolorowo”
Autorki innowacji: mgr Dorota Wilgos
mgr Alina Szewczuk
Miejsce realizacji innowacji:
Oddziały Przedszkolne przy Szkole Podstawowej im. Marii Dąbrowskiej w Jarosławcu
Założenie innowacji:
Program innowacji jest zgodny z programem edukacji przedszkolnej wspomagający rozwój aktywności dzieci ,,Nasze przedszkole” Małgorzaty Kwaśniewskiej i Wiesławy Żaby- Żabińskiej. Innowacja łączy treści edukacyjne z różnych obszarów podstawy programowej i uwzględnia treści wykraczające poza podstawę programową. Obejmuje następujące rodzaje aktywności: społeczną, poznawczą, techniczną i zdrowotną. Zawiera treści dotyczące:
- kształtowania czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych,
- rozwijania zainteresowań i umiejętności kulinarnych,
- poznawania wybranych urządzeń gospodarstwa domowego,
- dbania o bezpieczeństwo własne oraz innych,
- dbania o własne zdrowie.
Prowadzone w atrakcyjny sposób zajęcia pozwalają dzieciom zdobywać nowe doświadczenia kulinarne oraz czerpać radość ze wspólnego przygotowywania posiłków .
Głównym założeniem innowacji „Smacznie, zdrowo i kolorowo” jest wzbogacanie wiedzy dotyczącej procesu uprawy, wzrostu i pielęgnacji warzyw oraz dostarczenie dzieciom informacji o spożywanych pokarmach, a także znaczeniu spożywania owoców i warzyw dla rozwoju ich organizmów.
Zdrowe nawyki oraz zachowanie prozdrowotne powinny być kształtowane już w wieku przedszkolnym i utrwalane przez rodziców w domu, aby miały trwały charakter.
Innowacja powinna być inspiracją nie tylko dla nauczycieli, ale również dla rodziców. Powinni zachęcać dzieci do spożywania większej ilości warzyw i owoców.
Zakładane cele programu zostały osiągnięte. Podczas zajęć dzieci wykonywały różnorodne dania pod nadzorem i z pomocą nauczyciela, nabywając umiejętności kulinarne niezbędne w dorosłym życiu. W trakcie realizacji innowacji omawiane były treści programowe dotyczące następujących zagadnień: rozwijanie samodzielności i umiejętności samoobsługowych, wdrażanie zasad kulturalnego zachowania się przy stole, stwarzanie dzieciom możliwości do działań kulinarnych, czerpanie radości ze wspólnego przygotowywania posiłków, zdobywanie nowych doświadczeń za pomocą zmysłu smaku, zapachu i dotyku, kształcenie wyobraźni twórczej, pomysłowości, płynności ruchów, rozwijanie poczucia kompozycji kolorystycznej, wrażliwości i piękna, zapoznanie z różnymi naczyniami i przyborami kuchennymi, wdrażanie podstaw racjonalnego odżywiania i higieny przyrządzania posiłków i rozwijania umiejętności korzystania z książek kucharskich. Podczas zajęć zostały wykorzystane różnorodne metody i formy pracy z dziećmi: rozmowa, pokaz, demonstracja, prezentacja, praktyczne działania. Dzieci wykonywały urozmaicone działania kulinarne: sałatki, surówki, soki, kolorowe kanapki, desery.
Zakres innowacji:
Innowacja objęła wszystkich wychowanków przedszkola w grupach wiekowych (3-6-latki), a także ich rodziców oraz nauczycieli. Była realizowana poprzez zajęcia wychowawczo-dydaktyczne od października 2016 r. do czerwca 2017 r. Zajęcia obejmowały cykl 10 spotkań, podczas których dzieci uczyły się komponować zdrowe i smaczne posiłki. Realizacja programu wzbogaciła wiadomości dzieci, rozwinęła umiejętności kulinarne oraz wykształciła prawidłowe nawyki żywieniowe.
Cele innowacji:
• poznanie procesu uprawy, wzrostu i pielęgnacji warzyw, a także poznanie rodzajów oraz nazw warzyw i owoców,
• wzbogacenie wiedzy o owocach i warzywach za pomocą zmysłów,
• zapoznanie dzieci z piramidą żywienia,
• poznanie sposobu przygotowywania przetworów owocowo-warzywnych,
• kształtowanie pozytywnych nawyków racjonalnego odżywiania się,
• angażowanie rodziców we współpracę w zakresie urządzania ogrodu przedszkolnego oraz zdrowego żywienia dzieci,
• kształtowanie u dzieci świadomości odnośnie zagrożeń wywołanych niezdrowym stylem odżywiania się.
Podczas zajęć z dziećmi wykorzystywane były różnorodne metody i formy:
Metody oparte na słowie:
- pogadanka, dyskusja, wiersze, bajki i opowiadania, opis, objaśnienie, rozmowa połączona z pokazem sposobu przygotowywania posiłków dla dzieci, instrukcje.
Metody czynne:
- zajęć praktycznych: wspólne wykonywanie sałatek owocowych, sałatek warzywnych, koktajli owocowych, wiosennych kanapek, samodzielnych doświadczeń, kierowana własną działalnością, zadań stawianych dziecku, gra dydaktyczna.
Metody percepcyjne:
- obserwacja, pokaz, film, demonstracja.
Formy pracy:
• indywidualna
• praca z całą grupą
• zespołowa
Założone działania zawarte w harmonogramie innowacji zostały zrealizowane. Dzieci w poszczególnych grupach wykonały następujące zadania:
Jesień
1. Święto pieczonego ziemniaka.
W tym dniu dzieci z Oddziałów Przedszkolnych wraz z rodzicami przygotowywały się, by rozpocząć jesienną imprezę pod hasłem „Dzień pieczonego ziemniaka”. Uroczystość rozpoczęła się degustacją potraw z ziemniaka. Mamy przygotowały pyszne placki, pączki, sałatki, babki ziemniaczane, kopytka, krokiety, tarty, pierogi.
Kolejną atrakcją spotkania były konkurencje sportowe:
• rzuty ziemniakiem do celu,
• bieg w workach,
• slalom z ziemniakiem na łyżce.
Część rodziców zaangażowała się w założenie ogródków warzywnych. Pracy podczas ich powstawania było sporo. Rodzice przygotowali skrzynie, uzupełnili je ziemią, a następnie posadzili w nich warzywa (szpinak, szczaw, sałata, pietruszka, czosnek, cebula). Pozostała część rodziców i wychowawców grup z dziećmi zaangażowała się w sadzenie kwiatów cebulowych na terenie szkoły.
Głównym punktem pikniku było wykonanie przez dzieci pamiątkowych stworków ziemniaczanych. Część z nich można było podziwiać na korytarzach szkolnych.
Ponadto „Dzień pieczonego ziemniaka” uatrakcyjniony został dmuchanymi zjeżdżalniami i rodeo.
Pobyt na świeżym powietrzu pozytywnie wpłynął na nastroje wśród dzieci i rodziców, którzy chętnie kosztowali przysmaki ziemniaczane. Spotkanie było bardzo udane i na pewno pozostanie w pamięci. Jak wynika z obserwacji, wspólnie spędzony czas przyniósł wszystkim wiele radości i dostarczył pozytywnych wrażeń.
2. Święto jabłka.
Celem tego święta było zachęcenie dzieci do spożywania jabłek i ich przetworów jako źródła witamin, jak również wyrabianie u młodych ludzi nawyku zdrowego odżywiania. Dzień ten był okazją do zachęcenia dzieci aby skosztowały jabłkowych pyszności. Dzieci degustowały szaszłyki i spirale z jabłek, soki, musy i marmolady jabłkowe, a największym powodzeniem cieszyły się szarlotki i jabłeczniki. W tym dniu dzieci były przebrane w stroje symbolizujące kolory jabłek (żółty, zielony i czerwony). Następnego dnia wybrały się na wycieczkę do sadu, gdzie rozróżniały i nazywały różne gatunki i odmiany jabłek.
3. Szaszłyki owocowe.
Przedszkolaki przyniosły do przedszkola różne owoce z jesiennych zbiorów i owoce egzotyczne. Określały ich kształt, kolor, wielkość oraz nazwę. Dzieci tego dnia miały dużo pracy, każdy kroił owoce na kawałki oraz nadziewał na patyczki, tworząc pyszne i zdrowe szaszłyki owocowe. Po skończonej pracy wszystkie dzieci z rozkoszą zjadły owocowe przysmaki. Przedszkolakom bardzo smakowała własnoręcznie wykonana potrawa. Przygotowanie szaszłyków dało dzieciom wiele satysfakcji i radości.
4. Kiszenie kapusty
Głównym punktem był pokaz kiszenia kapusty. Panie z Koła Gospodyń Wiejskich szatkowały kapustę, dodawały przyprawy, potem ubijały ją wałkiem w słojach. Przy niektórych czynnościach zaangażowane były do pomocy chętne dzieci. Dzięki temu wszyscy poznaliśmy proces kiszenia kapusty domowym sposobem. Oglądaliśmy, smakowaliśmy i przez chwilę przenieśliśmy się w dawne czasy, kiedy to żywność była wolna od konserwantów.
5. Piramida żywności – „Poznaję, umiem, stosuję”;
Dzieci poznały elementarne zasady zdrowego żywienia na podstawie piramidy żywienia i pogadanki wygłoszonej przez panią dietetyk - Dominikę Fornal. Dowiedziały się, że nadwaga i otyłość to zjawiska niekorzystne dla zdrowia. Poznały problemy zdrowotne z powodu nieprawidłowego odżywiania ( jedzenia fast foodów, chipsów, słodyczy, coli, konserwantów w pokarmach). Poznały również skutki wynikające z braku witamin w organizmie, zapoznały się z zasadami zdrowego odżywiania się. Dzieci uczestniczyły w rozmowach i dyskusjach na temat żywności. W kąciku dla rodziców zamieszczono gazetkę tematyczną na temat zdrowego odżywiania się. Dodatkowo 5-6 latki brały udział w programach promujących zdrowie: „Owoce w szkole” oraz „ Szklanka mleka”.
6. Surówki, suróweczki.
Warzywa zawierają cenne witaminy i składniki mineralne oraz błonnik pokarmowy. Dzieci poznały wygląd, smak i zapach warzyw potrzebnych do zrobienia surówki. Wspólnymi siłami z pomocą nauczycielek, dzieci wykonały surówki i sałatki jarzynowe z przygotowanych wcześniej produktów. Przy użyciu nożyków i deseczek, mogły wykazać się swoimi zdolnościami i umiejętnościami w pracach kuchennych. Kroiły, szatkowały, mieszały składniki, przyprawiały i na sam koniec degustowały własnoręcznie wykonaną surówkę, która nie tylko pięknie wyglądała, ale i wszystkim smakowała. Zajęcia upłynęły w atmosferze skupienia i współpracy, nie zabrakło również uśmiechu na twarzy, zabawy i dumy z własnego dzieła. Zaplanowane działania miały na celu promocję zdrowego stylu życia, wdrażania nawyków zdrowego odżywiania, inspirowania dzieci do różnych działań na rzecz promocji zdrowia, czyli po prostu przekonania dzieci, że codzienne jedzenie warzyw jest ważne i zdrowe. Dzieci pilnie przestrzegały podstawowe zasady obowiązujące podczas przygotowywania posiłków i same doceniły ciężką i czasochłonną pracę wykonywaną przez mamy i babcie.
Po przeprowadzonych zajęciach zauważono, że dzieci chętniej i częściej spożywają sałatki oraz surówki podczas posiłków w przedszkolu. Posiadają podstawową wiedzę na temat zagrożeń wynikających ze złych nawyków żywieniowych.
7. Na zakończenie bloku tematycznego "Jesień" zorganizowano i przeprowadzono konkurs fotograficzny dla rodziców we wszystkich grupach pt. " Moje niedzielne śniadanie".
Zwycięzcami konkursu zostały:
I miejsce - Natalia Filipiuk
II miejsce - Maria Gałkowska
III miejsce - Karolina Malowana
Wiosna
8. „Zielony parapet”
Dzieci z Oddziałów Przedszkolnych z dużym zapałem brały udział w założeniu hodowli kiełków (rzeżuchy, rzodkiewki, gorczycy, brokuła, itp.) oraz sadzeniu i pielęgnowaniu roślin (szczypiorku, pietruszki, kopru czy też różnego rodzaju ziół). Przedszkolaki zapoznały się z kolejnymi czynnościami wykonywanymi podczas siania i sadzenia. Dzięki umieszczeniu zasadzonych roślin na parapecie w sali, dzieci miały możliwość obserwowania ich wegetacji, a dodając je do potraw przekonały się jak mogą wspaniale wzmocnić walory smakowe i odżywcze. Na zakończenie ustaliły w jaki sposób będą pielęgnować swoje roślinki.
9. Na początku bloku tematycznego „Wiosna” zorganizowano i przeprowadzono konkurs plastyczny dla przedszkolaków we wszystkich grupach wiekowych pt. „Zdrowe rzeczy jemy, więc długo żyjemy”.
Zwycięzcami konkursu zostali:
I miejsce - Kacper Sowiński
II miejsce - Maria Gałkowska
III miejsce - Amelia Matelska i ex aequo Zuzanna Ostapińska
Wyróżnienia: Patryk Czarnota
Paweł Skulski
Sponsorami konkursu plastycznego byli : sołtys Jarosławca - Krzysztof Ożóg oraz Centrum Kultury z Biblioteką w Sitnie.
10. Owoce z dalekich krajów (banan, kiwi, pomarańcze, mango, ananas)
W tym dniu dzieci ze wszystkich grup rozpoznawały owoce za pomocą zmysłów ( smaku, wzroku, dotyku, węchu). Następnie wszystkie świeże owoce zostały umyte, obrane, pokrojone i zmiksowane. Przedszkolaki z grupy "Słoneczka " i " Smerfy" wykonały mus owocowy z mango, pomarańczy, banana i cytryny a pozostałe grupy przedszkolne przepyszny sok pomarańczowy. „Bomby witaminowe” wszystkim smakowały i szklaneczki pozostały puste. Teraz już wiedzą ile w nich witamin, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania i wzrostu każdego człowieka.
11. „ Przedszkolne grządki, wiosenne porządki”
Wczesną wiosną na przygotowanych wcześniej przez rodziców grządkach dzieci obserwowały jak z cebulek wyrosły piękne kwiaty. Następnie wykonały prace pielęgnacyjne polegające na pieleniu grządek i wyrywaniu chwastów oraz wysiały podstawowe nasiona warzyw, czy też przesadzały sadzonki z własnej hodowli uprawianej na parapecie w sali przedszkolnej. Posługiwały się narzędziami ogrodniczymi i używały konewek do podlewania ogródka. Dowiedziały się , jakie warunki potrzebne są roślinom do życia oraz obserwowały zmiany zachodzące w ogrodzie i wypowiadały się na ich temat. Przedszkolaki stale mogą monitorować efekty swojej pracy, gdyż ogródki znajdują się bezpośrednio przy wejściu do przedszkola.
12. „Witaminowe kanapki kolorowe”
Jednymi z najatrakcyjniejszych zajęć dla przedszkolaków okazało się samodzielne wykonywanie kanapek. Pod czujnym okiem wychowawcy dzieci kroiły warzywa, smarowały wieloziarnisty, zdrowy chleb masłem, a także wykonały pyszny twarożek z rzodkiewką i szczypiorkiem z własnej uprawy na parapecie czy ogródku przedszkolnym. Następnie stworzyły kanapkę z dowolnie wybranych warzyw, takich jak: sałata, pomidor, ogórek, papryka, rzodkiewka czy szczypior. Co ciekawe, niektóre dzieci po raz pierwszy miały możliwość wykonywania, a następnie skosztowania kanapek o tak wysokich walorach zdrowotnych i wizualnych. Zajęcia były dla nich niezwykle udane, co można było zaobserwować po pustych talerzykach i półmiskach. Z pewnością dały również nadzieję, że w przyszłości chętniej sięgną po warzywa.
13. Królowa przydomowych ogródków - " Truskawka"
Przedszkolaki miały okazję na poszerzenie wiedzy przyrodniczej na temat sadzonki truskawki. Z uwagą oglądały film instruktażowy na tablicy interaktywnej o wzroście tego owocu. Na żywo dotykały i przyglądały się sadzonce przyniesionej do przedszkola przez wychowawcę.
Atrakcją dnia było wspólne przygotowywanie i degustowanie jogurtu truskawkowego. Dzieci poznały walory smakowe i wartości odżywcze tegoż owocu. Przekonały się, że jogurt naturalny połączony z sezonowymi owocami jest znacznie smaczniejszy od tych gotowych do kupienia w marketach. Dodatkowo w tym dniu można było spróbować różnego rodzaju przetwory z truskawki, a były to: dżemy i powidła, soki, galaretki i inne pyszności. Przedszkolaki kolorowały truskawkowe obrazki, lepiły owoce z plasteliny, liczyły truskawki w kubeczkach.
Ewaluacja
Właściwe żywienie ma ogromny wpływ na długość naszego życia. Dbając o dobre nawyki żywieniowe, dbamy o nasze zdrowie, jednak dzieci nie myślą w takich kategoriach. Dlatego naszym zadaniem jest kształtować w okresie wczesnego dzieciństwa odpowiednie nawyki żywieniowe. Jak już wcześniej wspominałyśmy, innowacja objęła wszystkich wychowanków przedszkola w grupach wiekowych (3-6-latki), a także ich rodziców oraz nauczycieli. W każdej grupie wiekowej odbywały się zajęcia dydaktyczne, zabawy tematyczne, pogadanki, wiersze i bajki oraz wspólne dyskusje na temat zdrowego odżywiania. Ponadto została przeprowadzona rozmowa z dziećmi na temat przyrządzania wartościowych posiłków. Dodatkowo, wzbogacono wiedzę dzieci filmami edukacyjnymi o zbilansowanym odżywianiu. Po omówieniu części teoretycznej, przeszliśmy do części praktycznej, gdzie dzieci mogły nie tylko zobaczyć owoce i warzywa, ale także wspólnie przygotować pyszne potrawy. Każde dziecko przygotowało dla siebie sałatki owocowe i warzywne, zdrowe kanapki a także koktajle owocowe czy jogurty na naturalnych składnikach. Każda potrawa została skomponowana indywidualnie, przez każde dziecko. Dzięki temu dzieci nie tylko nauczyły się robić zdrowe posiłki, ale także rozwinęły swoją kreatywność, nauczyły się pracy w grupie oraz dzielenia z innymi, nauczyły się również odpowiedzialności. W ramach realizacji innowacji dodawane były zagadnienia zdrowotne w zabawy tematyczne i dydaktyczne w czasie poranków i zajęć popołudniowych. Teraz dzieci posiadają podstawową wiedzę na temat zagrożeń dla zdrowia wynikających ze złych nawyków żywieniowych. Rodzice bardzo chętnie i z dużym zainteresowaniem śledzili oraz uczestniczyli we wszystkich pracach i przedsięwzięciach podejmowanych na terenie przedszkola w ramach realizacji Innowacji Pedagogicznej. Dzielili się swoimi wątpliwościami i sukcesami dotyczącymi zmian w dietach dzieci, które domagały się, aby w codziennym menu znalazły się surówki, sałatki i soki. Po każdych przeprowadzonych zajęciach dzieci były uświadamiane, jak ważne jest spożywanie zróżnicowanych posiłków. Ewaluacja innowacji pedagogicznej „Smacznie zdrowo i kolorowo” prowadzona była przez nauczycieli na bieżąco poprzez monitorowanie zaplanowanych działań. Prowadzona była również obserwacja dzieci w zakresie przyswajania przez nie treści zawartych w programie oraz ankiet skierowanych do rodziców i nauczycieli dotyczących sprawdzenia nabytych przez dzieci wiadomości i umiejętności związanych ze zdrowym odżywianiem oraz korzyści jakie wynikły z jego wprowadzenia. Na tej podstawie określono wnioski dotyczące realizacji założonych celów. Ewaluacja innowacji dowiodła, że była udana a założone cele wychowawcze i dydaktyczne zostały zrealizowane. Program ten rozszerzył ofertę edukacyjną przedszkola i wykształcił prawidłowe nawyki żywieniowe u dzieci oraz wpłynął na korzystny wizerunek przedszkola w środowisku, jako placówki promującej zdrowy styl życia i odżywiania się. W wyniku analizy ankiet dla rodziców można stwierdzić, że wszystkie dzieci:
• bardzo chętnie jedzą codziennie warzywa i owoce,
• chętniej jedzą surówki,
• rodzice zachęcają dzieci do próbowania owoców egzotycznych,
• owoce i warzywa są dostępne dla dziecka na wyciągnięcie ręki,
• rodzice znają i stosują zasady zdrowego żywienia zawarte w piramidzie żywieniowej,
• dzieci chętniej zjadają obiady domowe ,
• do posiłków chętniej sięgają po wodę,
• rodzice mają świadomość, że okres przedszkolny to czas, kiedy dzieci intensywnie zdobywają nawyki żywieniowe,
• wiedzą również, że nieprawidłowe nawyki żywieniowe dziecka prowadzą w przyszłości do różnego rodzaju chorób.
W wyniku analizy ankiet skierowanych do rodziców (analizie poddano 40 ankiet), można stwierdzić, że rodzice są bardzo zadowoleni z udziału swoich dzieci w realizowanej innowacji. Jednogłośnie wypowiedzieli się, że dzieci dzielą się swoimi doświadczeniami kulinarnymi i pomagają w przygotowywaniu posiłków w domu, zwracając uwagę na to co jedzą. Rodzice uważają, że program „Smacznie, zdrowo i kolorowo” był bardzo interesujący i powinien być nadal kontynuowany.
Zapisy realizacji innowacji pedagogicznej „Smacznie, zdrowo i kolorowo” znajdują się w dziennikach przedszkolnych, postach wraz ze zdjęciami na Facebook’u szkolnym oraz gazecie lokalnej „Wieści Gminne”.
Realizacja założeń innowacyjnych i efekty podjętych działań.
Dziecko:
• posiada wiedzę , jak dbać o własne zdrowie poprzez spożywanie zdrowej żywności,
• rozumie konieczność ograniczania spożywania takich artykułów spożywczych jak słodycze, napoje gazowane, chipsy...
• doskonali wiedzę z zakresu higieny przygotowywania posiłków,
• uczy się przełamywania barier w kontakcie z tym, co nieznane, nowe,
• poznaje zasady kulturalnego zachowania się przy stole,
• uczy się bezpiecznego posługiwania się sztućcami,
• uczestniczy w przygotowywaniu wybranych potraw np. sałatka, surówka czy kanapki,
• potrafi wskazać, które produkty są zdrowe i potrzebne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, a które można spożywać tylko czasami,
• potrafi wybrać produkty spożywcze odpowiednie na śniadanie, obiad, kolację.
Rodzice:
• poszerzają wiedzę w obrębie tematów wynikających z realizacji innowacji,
• dzielą się spostrzeżeniami, wnioskami i wątpliwościami na temat codziennej diety dziecka,
• konsultują z nauczycielami sposoby przekonania dziecka do spożywania większej ilości warzyw i owoców.
Nauczyciele :
• pogłębiają, poszerzają i systematyzują wiedzę w obrębie tematów wynikających z realizacji innowacji.
Mocne strony programu innowacji:
• różnorodność metod i form pracy z dziećmi,
• możliwość przygotowywania urozmaiconych dań,
• opanowanie przez dzieci umiejętności samodzielnego i wspólnego przygotowania posiłku (podział obowiązków i rozplanowanie czasu potrzebnego do przygotowania potrawy),
• pogłębienie wiedzy o owocach i warzywach wśród dzieci,
• rozwinięcie umiejętności kulinarnych, korygowanie złych przyzwyczajeń i wykształcenie prawidłowych nawyków żywieniowych,
• przezwyciężanie niechęci dzieci do nowych smaków poprzez samodzielne przygotowanie potraw,
• poznanie wartości odżywczych niektórych produktów,
• poznanie przez dzieci zasad zdrowego odżywiania się,
• integrowanie dzieci podczas wspólnego przygotowywania posiłków,
• osiągnięcie przez dzieci sukcesu w działaniach kulinarnych (wzmocnienie wiary we własne możliwości).
Wnioski
Program innowacji pedagogicznej „Smacznie, zdrowo i kolorowo” został zrealizowany i okazał się sukcesem pedagogiczno–wychowawczym. Przyczyniła się do tego niewątpliwie współpraca społeczności szkolnej i lokalnej ( nauczyciele, dzieci, rodzice, panie z KGW). Projekt powinien być w przyszłości kontynuowany z uwagi na pozytywny wpływ na młodych ludzi w zakresie zdrowego odżywiania.