Jak zmotywować dzieci do czytania?

„Czytanie to najpiękniejsza zabawa jaką ludzkość sobie wymyśliła”.
W. Szymborska

Jak zmotywować dzieci do czytania?

Uznaje się, że jedną z ważniejszych dróg wiodących do czytelnictwa jest wyrobienie w dziecku nawyku - najpierw zabawy książką, później słuchania.
Pierwszy kontakt z książką następuje w domu rodzinnym.
Aby czytanie stało się najpiękniejszą zabawą i przyjemnością, dziecku muszą pomagać dorośli.
Brak pierwszych kontaktów dzieci ze słowem drukowanym odbija się na całym ich dalszym rozwoju, będzie trudny, a niekiedy niemożliwy do odrobienia.
Ci, których ominął ten wstępny etap zaprzyjaźniania się z drukiem i pierwsze książki spotykają dopiero w szkole, tracą pewien ważny etap w życiu intelektualnym, omijają ich pewne lektury, wierszyki i bajki do których zapewne już nigdy nie dotrą.
Według prof. Danuty Świerczyńskiej-Jelonek czytanie pozwala:
 lepiej rozumieć siebie, innych i świat
 więcej wiedzieć
 głębiej czuć i przeżywać
 być bliżej ludzi
 sprawniej mówić
 więcej widzieć (wyobraźnią), rozwijać fantazję, pobudzać wyobraźnię
 znaleźć źródło siły i radości
 być twórczym, działać-myśląc
 znaleźć zakorzenienie
 czytanie czyni człowieka nowoczesnym, otwiera na świat

Głośne czytanie dziecku buduje mocną więź z czytającym, która jest podstawą późniejszych dobrych relacji interpersonalnych, zapewnia rozwój intelektualny, psychiczny i moralny. Czytając stymulujemy rozwój mózgu dziecka, uczymy je myślenia, pomagamy w doskonaleniu zdolności językowych, pamięci i wyobraźni, dajemy podwaliny pod samodzielne czytanie, a w rezultacie otwieramy drogę do zdobywania wiedzy. Dziecko, któremu rodzice głośno czytają, czuje się kochane, ważne (poświęca mu się czas) oraz bezpieczne - czytanie jest tak samo ważne jak przytulanie.
Ponadto: badania dowodzą, że oczytany uczeń osiąga lepsze wyniki w nauce, przybliża sobie otaczającą rzeczywistość, rozwija swoje możliwości poznawcze - inne niż te, które kształtują się w procesie przyswajania wiedzy. Chodzi tu o poznanie intuicyjne, emocjonalne, pozwalające na rozumienie ludzkich problemów i dostrzeganie dobra i piękna. Lektura ma również funkcję motywacyjną - wywiera wpływ na postępowanie i działalność człowieka, „otwiera oczy” na inne sposoby myślenia i działania, daje wzory zachowań, wsparcie w trudnych sytuacjach, kompensuje niedostatki, poprawia nastrój, relaksuje.

Co zrobić, kiedy dziecko nie chce czytać?
Według psychologów i pedagogów:
 zachęcać dziecko do głośnego czytania
 nie zwracać uwagi na to, że często się myli i czyta wolno
 zawsze chętnie i uważnie słuchać
 rozmawiać na temat przeczytanego tekstu (dziecko musi skupić się na treści, by móc ją później opowiedzieć- będzie czytać ze zrozumieniem)
 zapewnić codzienny kontakt z książką, podsuwać komiksy (najchętniej czytane przez dzieci w wieku 7-9 lat)
 wykorzystać książkę mówioną
 dobrać odpowiednią lekturę
Według literaturoznawców książka dla dzieci powinna:
 odpowiadać zainteresowaniom współczesnego dziecka
 mieć urozmaiconą tematykę
 posiadać interesującą fabułę, żywo i wartko toczącą się akcję
 w zależności od tematyki zawierać sporo komicznych sytuacji, różnych cudownych trafów i tajemnic
 za bohaterów mieć postaci nakreślone zgodnie z psychiką dziecięcą
 odznaczać się pogodnym klimatem i miłą atmosferą, zmiennością nastrojów i emocji
 mieć jasny, otwarty i komunikatywny styl, pewną dozę dowcipu, barwności opisów
 posiadać dużo dialogów
 zawierać barwne ilustracje i odznaczać się piękną szatą graficzna
 rozwijać wyobraźnię dziecka, fantazje i poczucie humoru, uczyć i wychowywać

Formy pracy motywujące do czytania i rozwijające zainteresowania czytelnicze
 organizowanie spotkań autorskich (zapraszanie rodziców- zwłaszcza młodszych dzieci na spotkania z autorami książek dla dzieci) Na spotkania można zapraszać nie tylko pisarzy i poetów, ale również podróżników, ludzi kultury, psychologów, biblioterapeutów, itp.)
 organizowanie konkursów czytelniczych, plastycznych (np.: na ilustrację do książki), recytatorskich, literackich, itp.
 organizowanie pokazów pięknego, głośnego czytania (można zapraszać znanych ludzi, rodziców, seniorów, itp.)
 tworzenie klasowych biblioteczek obsługiwanych przez „klasowych bibliotekarzy” (zestaw książek można wypożyczyć ze szkolnej biblioteki, a na „bibliotekarzy” wybrać dwóch odpowiedzialnych uczniów- będą wypożyczać książki, pilnować zwrotów, zakładać karty, dbać o książki)
 udział w lekcjach i imprezach bibliotecznych (w bibliotece szkolnej, publicznej, pedagogicznej) lub zapraszanie bibliotekarza do klasy
 prowadzenie dzienniczków lektur (opisywanie treści książki)
 wykonywanie ilustracji do wybranych fragmentów książki
 organizowanie „Dnia Książki”, gdzie uczniowie dyskutują o ulubionych lekturach, rozwiązują zagadki i rebusy, inscenizują fragmenty, tworzą własne książki
 przystąpienie do DKK (Dyskusyjne Kluby Książki) - dobra oferta dla nastolatków (więcej informacji na www.instytutksiazki.pl)
 gry i zabawy czytelnicze (zabawa to nie obowiązkowa nauka, a jednak uczy), przykładem mogą być mini-inscenizacje, czytanie z podziałem na role, zagadki literackie, itd.
 Booktalking- forma skierowana do „nieczytelników”, mieszcząca się pomiędzy opowiadaniem a recenzją utworu, to gawędy o lekturach, ale nie typowe pogadanki, opowiadanie o treści, ale nieujawnianie wszystkich sytuacji
 założenie koła bibliotecznego: Stowarzyszenie Oczytanych Małolatów, Klub Recenzentów, Biblioteczny Klub Moli, etc.; bibliotekarz może nawet zarejestrować stowarzyszenie (jest wówczas organizacją pożytku publicznego, może otrzymywać 1% podatku)
 zorganizowanie Tygodnia Książki
 założenie gazetki bibliotecznej (czasopisma), w którym będzie się promować literacką i artystyczną twórczość swoich podopiecznych
 przyłączenie się do różnych akcji zewnętrznych, np. Ogólnopolski Tydzień Czytania Dzieciom organizowany w czerwcu przez Fundację ABCXXI (więcej na www.calapolskaczytadzieciom.pl)
 zorganizowanie w szkołach „wizyt z czytaniem”, polegających na odwiedzaniu klas w czasie lekcji (należy wcześniej ustalić z wychowawcami) i czytaniu fragmentów książek (nie tylko literatura piękna- można złożyć wizytę w trakcie fizyki i przeczytać fragment książki naukowej, czy podczas historii opowieści o duchach w polskich zamkach; w każdej klasie inny fragment- skłoni to uczniów do wymiany informacji o przeczytanych książkach
 zorganizowanie konkursu fotograficznego: „Przyłapani na czytaniu” (akcja odbywająca się na całym świecie)