Zrozumieć rysunki dziecka

Rysunek rodziny jest jednym z podstawowych źródeł diagnozowania dziecka. Analizę treści rysunku dokonuje się pod kątem następujących kryteriów:
1. Kto jest najważniejszy w rodzinie:

a) w interpretacji istotna jest kolejność rysowania postaci. Osoba rysowana jako pierwsza jest tą osobą, z którą dziecko pragnie się identyfikować, do której jest najbardziej przywiązane. Osoba rysowana w ostatniej kolejności jest tą, którą dziecko najmniej lubi, nie akceptuje taką, jaką jest.
b) relatywna wielkość rysowanych postaci (wyraźne powiększenie lub zmniejszenie) jest interpretowane jako wskaźnik znaczenia danej postaci dla dziecka. Wyraźnie większy jest rysowany ten członek rodziny, który jest podziwiany lub wywołuje lęk. Postać o mniejszym znaczeniu dla dziecka jest nieproporcjonalnie mniejsza lub całkowicie pominięta.
c) zdobienie postaci – osoby dla dziecka znaczące mogą być szczególnie zdobione, uwidocznione z licznymi szczegółami, znajdować się na środku arkuszu.
2. Usytuowanie postaci względem siebie.
Dziecko najbliżej siebie rysuje osobę, z którą czuje się najsilniej związane emocjonalnie. Osoby nieakceptowane przez dziecko są na rysunku odsuwane. Izolowanie własnej postaci od reszty rodziny może być przejawem występowania u dziecka tendencji do wycofywania się z kontaktów z rodziną. Połączenie postaci rękami świadczy o istnieniu silnej więzi emocjonalnej między połączonymi postaciami. Jeśli osoby rysowane są bez rąk to świadczy o nieporozumieniach między nimi. Pominięcie dłoni oznacza brak czułości, miłości, zrozumienia w rodzinie, odzwierciedla poczucie winy wynikające z ich używania. Oznaką nieporozumień są też przedmioty rozdzielające osoby z rodziny. Gdy między sobą, a ojcem dziecko umieszcza szafę czy drzewo oznacza to, że nie czuje się przy nim bezpiecznie (np.: tata jest zbyt stanowczy).
3. Kogo dziecko nie akceptuje:
a) pominięcie postaci jednego z członków rodziny wyraża stosunek emocjonalny dziecka do tej osoby. Osoby opuszczone przez dziecko w jego rysunku są dla niego źródłem lęku lub w ten sposób jest wyrażone odrzucenie i izolowanie tej osoby. Osoby, które wzbudzają w dziecku niepokój, niechęć czy inne przykre uczucie są rysowane z brzegu, w kącie lub z dala od innych postaci. Niektóre dzieci w ten sposób przedstawiają swoje rodzeństwo – jest to sygnał, że są zazdrosne o brata lub siostrę. Osoby, które w życiu dziecka nie odgrywają szczególnej roli są rysowane zazwyczaj jako ostatnie. Gdy maluch na końcu rysuje samego siebie prawdopodobnie ma poczucie, że mało liczy się w rodzinie. Gdy w ogóle nie umieszcza siebie na rysunku rodziny jest to niepokojący sygnał, że dziecko może się czuć odrzucone emocjonalnie przez najbliższych i pozbawione ich miłości.
b) rysunek domu – jeżeli jest on duży, dominuje w rysunku interpretowany jest jako wskaźnik odrzucenia dziecka przez rodzinę.
4. Sposób w jaki dziecko rysuje, wiele mówi o jego usposobieniu. Warto zwrócić uwagę na:
a) rozmiar i grubość kreski:
• linie długie, rysowane z rozmachem i duża siłą nacisku świadczą o energii, odwadze, pewności siebie, a nawet o gwałtowności malarza;
• linie delikatne, rysowane niepewnie, postaci nieraz tak małe, że na kartce zostaje mnóstwo pustego miejsca świadczą o nieśmiałości dziecka;
• linie zamaszyste, chaotyczne, szybkie pociągnięcia kredki cechują dziecko nadpobudliwe;
• linie przerywane są przejawem większych lub mniejszych zahamowań, którym towarzyszy niezdecydowanie.
b) kształt linii – linia zakrzywiona jest bardziej łagodna i czuła, kąt oznacza siłę i twardość. Harmonijny rysunek składa się z krzywizn i kątów:
• zbyt wiele miękkości i okrągłości charakteryzuje dziecko bierne, zbyt słabe, żeby się bronić;
• zbyt dużo kropek i kątów świadczy o energii, silnej woli, zarazem jednak o agresywnym usposobieniu;
• linie cieniowane, prążkowania i czarne plamy są oznaką silnie odczuwanego lęku;
• ślady uporczywego wycierania gumką i skreślenia charakteryzują brak ufności we własne siły i akceptacji swojej osoby.
Zdarza się, ze w całym delikatnym rysunku jedna postać jest namalowana specjalnie mocno – świadczy to o tym, że dziecko wiąże z tą osobą bardzo silne emocje – może to być miłość, podziw lub odwrotnie – gniew wręcz agresja.
5. Poszczególne części kartki mają swoje symboliczne znaczenie.
Kartkę można podzielić umownie na cztery obszary górę (duch), dół (materia), stronę lewą (matka), stronę prawą (ojciec).
• rysunek umieszczony po lewej stronie ukazuje dziecko ,,uczepione maminej spódnicy”, które szuka ciepła i poczucia bezpieczeństwa;
• rysunek umieszczony po prawej stronie kartki oznacza relacje z ojcem i z innymi osobami – przyszłość;
• góra kartki to ,,duch” – jest to świat marzeń, wyobraźni i duchowości;
• dolna część kartki mówi ,,chodzić po ziemi” – mówi o potrzebie fizycznego bezpieczeństwa.
6. Kolory mają znaczenie psychologiczne, każdy kolor ma pewną wartość emocjonalną:
a) czerwień – to kolor dynamiczny, wyraża potęgę pragnień, jest też oznaką agresywności, a niekiedy gniewu. Obfitość czerwieni może oznaczać pobudzenie i oznakę ruchu;
b) niebieski – wyraża wrażliwość, zamknięcie się w sobie;
c) fiolet – wyraża połączenie przeciwieństw i pragnienie czegoś innego. Jeśli odcień fioletu pojawia się zbyt często oznacza niepokój, lęk
d) żółć – to synonim światła, radości i optymizmu, to spontaniczność i otwartość;
e) zieleń – oznacza wolę działania, wytrwałość, upór i stanowczość;
f) pomarańcz – wyraża radość, wesołość i dynamizm;
g) brąz – oznacza fizyczne dążenie do bezpieczeństwa. Jeżeli dziecko rysuje osobę na brązowo to wyraża w ten sposób brak bezpieczeństwa od tej osoby;
h) róż – oznacza spokój, równowagę i harmonię;
i) czerń – jest negacja koloru. Zawiera w sobie smutek, a niekiedy rozpacz, jeżeli używa się jej w nadmiarze. Drobne czarne plamki oznaczają lęk;
j) szarość – jest neutralna. Jeżeli dziecko używa często szarego koloru, można sadzić, że ma trudności w wyrażaniu uczuć i przechodzeniu do czynów.
7. Znaki zapisane na twarzy – jeżeli na rysunku wszyscy się uśmiechają, a przy tym nikt nie został pominięty świadczy to o tym, że dziecko dobrze czuje się w swojej rodzinie i postrzega ją jako szczęśliwą.
Gdy postacie są smutne, złe lub maja srogie miny – wskazuje to na przykre emocje związane z sytuacja w domu np.: dziecko przeżywa ciągłe kłótnie pomiędzy rodzicami.
Osoby pozbawionej twarzy lub odwróconej tyłem dziecko nie akceptuje.
Dr. Corman opracował pięć pytań, które dostarczają bardzo bogatych informacji – po każdej odpowiedzi dziecka pada kolejne pytanie ,,Dlaczego ?”.
1. Kto jest najmilszy z całej rodziny ? ... Dlaczego ?
2. Kto jest najmniej miły z całej rodziny ? ... Dlaczego ?
3. Kto jest najszczęśliwszy ? ... Dlaczego ?
4. Kto jest najbardziej nieszczęśliwy ? ... Dlaczego ?
5. Kogo wolisz z całej rodziny ? ... Dlaczego ?