Etyka zawodowa pracownika socjalnego - wybrane elementy

"Pracownikiem socjalnym może być osoba, która ma odpowiednie kwalifikacje zawodowe, tzn. ukończyła szkołę pracowników socjalnych lub studia wyższe o kierunku: praca socjalna, polityka społeczna, resocjalizacja, socjologia, pedagogika, psychologia lub inne pokrewne pracownikiem socjalnym może być również osoba z wyższym wykształceniem o kierunku nie wymienionym, powyżej, jeśli ukończyła specjalizację z zakresu pomocy społecznej"

Pracownika socjalnego w Polsce obowiązują standardy etyczne określone w Kodeksie Etycznym Pracowników Socjalnych PTPS .W swojej codziennej pracy powinien on przedkładać dobro publiczne nad interesy własne, neutralność polityczną; godne zachowanie w miejscu pracy i dbałość o pozytywny wizerunek swojej profesji. W Zasadach postępowania
Pracownika socjalnego akcentuje się m.in. rzetelność i bezstronność w wykonywaniu obowiązków, podnoszenie kwalifikacji, prowadzenie postępowania w sposób jawny, zrozumiały i wolny od podejrzeń o jakąkolwiek formę interesowności.
Pracownika socjalnego powinno cechować wysokie morale zawodowe i osobiste.
Pracownik socjalny zobowiązany jest kierować się w działalności zawodowej zasadą dobra potrzebujących z pomocy, zobowiązany jest przeciwstawiać się praktykom niehumanitarnym lub dyskryminującym osobę czy grupę osób.
Pracownik socjalny zobowiązany jest do poszanowania godności klienta i jego prawa do samostanowienia, jest zobowiązany do równego traktowania klientów bez względu na wiek, płeć, stan cywilny, orientację seksualną, narodowość, wyznanie przekonania polityczne, stan zdrowia, rasę, kolor skóry oraz inne preferencje i cechy osobiste.
Pracownik socjalny zobowiązany jest do zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych od klienta w toku czynności zawodowych
Pracownik socjalny jako osoba stojąca na straży opieki socjalnej zwalczając i stosując zasadę profilaktyki w stosunku do licznych patologii społecznych posiada odpowiedzialność w stosunku do społeczeństwa. W ramach tych odpowiedzialności wpisują się takie zasady jak: działalność na rzecz dobra ogólnego, zapewnienie osobom uprawnionym dostęp do niezbędnych świadczeń i szans życiowych a także powinien wspierać działania społeczności lokalnych na rzecz samopomocy społecznej oraz zachęcać do współudziału w kształtowaniu instytucji społecznych i w tworzeniu polityki społecznej.
Praca pracownika socjalnego jest bardzo ryzykowna, realizuje się ją w bardzo ciężkich warunkach przy udziale wielu patologii społecznych. Samą pracę, jej charakter śmiało można nazwać misją.
Pracownik socjalny jest to praca dla osób z powołaniem, mającym poczucie misji i obowiązku jaki na nim spoczywa. Istnieje mnogość niebezpieczeństw w codziennej pracy pomimo tak licznych obowiązkach pracy papierkowej. Pracownicy socjalni nie są dobrze opłacani i często są zmuszeni pracować nawet wtedy kiedy nie pozwala im na to zdrowie. Ryzykują własnym życiem, mając szereg ściśle określonych zasad etycznych – którym są bezwzględnie podporządkowani. Jasno określone zasady często nie są odzwierciedleniem rzeczywistości, w której przychodzi im działać.Jest to często zbiór prawd i wartości, które winien pracownik socjalny wyznawać i w stosunku do których powinien podchodzić z rozwagą i szacunkiem jednak w praktyce zasady te często są pomijane. Pracownik socjalny winien być moralnie poprawny w zawodzie i życiu osobistym, jednak wykonując swoją pracę przez szereg lat, spotykając wielu alkoholików, narkomanów, biednych, bezdomnych – często opatrzonych chorobą psychiczną wywołującą dziwne zachowania, których bezpośrednim odbiorcą jest pracownik socjalny.
Aby pracownik socjalny mógł kompetentnie działać, nie wystarczy wiedza i umiejętności praktyczne. Niezwykle ważny jest trzeci element: etyka zawodowa (wartości), gdyż często będzie działał wśród ludzi słabszych, nierzadko bezradnych i łatwowiernych. Wysokie standardy etyczne, poczucie swego rodzaju misji, jest nieodłącznym atrybutem pracy socjalnej.
Aspekt postaw moralnych pracownika socjalnego stawiany jest na równi z jego wysokimi kwalifikacjami zawodowymi. Specyfika zawodu polega między innymi na tym że nauczyciel silnie oddziałuje na środowisko swoich podopiecznych. Wpływa na kształtowanie ich postaw, poglądów, kształtuje tzw. świadomość społeczną zwłaszcza młodych ludzi. W tej sferze - działania człowieka kierowane są przez nakazy, zakazy, normy społeczne funkcjonujące według reguł. Pracownik socjalny jako podmiot, sprawujący kontrolę nad otoczeniem i samokontrolę nad sobą samym, tworzy w swoim umyśle strukturę sieci poznawczej. Sieć ta stanowi model rzeczywistości i pozwala każde działanie zanalizować i ocenić jako subiektywnie pozytywne lub negatywne. Wyszczególnić można w celu sprecyzowania te cechy osobowości pracownika socjalnego, które wyraźnie określają znaczenie etyki tego zawodu. Pracowitość, obowiązkowość, sumienność, zdyscyplinowanie, rzetelność, itp.
-w relacjach ,,ja i inni''- obiektywność, sprawiedliwość, konsekwencja, słowność, bezstronność, uczciwość, ,poszanowanie godności człowieka,dyskrecja, przestrzeganie zachowania tajemnicy zawodowej.
Wartości i zasady etyczne którymi powinien kierować się pracownik socjalny :
- nie wyrządzić szkody innym ludziom,
- nie posługiwać się stereotypami (nie ulegać pierwszym sądom) unikać szufladkowania, etykietowania,
Pracownik socjalny zobowiązany jest działać na rzecz dobra ogólnego, zobowiązany jest zapewnić osobom uprawnionym dostęp do niezbędnych świadczeń i szans życiowych.
Etyka zawodowa pracownika socjalnego obejmuje takie zagadnienia jak:Odpowiedzialność etyczna pracownika socjalnego wobec klienta. Odpowiedzialność etyczna pracownika socjalnego wobec współpracowników. Odpowiedzialność etyczna pracownika socjalnego wobec pracodawcy. Odpowiedzialność etyczna pracownika socjalnego wobec własnego zawodu. Odpowiedzialność etyczna pracownika socjalnego wobec społeczeństwa.

W dzisiejszych czasach praca socjalna jest integralną częścią społeczeństwa, jest jednym zasadniczym elementów kształtujących konstytuujących tożsamość jest częścią reprodukcji społecznej, jako płaszczyzna działania społecznego charakteryzuje się różnorodność adresatów, metod, form organizacyjnych wiąże się z postępem wiedzy naukowej w obszarze i specyfice działania naukowego, a także może być wynikiem działań w obszarze polityki.
Praca socjalna jako profesjonalna działalność kieruje wielostronną i złożoną wymianą między ludźmi, a środowiskiem a poprzez różne formy pracy umożliwia pomyślny rozwój zgodny z możliwościami ludźmi, ubogaca ich życie i zapobiega ich dysfunkcją, skupia się nie tylko na rozwiązywaniu problemów społecznych a także na zmianie w społecznościach w życiu indywidualnych osób, rodzin poprzez włączanie ludzi do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym..

Bibliografia:

1.DominiakTomasz : Etyka pracownika socjalnego w działaniu : ethos i profesjonalizm Praca Socjalna. - 2005, nr 1
2.Kodeks Etyczny Pracowników Socjalnych PTPS.